Ο άνθρωπος διαφοροποιείται από τα ζώα λόγω της ανώτερης μνημονικής λειτουργίας που διαθέτει, που εδράζεται στον εγκέφαλο και που του δίνει τη δυνατότητα να κωδικοποιεί, να καταγράφει, να αποθηκεύει και να ανασύρει πληροφορίες από την αντιλαμβανόμενη πραγματικότητα όπως μεταφέρεται αυτή μέσω των αισθητηρίων οργάνων του.
Η γερή μνήμη και οι δυνατές μνημονικές επιδόσεις είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη της επιθυμητής ποιότητας στη ζωή μας και επίσης σχετίζεται με επιτυχίες στην επαγγελματική ζωή. Η ποιότητα της μνήμης εξαρτάται μεν από γονιδιακούς παράγοντες, γενετικές προδιαθέσεις, από το μορφωτικό επίπεδο, ωστόσο έχουν διερευνηθεί και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα της μνημονικής λειτουργίας.
Η έκπτωση της μνημονικής λειτουργίας είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας. Η μνημονική ικανότητα ενισχύεται από την τήρηση της ιδανικής ρουτίνας 24ωρου, τη συστηματική άσκηση, από τη διατήρηση των επιπέδων του στρες σε μη παθολογικά επίπεδα, από τη συναισθηματική ισορροπία, την ισορροπημένη διατροφή, από τα ισορροπημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και από την αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ. Επομένως, η αναγκαιότητα ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής και η μέριμνα για την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία είναι βαρύνουσας σημασίας για τη διατήρηση καλής μνήμης.
Όταν δεν υιοθετούμε τους φυσικούς κύκλους στην καθημερινότητα, τότε διαταράσσονται οι γνωστικές λειτουργίες μεταξύ των οποίων και η μνημονική λειτουργία. Για παράδειγμα, αυτοί που κοιμούνται την ημέρα και εργάζονται τη νύχτα παρουσιάζουν πέραν των διαταραχών στους βιολογικούς ρυθμούς, διαταραχές του στρες που επηρεάζουν την ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής επηρεάζοντας ακολούθως και τη μνημονική ικανότητα. Ο βασικός κύκλος που στηρίζει όλους τους υπόλοιπους κύκλους είναι εκείνος α) της ανάπαυσης και β) της δραστηριότητας. Η ανάπαυση είναι το κλειδί για την επαναφορά των ρυθμών μας στο φυσιολογικό. Όλες οι θεραπείες για σωματικές και νοητικές ασθένειες συμπεριλαμβάνουν την ανάπαυση. Η συνεχής διέγερση αποτελεί έναν από τους εχθρούς της ανάπαυσης. Οι άνθρωποι σ’ αυτήν την περίπτωση σχεδόν πάντα επιδεικνύουν αναστάτωση σε σκέψεις και συναισθήματα. Εάν θέλετε τη μεγιστοποίηση των μνημονικών σας δυνατοτήτων πρέπει να συμπληρώνετε 7-8 ώρες ύπνου.
Η συστηματική αερόβια άσκηση αυξάνει το μέγεθος του ιππόκαμπου. Ο ιππόκαμπος είναι υπεύθυνος για μια μορφή μνήμης που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ονομάζεται χωρική και είναι αυτή που σχετίζεται με χώρους, προσανατολισμό και αντικείμενα και τη μεταξύ τους σχέση. Ερευνητές θεωρούν, ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του ιππόκαμπου τόσο καλύτερη χωρική μνήμη έχουμε. Οι γυμνασμένοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο ιππόκαμπο και στους δύο λοβούς του εγκεφάλου. Αν παρατηρείτε, λοιπόν, αδυναμίες στη μάθηση και τη μνήμη αρχίστε την αερόβια άσκηση, όπως περπάτημα, ποδήλατο, τένις κλπ. Μικρές δόσεις στρες μπορεί να κινητοποιήσουν τον οργανισμό και να τον ωθήσουν στην εξεύρεση λύσεων. Όμως, υπάρχει ένας επηρεασμός της μνήμης από την ποσότητα του στρες που δέχεται το άτομο. Η κορτιζόλη, δηλαδή η ορμόνη που παράγει το στρες, προκαλεί έντονες διαταραχές σε εγκεφαλικές περιοχές όπως η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος, που η ομαλή λειτουργία τους είναι προϋπόθεση για την καλή μνήμη. Νευροφυσιολογικές εξετάσεις μπορούν να οδηγήσουν στην έγκυρη διάγνωση του παθολογικού ορίου του στρες.
