Εκρήξεις θυμού / οργής

Γράφει ο Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος Γιάννης Τσουματίδης

Ο θυμός, η οργή, η επιθετικότητα είναι από τις πιο συνηθισμένες αντιδράσεις της παιδικής ηλικίας. Από την αρχή της ζωής το άτομο αντιδρά βίαια σε καταστάσεις που του προκαλούν δυσαρέσκεια. Ο θυμός του παιδιού εκδηλώνεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ηλικία του. Ως βρέφος χρησιμοποιεί το κλάμα.

Μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής εκδηλώνει εκρήξεις οργής, έχοντας έντονη την ανάγκη να εκφράσει τα συναισθήματά του και τις ανάγκες του, κατά τις οποίες μην μπορώντας να το πετύχει με λόγια, μιλάει με πράξεις. H επιθετικότητα στρέφεται κυρίως στον εαυτό του (κλαίει έντονα, φωνάζει, ουρλιάζει, βρίζει, στριγκλίζει, πηδά πάνω κάτω, χτυπάει πόδια και χέρια στο πάτωμα, τραβά τα μαλλιά του, δαγκώνεται ή κρατά την αναπνοή του και μελανιάζει, κοκαλώνει). Είναι θυμωμένο, και με τον τρόπο αυτόν αποβάλλει τον θυμό του.

Αυτές οι αυτό-επιθετικές συμπεριφορές πανικοβάλουν τα άτομα του περιβάλλοντός του, τα οποία σπεύδουν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις του. Ένα όμως φυσιολογικό φαινόμενο στην ηλικία των 2, από μέρους του παιδιού, το οποίο αναζητά απεγνωσμένα την αυτονομία του. Ωστόσο, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, η επιθετική αυτήσυμπεριφορά δεν αποτελεί σοβαρή παθολογική περίπτωση. Θεωρείται πως τα παιδιά, σε αυτές τις περιπτώσεις, διακατέχονται από αισθήματα αγάπης και συμπάθειας για τους συμμαθητές, το δάσκαλο ή τους γονείς. Προκειμένου λοιπόν, να μην τους βλάψουν, εκτοξεύουν την πυροδοτούμενη από κάποια απογοήτευση ή ματαίωση επιθετικότητα τους στον ίδιο τους τον εαυτό.

Πότε όμως το παιδί αντιδράει με εκρήξεις θυμού/οργής;

• Όταν βρίσκεται σε μια δύσκολη συναισθηματική κατάσταση και δε μπορεί να εκτονώσει αλλιώς την ψυχική του ένταση.
• Όταν κάποιος ή κάτι το ενοχλεί και δε μπορεί αλλιώς να εξωτερικεύσει την αντίδρασή και τη δυσαρέσκειά του.
• Όταν θέλει να διεκδικήσει κάτι και δε γνωρίζει τον τρόπο.
• Όταν χειριστικά καταλάβει ότι με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνει να αποκτήσει αυτό που επιθυμεί.
• Όταν μπορεί να έχει τιμωρηθεί και να εκδηλώνει την οργή προς τον εαυτό του, σε αντικείμενα, σε αδύναμους άλλους (μακρότερα αδέρφια) γιατί δε μπορεί να την εκφράσει στην αυθεντική τιμωρό πηγή (π.χ. γονέας).
• Μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιων διαράχων (εναντιωτική προκλητική, διαταραχή συμπεριφοράς, διαταραχές προσωπικότητας διαταραχές συναισθήματος, άγχος).

Πώς όμως οι γονείς ενισχύουν ή προκαλούν την επιθετικήσυμπεριφορά του παιδιού;

• Όταν του κάνουν διαρκώς παρατηρήσεις του τύπου «μην το κάνεις αυτό».
• Όταν το τιμωρούν με το παραμικρό.
• Όταν δεν έχουν σταθερή συμπεριφορά, π.χ., τη μια είναι ανεκτικοί με κάτι που έκανε και την άλλη το τιμωρούν για το ίδιο πράγμα.
• Όταν είναι πολύ αυταρχικοί και δε του επιτρέπουν να αναπτύξει πρωτοβουλίες.
• Όταν το συγκρίνουν με άλλα παιδιά και το υποτιμούν.
• Όταν δεν καλύπτουν τις συναισθηματικές του ανάγκες .
• Όταν οι ίδιοι είναι πολύ περισσότερο επιθετικοί κι απορριπτικοί από όσο νομίζουν, με αναμενόμενο αποτέλεσμα το παιδί να μιμείται την δική τους συμπεριφορά και να μάθει να εκφράζεται έτσι.
• Όταν δείχνουν μεγάλη ανοχή και δεν αντιδρούν στα επιθετικά ξεσπάσματα του παιδιού προς τους ίδιους ή προς τους γύρω του

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να περιορίσουν αυτές τις εκρήξεις;

• Να δεχθούν ότι η επιθετικότητα είναι μια φυσιολογική αντίδραση του παιδιού. Αυτό που έχει όμως σημασία είναι να μπορούν να τη χειρίζονται.
• Να παρατηρήσουν σε ποιες περιπτώσεις το παιδί αντιδρά επιθετικά.
• Να το βοηθήσουν ώστε σταδιακά να αποκτήσει όρια και αυτοέλεγχο.
• Να αποφεύγουν τη σωματική τιμωρία. Αντίθετα, να συζητούν μαζί του και να δείχνουν κατανόηση.
• Να γνωρίζουν πως όταν είναι θυμωμένο, είναι μάταιο εκείνη την στιγμή να προσπαθήσουν να του μιλήσουν. Πρέπει πρώτα να ηρεμήσει και ύστερα να συζητήσουν μαζί του. Σε καμία περίπτωση, μην του φωνάζετε, και μην το μαλώνετε γιατί τα αποτελέσματα θα είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά που περιμένετε.
• Να έχουν υπόψη ότι κάποιες φορές αποδεικνύεται καλή λύση η απομάκρυνση του αδιάλλακτου παιδιού (time out).
• Να χρησιμοποιείται η τεχνική αποσυμπίεσης (να έχει ένα χώρο που να μπορεί να εκφράσει την επιθετικότητα του, την ένταση του π.χ. σάκο μποξ.
• Να επαινούν και να ενισχύουν τη συνεργατική συμπεριφορά, ενώ αντίθετα να αγνοούν τις αρνητικές πράξεις.

http://efiveia.gr/