Άρθρο του Ιωάννη Κτενά, μεταπτυχιακός φοιτητής Πολιτικής Φιλοσοφίας Παντείου, στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Ο ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ ΕΓΡΑΨΕ: Πόλις άνδρα διδάσκει.
Το σύνολο της ζωής μέσα σε μια συγκεκριμένη κοινωνία κάνει τον άνθρωπο αυτό που είναι, θα λέγαμε σε σύγχρονα συμφραζόμενα. Γι' αυτό, οι προσπάθειες κατανόησης των προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος ως ζητήματος ξεχωριστού από την κοινωνική πραγματικότητα είναι καταδικασμένες σε ριζική αποτυχία. Ταυτόχρονα όμως, αν η κοινωνία επηρεάζει την παιδεία, συμβαίνει και το αντίστροφο: η παιδεία παίζει αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των ανθρώπων που ζουν σε μια κοινωνία. Είναι, επομένως, σημαντικό να προσπαθήσουμε να σπάσουμε αυτό που σήμερα αποτελεί φαύλο κύκλο.
Σημειωτέον, μέρος του προβλήματος αποτελούν και τα εκάστοτε υπουργικά διαβήματα για τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης, που πάντα προσκολλώνται στις πιο επουσιώδεις πλευρές του ζητήματος. Παρά τις διακηρύξεις, όλα αλλάζουν και όλα ίδια μένουν. Στον αντίποδα αυτών, καταθέτω τρεις ενδεικτικές ιδέες.
ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ των πανελλήνιων εξετάσεων
Κάθε σημαντική τομή στο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να ξεκινήσει έτσι. Ο θεσμός των πανελληνίων φορτώνει τους μαθητές με εξοντωτικές υποχρεώσεις και τους εθίζει στην παπαγαλία, οδηγώντας τους στην περιφρόνηση ή και το μίσος για τα γνωστικά αντικείμενα. Μάλιστα, αν αναλογιστεί κανείς ότι όλη η διάρθρωση του σχολείου, ήδη από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, είναι στραμμένη προς τις πανελλήνιες, θα συνειδητοποιήσει ότι ο συγκεκριμένος θεσμός δηλητηριάζει το εκπαιδευτικό σύστημα από την κορυφή ώς τα νύχια.
Αντιθέτως, θα έπρεπε το κάθε πανεπιστημιακό τμήμα να ορίζει τον τρόπο επιλογής των φοιτητών του. Οι εισαγωγικές εξετάσεις, όπου κρίνονται απαραίτητες, είναι σωστό να δίνονται στο Πανεπιστήμιο, όχι στο σχολείο. Παράλληλα, θα πρέπει να προβλεφθεί η υποχρεωτική παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος από την αποφοίτηση από το Λύκειο και μέχρι τις εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο, ώστε να αποφευχθεί η μετατροπή της τελευταίας σχολικής τάξης σε εργαλείο προετοιμασίας γι' αυτές.
Μόνο έτσι το Λύκειο θα αποκτήσει την πολυπόθητη αυτονομία του και θα καταστεί δυνατή η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των παιδιών, αλλά και η ανάπτυξη των δημιουργικών ικανοτήτων των δασκάλων, που σήμερα ασφυκτιούν μέσα στην προορισμένη για την προετοιμασία των εξετάσεων ύλη.
ΛΙΓΟΤΕΡΑ και επικεντρωμένα στα βασικά μαθήματα
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στην ύλη των σχολικών μαθημάτων, θα εκπλαγεί από την αχρείαστη εξειδίκευση και την υπερπληροφόρηση με την οποία βομβαρδίζονται οι μαθητές. Ετσι, αναγκάζονται να διαλέξουν συγκεκριμένα μαθήματα στα οποία θα είναι επιμελείς, παραμελώντας τα υπόλοιπα. Ομως ακόμα και στα μαθήματα της κατεύθυνσης όπου επικεντρώνεται κανείς, λόγω της αδιανόητης αγκύλωσης της διδακτέας ύλης σε λεπτομέρειες, πιο πολύ υποχρεώνεται να εφεύρει μηχανικούς τρόπους απομνημόνευσης, παρά να κατανοήσει το αντικείμενο και να το κάνει κτήμα του.
Αντιπροτείνεται η ύπαρξη λιγότερων μαθημάτων, επικεντρωμένων στις βασικές πτυχές κάθε αντικειμένου. Οποιος θέλει να σκάψει βαθύτερα, έχει όλη τη ζωή μπροστά του. Στο σχολείο, όμως, θα πρέπει κανείς να έρχεται σε επαφή με τις γενικές αρχές κάθε επιστήμης, ώστε να μπορεί να τις κουβαλήσει μέσα του για μια ζωή ακόμη περισσότερο, θα πρέπει να εθίζεται στον επιστημονικό τρόπο σκέψης. Οι μαθητές χρειάζεται να μάθουν όχι να αποστηθίζουν τύπους ή ημερομηνίες, αλλά να ρωτάνε, να σκέφτονται και, θα λέγαμε, να μάθουν να μαθαίνουν.
Αλλαγή της σχολικής χρονικότητας. Τα Μια άρρωστη κοινωνία συνεπάγεται αναγκαστικά και μια εκπαίδευση που νοσεί. Ακριβώς, όμως, εξαιτίας της στενής αλληλεξάρτησης των δύο στοιχείων, η σχέση μπορεί να αντιστραφεί και μια σημαντική τομή στο εκπαιδευτικό σύστημα δύναται να έχει ευεργετική επίδραση στο σύνολο της κοινωνίας ακραία ωράρια του σχολείου, αλλά και ο χρόνος που απαιτείται για την εξωσχολική προετοιμασία για τις πανελλήνιες συντελούν στο να βιώνεται ο σχολικός θεσμός ως επώδυνα καταπιεστικός. Το ζήτημα των ωραρίων δεν έχει τίποτα το φυσικό ή το θέσφατο, αλλά εναπόκειται σε μια κοινωνικοπολιτική απόφαση. Η σημερινή κατάσταση φανερώνει ότι, ως κοινωνία, έχουμε αποφασίσει πως, στην ευαίσθητη αυτή ηλικία, τα παιδιά θα κοιμούνται λιγότερο απ' ό,τι ιατρικά πρέπει.
Αντίστοιχα ισχύουν και για το θέμα των διαλειμμάτων, που είναι υπερβολικά σύντομα, με αποτέλεσμα να μην εκπληρώνουν τον ρόλο τους ως διαστημάτων ανάπαυσης και κοινωνικοποίησης.
ΓΙ' ΑΥΤΟ, ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΩΣΤΗ η έναρξη των μαθημάτων τουλάχιστον μία ώρα αργότερα και η θέσπιση ενός μονόωρου διαλείμματος στη μέση της σχολικής ημέρας, ώστε να μπορούν οι μαθητές να παίξουν, να ξεκουραστούν, να συζητήσουν. Ετσι, σε συνδυασμό με τις εκδρομές και τις υπόλοιπες εποικοδομητικές δραστηριότητες, το σχολείο θα μπορούσε να μετατραπεί στη συνείδησή τους από φυλακή σε επιθυμητό κομμάτι της ζωής τους. Οσο για τα υπόλοιπα διαλείμματα, θα μπορούσαν να είναι δεκάλεπτα.
Συμπερασματικά, μια άρρωστη κοινωνία συνεπάγεται αναγκαστικά και μια εκπαίδευση που νοσεί. Ακριβώς, όμως, εξαιτίας της στενής αλληλεξάρτησης των δύο στοιχείων, η σχέση μπορεί να αντιστραφεί και μια σημαντική τομή στο εκπαιδευτικό σύστημα δύναται να έχει ευεργετική επίδραση στο σύνολο της κοινωνίας. Βεβαίως, όσα αναφέρθηκαν δεν εξαντλούν το ζήτημα και, για να πραγματωθούν, απαιτούνται σημαντικές δομικές αλλαγές και ρήξεις. Ομως, μια κοινωνία που θυσιάζει την εκπαίδευση στα επί μέρους συμφέροντα, αντί να κάνει το αντίστροφο, είναι μια κοινωνία χωρίς μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου