– Marshall Rosenberg
Η μη βίαιη επικοινωνία είναι μια μέθοδος επικοινωνίας, η οποία αναπτύχθηκε από τον Αμερικανό Ψυχολόγο Marshall Rosenberg (1934-2015), ως ενας τρόπος επίλυσης συγκρούσεων με ειρηνικό τρόπο. Ο Marshall Rosenberg εμπνέυστηκε αυτή τη μέθοδο ακολουθώντας τις αρχές της πελατοκεντρικής προσέγγισης του Ψυχολόγου Carl Rogers (1902-1987).
Η μη βίαιη επικοινωνία είναι μια φιλοσοφία, μια στάση ζωής, η οποία χρειάζεται συνεχώς να καλλιεργείται. Εστιάζει στα συναισθήματα και τις ανάγκες του ατόμου και των άλλων. Είναι η φωνή της «καμηλοπάρδαλης», η οποία:
- Ακούει με ενσυναίσθηση και κατανόηση το συνομιλητή
- Αναλαμβάνει την ευθύνη για τα συναισθήματά της
- Εχει συνείδηση των αναγκών της και τις εκφράζει
- Ζητά από τους άλλους αλλά δεν απαιτεί.
Σε αντίθεση με τη φωνή του «τσακαλιού» που αντιδρά με κριτική και βίαιη συμπεριφορά.
Στόχος της μη βίαιης επικοινωνίας είναι ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο εκφραζόμαστε, αλλά και του τρόπου με τον οποίο ακούμε τους άλλους. Στη Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν εστιάζουμε τόσο στις λύσεις των προβλημάτων, αλλά στην επαφή ανάμεσα στους ανθρώπους και στην ενίσχυση της διαπροσωπικής σχέσης. Η μεθοδος δινει αξία σε μια γλωσσα που προάγει την καλη διαθεση και ενισχύει την αυτοεκτίμηση ενθαρρύνοντας το άτομο να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη για τις επικοινωνιακές του επιλογές, καθώς και για τη βελτίωση της ποιότητας των σχέσεων του.
Σύμφωνα με τη μέθοδο υπάρχουν 4 βασικά βήματα να ακολουθήσουμε.
Παρατήρηση«Η ικανότητα να παρατηρείς χωρίς να αξιολογείς είναι η υψηλότερη μορφή ευφυίας»
Jiddu Krishnamurti
Παρατηρούμε τι πραγματικά συμβαίνει σε μια κατάσταση και περιγράφουμε το γεγονός χωρίς ερμηνεία ή κρίση. Το γεγονός είναι πιο αναλυτικό και συγκεκριμένο ενώ η κρίση δημιουργεί γενικεύσεις και αυθαιρεσίες.
Στο βήμα αυτό χρησιμοποιούμε ρήματα που συνδέονται άμμεσα με τις αισθήσεις μας όπως: βλέπω, ακούω, μυρίζω, πιάνω, γεύομαι.
Συναισθήματα«Τα συναισθήματά σου είναι οι καλύτεροι φίλοι σου, διότι δεν σε αφήνουν ποτέ. Σου οξύνουν την προσοχή σε κάτι που πρέπει να γνωρίζεις»
Gary Zukav
Στο βήμα αυτό εστιάζουμε στο συναισθημά μας, εκφράζουμε το πώς νιώθουμε με το συγκεκριμένο γεγονός.
Π.χ. στο παραπάνω παράδειγμα η μητέρα μπορεί να πει: «Γιε μου αισθάνομαι αποθαρρημένη όταν βλέπω το δωμάτιό σου ακατάστατο, το πάτωμα γεμάτο παιχνίδια και τετράδια.»
Τα βασικά και πανανθρώπινα συναισθήματα είναι η Χαρά, η θλίψη,ο φόβος και ο θυμός.
Ενδεικτικά παρατίθεται πίνακας με συναισθήματα
Ανάγκες«Στον πυρήνα του θυμού είναι μια ανάγκη που δεν έχει ικανοποιηθεί»
Marshall B.Rosenberg
Σε αυτό το βήμα εκφράζουμε τις ανάγκες μας αφού φυσικά πρώτα αναγνωρίσουμε πώς αυτές συνδέονται με τα συναισθήματά μας. Όταν οι ανάγκες μας δεν ικανοποιούνται τότε δημιουργείται μέσα μας ένα δυσφορικό συνάισθημα. Όταν δεν εκφράζουμε τις ανάγκες μας με αμεσότητα και το κάνουμε έμμεσα (κατηγορίες, συμπεράσματα, ερμηνείες) τότε οι άλλοι το εκλαμβάνουν σαν κριτική και έχουν την τάση να αμύνονται, να επιτίθονταν ή να ακινητοποιούνται.