Ο εγκεφαλικός φλοιός αποτελεί την έδρα πολύπλοκων πνευματικών λειτουργιών, όπως η μνήμη, η σκέψη, η συνείδηση κ.α. Η γλυκόζη είναι το κύριο καύσιμο του εγκεφάλου. Η έλλειψη γλυκόζης μπορεί να προκαλέσει αδυναμία συγκέντρωσης και μείωση της πνευματικής απόδοσης. Επίσης, η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της μνήμης και της μαθησιακής ικανότητας. Καθοριστική, όμως, είναι και η επαρκής πρόσληψη βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία. Ειδικότερα, η βιταμίνη Β12 συμβάλλει στην αυτοσυγκέντρωση και τη μνήμη. Η έλλειψή της προκαλεί νευρολογικές διαταραχές. Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται μόνο σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, όπως κρέας, ψάρι, γάλα, αυγό, πουλερικά, τυρί. Είναι, λοιπόν, σαφές, ότι οι διατροφικές μας επιλογές επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία.
Στον εγκέφαλο, ο ιππόκαμπος μειώνεται σε μέγεθος στα άτομα που παρουσιάζουν υψηλή γλυκόζη στο αίμα τους. Σε ασθενείς με αντίσταση στην ινσουλίνη, που υποβλήθηκαν σε τεστ φάνηκε ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη τους ήταν σημαντικά μειωμένη σε σύγκριση με συνομηλίκους που δεν είχαν διαταραχές του μεταβολισμού της γλυκόζης. Στους ασθενείς αυτούς η γλυκόζη παραμένει σε υψηλά επίπεδα στο αίμα ενώ δεν εισέρχεται στο βαθμό που θα έπρεπε μέσα στα κύτταρα με αποτέλεσμα την εκδήλωση λειτουργικών διαταραχών στη μνήμη. Επομένως, οι διαβητικοί ασθενείς έχουν ένα σοβαρό λόγο να μεριμνούν για τη γλυκαιμική τους ρύθμιση ενώ οι προδιαβητικοί να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους (άσκηση, διατροφή κλπ.)
Τέλος, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (1-2 ποτήρια ημερησίως) δεν είναι επιβλαβής για τον εγκέφαλο, ως ένα βαθμό ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει, τόσο τη βραχυπρόθεσμη, όσο και τη μακροπρόθεσμη μνήμη και έχει νευροτοξική δράση. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει την εγκεφαλική ενεργοποίηση σε αρκετές εγκεφαλικές περιοχές. Μπορεί να προκύψουν προβλήματα κατά την οδήγηση, την ενασχόληση με μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει πολύπλοκες κινήσεις, την ανάγνωση ενός χάρτη, την απομνημόνευση μιας διαδρομής. Επηρεάζονται αρνητικά και άλλες λειτουργίες, όπως η συγκέντρωση και η «λειτουργική μνήμη» που σχετίζεται με την επεξεργασία μιας πληροφορίας, τη λογική σκέψη και την ορθή κρίση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Dagnino-Subiabre A. (2013). Effects of chronic stress on the auditory system and fear learning: an evolutionary approach. Rev Neurosci
- Ridley NJ, Draper B, Withall A. (2013). Alcohol-related dementia: an update of the evidence.Alzheimers Res Ther
- Hammar A, Schmid M.(2013). Memory Performance in Patients with Major Depression: A 9-Month Follow-Up.Appl. Neuropsychol. Adult
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου