Κάθε τέλος, ένας μικρός θάνατος. Κάθε θάνατος, μια καινούρια ζωή.

Της Χριστίνας Κουτρομάνου

Μου είναι δύσκολο να αποδεχτώ το τέλος, το κλείσιμο κεφαλαίων και το γύρισμα της σελίδας.  Ίσως επειδή μέσα μου υπήρχε πάντα η πλάνη του «για πάντα», αν και η ίδια η ζωή φρόντιζε συχνά να με διαψεύσει, βάζοντας μόνη της τις τελείες.
Τα χρόνια που πέρασες σε ένα γραφείο μαζεμένα σε ένα κουτί, οι σχέσεις που τέλειωσαν φωτογραφίες σε έναν ξεχασμένο φάκελο στον υπολογιστή σου, τα κλειδιά εκείνου του παλιού διαμερίσματος στο συρτάρι. Αν τα χρόνια μας είναι οι αναμνήσεις μας, τότε έχω ήδη συγκεντρώσει αρκετές. Ή μήπως είναι τα όνειρά μας και οι στόχοι που έχουμε μπροστά;

Δεν ξέρεις τι πονάει περισσότερο στο τέλος. Η ψευδαίσθηση της αιωνιότητας. Η ανακάλυψη ότι είσαι τρωτή και ενίοτε έρμαιο στην τυχαιότητα ή στις αδίστακτες διαθέσεις μιας στιγμής. Οι άνθρωποι που δεν αγωνίστηκαν για να αντέξει ο δεσμός στη φθορά. Ο φόβος του αγνώστου που ξετυλίγεται μπροστά σου σαν μια βαθιά, άγρια θάλασσα. Καθώς ωριμάζεις μαθαίνεις ότι οι αποχαιρετισμοί είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ολοκλήρωσής σου και ότι η ζωή σου δεν κρίνεται από αυτά που σου συμβαίνουν τελικά, αλλά από τον τρόπο που τα αντιμετωπίζεις. Καμιά φορά πολλά πράγματα που αγάπησες και που έμαθες να θεωρείς δεδομένα, καταρρέουν συγχρονισμένα όλα μαζί σε μια μυστική δοκιμασία του εαυτού σου.

Τον αγαπούσες πολύ και δε μπορούσες να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτόν. Νόμιζες ότι ήταν ο προορισμός. Περίμενες να γραφτεί το «και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Ύστερα έφυγε. Έψαξες ποια είσαι χωρίς εκείνον, αφού είχες μάθει να βλέπεις τον κόσμο με τα δικά του μάτια. Χρειάστηκε να διαχειριστείς εκείνες τις φευγαλέες στιγμές, την προβολή της ερωτικής σας ιστορίας, κάθε φορά που βλέπεις κάτι που σου τον θυμίζει. Τις νύχτες που νομίζεις ότι αγκαλιάζεις εκείνον και όχι το μαξιλάρι. Τον τρόπο που χαμογελούσε όταν έπλεκες τα χέρια σου γύρω από το λαιμό σου.

Κάθε τέλος έχει την ίδια γεύση του οριστικού τέλους. Κάθε φορά εκείνο το ίδιο σφίξιμο στο στομάχι, οι ελπίδες σου μπαγκάζια που κουβαλάς, η αίσθηση του τρένου που εκτροχιάστηκε από τις ράγες του. Είμαστε τόσο εκπαιδευμένοι στην κουλτούρα της απέχθειας προς το τέλος, που πάντα το συνδυάζουμε με το πένθος. Κυριαρχεί μέσα μας η θλίψη για όσα χάσαμε, όχι η ευγνωμοσύνη που τα ζήσαμε. Μας στοιχειώνουν τα «γιατί» και οι ευτυχισμένες στιγμές που πέρασαν, κλείνοντας παράλληλα τα μάτια στις προοπτικές που έχουμε στο εξής.

Οπότε, ένα σημαντικό μάθημα που πρέπει να πάρουμε όλοι μας είναι να φεύγουμε με ψηλά το κεφάλι από καταστάσεις που έχουν τελειώσει. Να τραβάμε την πρίζα όταν  οι συνθήκες υποστηρίζονται μηχανικά και μόνο, αν και έχουν πεθάνει προ πολλού. Να μη μας τρομάζει το άγνωστο περισσότερο από τη ρουτίνα και τη συνήθεια. Να βλέπουμε το μέλλον μας σαν μια σειρά από λευκές σελίδες που περιμένουν να γεμίσουν με μια νέα, συναρπαστική ιστορία αντί να αναμασάμε το επιτεύγματα του παρελθόντος.

Σίγουρα δεν είναι εύκολο να αποδεχτούμε ότι η ζωή μας ήταν, είναι και θα είναι γεμάτη αντίο. Όπως αφήσαμε οριστικά πίσω μας την παιδική μας ηλικία, στην ενήλικη ζωή θα αφήσουμε πίσω μας μέρη, σπίτια, συνήθειες, δουλειές και ανθρώπους μέχρι τον τελικό μας προορισμό. Μέχρι να κατακτήσουμε την κορυφή και να φτάσουμε εκεί που πραγματικά ανήκουμε.
Ο Καβάφης είχε θέσει αριστουργηματικά τη σημασία της αξιοπρέπειας μπροστά στην απώλεια στο υπέροχο ποίημα του «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον»:
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.

αναπνοές