Στο παραπάνω παράδειγμα η μητέρα μπορεί να συμπληρώσει τη φράση της λέγοντας: «Γιε μου αισθάνομαι αποθαρρυμένη όταν βλέπω το δωμάτιό σου ακατάστατο, το πάτωμα γεμάτο παιχνίδια και τετράδια, έχω ανάγκη τη συνεργασία σου και τη βοήθειά σου»
Αίτημα«Η συμπεριφορά των ανθρώπων γίνεται κατανοητή, αν λάβουμε υπόψη τους σκοπούς, τις ανάγκες και τα κίνητρά τους.»
Thomas Mann
Σε αυτό το βήμα εκφράζουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε για να ικανοποιηθεί η ανάγκη μας. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε ερωτήσεις σε αυτό το βήμα και να φροντίζουμε τη σχέση μας ρωτώντας τον συνομιλητή μας πώς αισθάνεται με όσα του λέμε.
Π.χ. «Γιε μου αισθάνομαι αποθαρρυμένη όταν βλέπω το δωμάτιό σου ακατάστατο, το πάτωμα γεμάτο παιχνίδια και τετράδια, έχω ανάγκη τη συνεργασία σου και τη βοήθειά σου, μπορείς να τακτοποιήσεις το δωματιό σου; Πώς νιώθεις με αυτό που σου λέω;»
Χρειάζεται προσοχή όταν εκφράζουμε το αίτημά μας ώστε αυτό να μη γίνει απαίτηση. Καλό είναι να αποφεύγονται λέξεις όπως: έπρεπε, υποτίθεται ότι, πάντα, ποτέ, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε επίκριση του άλλου.
Η μέθοδος της μη βίαιης επικοινωνίας δεν έχει σκοπό να αλλάξει τους ανθρώπους, στόχος της είναι να εγκαθιδρύσει σχέσεις ειλικρίνειας και ενσυναίσθησης μεταξύ αυτών.
Η ενσυναίσθηση είναι μια έμφυτη ανθρώπινη δεξιότητα, η οποία χρειάζεται να καλλιεργείται καθόλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Περιγράφηκε από τον Ψυχολόγο Carl Rogers ως η ικανότητα κατανόησης της κατάστασης του άλλου και του μοιράσματος των συγκινήσεων, των σκέψεων και της συμπεριφοράς του. Ουσιαστηκά είναι η ικανότητα να μπαίνουμε στα παπούτσια του άλλου.
Καλλιεργώντας εμείς ως γονείς αυτού του είδους την επικοινωνία με τα παιδιά μας τα βοηθάμε να επικοινωνούν με τον ίδιο τρόπο και έτσι να είναι σε επαφή με τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να κατανοούν τη σχέση αυτών με τις σκέψεις και τις συμπεριφορές τους, να βιώνουν τα σημάδια που στέλνει το σώμα τους όταν οι ανάγκες τους ζητούν ικανοποίηση και να επιλύουν ειρηνικά τα προβλήματά τους.
Μεγαλώνοντας, στην ενήλικη ζωή τους θα συμπεριφέρονται με διεκδικητικότητα και θα έχουν υψηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης.
Ας ξεκινήσουμε από σήμερα να κάνουμε πράξη αυτά τα βήματα!
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
- Ζάννη Μ. Μέθοδος: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΧΩΣ ΒΙΑ κατά Marshall Rosenberg.http://www.kede.org
- Λοίζου-Μαλικιώση. Μ. (2003). Μια κριτική ματιά στην ενσυναίσθηση. Ψυχολογία 10, 295-309
- https://en.wikipedia.org/wiki/Marshall_Rosenberg
- http://www.ayahuasca-wasi.com/english/articles/NVC.pdf
Ιωάννα Αλπέρτη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Για επικοινωνία: ioanna_alperti@hotmail.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου