Δημιουργία και τρόποι σύνθεσης ομάδων για τη διδασκαλία στην τάξη.

από Fresh Education

Οργάνωση της διδασκαλίας σε ομάδες

          Η οργάνωση της διδασκαλίας με ομάδες εργασίας αποτελεί κοινωνική μορφή οργάνωσης της τάξης. Οι μαθητές μιας τάξης συγκροτούν μικρότερες ομάδες και τα μέλη κάθε ομάδας συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας διδακτικής δραστηριότητας. Η συγκρότηση των ομάδων, η κατανομή των μαθητών σε αυτές, ο καταμερισμός εργασιών και η ανάθεση ρόλων και ευθυνών είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για την επιτυχή πορεία και ολοκλήρωση ενός διδακτικού σεναρίου/μαθήματος.

Οι   μέθοδοι οργάνωσης των ομάδων μπορεί να είναι α) Σταθερές ομοιογενείς, β) Μεταβλητές ομοιογενείς γ) Σταθερές ανομοιογενείς και δ) Μεταβλητές ανομοιογενείς ομάδες. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται συνήθως για την ομαδοποίηση των μαθητών είναι η ευφυΐα (θεωρία των πολλαπλών ευφυϊών του Gardner), η ικανότητα, οι γνωστικές προτιμήσεις, η σχολική επίδοση, το γνωσιακό ή κοινωνικό υπόβαθρο, τα κοινά ενδιαφέροντα και οι συμπάθειες μεταξύ των μαθητών. Κάθε μέθοδος έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Μια ευρύτατα χρησιμοποιούμενη τεχνική είναι η κοινωνιομετρία, που απαιτεί να ζητήσουμε από κάθε παιδί να γράψει το όνομα του συμμαθητή του που θα προτιμούσε να συνεργαστεί στα πλαίσια μιας ομάδας. Τα αποτελέσματα συχνά παρουσιάζονται με τη μορφή ενός κοινωνιογράμματος όπου σημειώνεται το όνομα κάθε παιδιού και δίπλα ένα βέλος προς το μέρος αυτού που το κάθε παιδί το κατονόμασε ως φίλο. Το κοινωνιόγραμμα μας επιτρέπει να δούμε με μια ματιά ποιες  υποομάδες υπάρχουν, αφού συχνά εμφανίζονται σαν συσπειρώματα παιδιών που το ένα διαλέγει το άλλο. Αφού αναγνωρίσουμε τα υπάρχοντα σχήματα, μπορούμε στη συνέχεια να μελετήσουμε το σύνολο των περιστάσεων που βοηθούν στη διαμόρφωση των υπο-ομάδων. Ο κατανοητικός δάσκαλος, που είναι ευαίσθητος στις κοινωνικές σχέσεις μέσα στην τάξη, μπορεί να κάνει πολλά για να αποφύγει τον σχηματισμό ανεπιθύμητων υπο-ομάδων. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να προφυλάξει τα ευάλωτα παιδιά από την απομόνωση, αν και αυτό θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά, έτσι ώστε να μη χάνουν τα παιδιά το δικαίωμα της κοινωνικής τους επιλογής και να μη νιώθουν ότι ο δάσκαλος προσπαθεί συνεχώς να τους φορτώσει ανεπιθύμητους συνεργάτες (Bertrand, 1994, σ.377). Σύμφωνα με τις πιο διαδεδομένες απόψεις και πρόσφατες έρευνες το μέγεθος της ομάδας πρέπει να μην υπερβαίνει το πλήθος των 2-6μαθητών.

Οι ωφέλειες της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας είναι πολλές:

 δίνει την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές να συμμετέχουν ενεργητικά,

 δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους στην ομάδα, ενώ μπορεί να δίσταζαν προηγουμένως μπροστά σε ολόκληρη την τάξη,

 δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να μην είναι καθηλωμένοι στα θρανία τους,

 συμβάλλει στην ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων των μαθητών,

 δίνει την ευκαιρία στον εκπαιδευτικό να αυτενεργεί,

 ενδυναμώνει το ενδιαφέρον των μαθητών για το συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο,

 αυξάνει τη διάθεση και την ικανότητα των ομάδων να παρουσιάζουν τις προσωπικές τους απόψεις και τα συμπεράσματά τους,

 οι μαθητές μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο,

 οι μαθητές αναπτύσσουν κριτική σκέψη,

 βελτιώνεται ο προφορικός λόγος των μαθητών και εξοικειώνονται στη δημόσια παρουσίαση,

 οι διαφορετικές απόψεις στο εσωτερικό των ομάδων αποτελούν πηγή μάθησης,

 οι χαμηλού ακαδημαϊκού επιπέδου μαθητές δραστηριοποιούνται από τις απόψεις και τη δραστηριότητα των μαθητών που έχουν καλύτερη επίδοση,

 προάγεται η συνεργατική ικανότητα,

 εξασκεί τη δημοκρατική συμπεριφορά,

 εξασφαλίζει θετικές εμπειρίες από την κοινωνική ζωή,

 αυξάνει το σεβασμό των μαθητών για όλους τους συμμαθητές τους,

 συμβάλλει στην αποδοχή των μειονοτικών μαθητών,

 καλλιεργεί την πρωτοβουλία,

 συμβάλλει στην ανάπτυξη της θετικής αυτοαντίληψης,

 μειώνει το άγχος που έχουν οι μαθητές για το σχολείο,

 δραστηριοποιεί όλους τους μαθητές, ακόμη και τους συνεσταλμένους,

 μαθαίνει στους μαθητές το διάλογο και το σεβασμό των απόψεων των άλλων.

Πολύ χρήσιμος για την ομαδοσυνεργασία και την οργάνωση της είναι και ο επόμενος σύνδεσμος απο το ΚΠΕ Λαυρίου, όπου  δίνονται πρακτικά παραδείγματα για τον τρόπο δημιουργίας ομάδων. 

http://kpe-lavriou.att.sch.gr/documents/sem12dec14-15stefani.pdf

από http://blogs.sch.gr/nchristopoulos/

http://fresheducation.gr/