Τα παιδιά έχουν ανάγκη από συναισθηματική ασφάλεια

Η ανάπτυξη της συναισθηματικής ασφάλειας είναι μια διαδικασία που ξεκινάει πάρα πολύ νωρίς, από τη στιγμή της γέννησης. 

Τα μωρά, πριν ακόμα αρχίσουν να συνειδητοποιούν το περιβάλλον τους ήδη μαθαίνουν για το τι μπορούν να περιμένουν από τον κόσμο από τις εμπειρίες που έχουν. 

Τα μωρά αισθάνονται ασφαλή ή ανασφαλή με βάση τις σχέσεις που έχουν με τους ανθρώπους που τα φροντίζουν. Όταν γνωρίζουν πως έχουν έναν ενήλικα που μπορούν να βασιστούν για την κάλυψη των αναγκών τους είναι πιο πιθανό να είναι ασφαλή σε αντίθεση με εκείνα που βιώνουν ασυνέπεια ή αδιαφορία. 

Η συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής τους – στην προσωπικότητα, στην αυτοπεποίθηση, στην επιτυχία μελλοντικών σχέσεων και στη ψυχική τους υγεία. 

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα παιδιά που λαμβάνουν αγάπη και φροντίδα από το σπίτι τους, τείνουν να τα πηγαίνουν καλύτερα στο σχολείο και στις σχέσεις τους, και αναπτύσσουν δεξιότητες που τα βοηθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες πιο αποτελεσματικά. 

Αντίθετα, τα παιδιά που στερούνται τα παραπάνω και παραμελούνται οι συναισθηματικές τους ανάγκες, συχνά μεγαλώνουν έχοντας σοβαρά συναισθηματικά ή ακόμα και ψυχικά προβλήματα. Τα παιδιά που είναι συναισθηματικά ασφαλή, γνωρίζουν ότι υπάρχει κάποιος που νοιάζεται για αυτά και είναι πεπεισμένα ότι ανήκουν. Αυτή η ασφάλεια είναι που τα κάνει να αναπτύσσονται φυσιολογικά. 

Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά που είναι ανασφαλή αισθάνονται συχνά αντιπαθή ή ανεπιθύμητα. Αυτά τα ανασφαλή συναισθήματα εκδηλώνονται με μια ποικιλία συμπεριφορών. 

Η παιδική ανασφάλεια τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα της συναισθηματικής απόστασης ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς ή της συναισθηματικής παραμέλησης που βιώνει το παιδί στο σπίτι.

Σημάδια παιδικής ανασφάλειας… 

Τα παιδιά που νιώθουν ανασφάλεια μπορεί να οπισθοδρομούν και να επανέρχονται σε προηγούμενες συμπεριφορές. 

Μπορεί για παράδειγμα να ξεκινούν να βρέχουν το κρεβάτι τους ή τα εσώρουχά τους, και άλλα παιδιά μπορεί να επαναλαμβάνουν παλιές συνήθειες όπως το πιπίλισμα του αντίχειρα – συμπεριφορές που στο παρελθόν είχαν ξεπεραστεί. 

Όταν οι γονείς παρατηρούν συμπεριφορές παλινδρόμησης είναι σημαντικό να μην επιπλήξουν το παιδί, αλλά να το καθησυχάσουν δείχνοντάς του πως είναι ασφαλές και το αγαπούν, να του δώσουν χρόνο με επιπλέον προσοχή και στοργή. 

Η ζήλια είναι ένα ακόμα σημάδι παιδικής ανασφάλειας. Η ζήλια παρατηρείται κυρίως στην παρουσία άλλων παιδιών, ή όταν έρχεται στην οικογένεια ένα μωρό. 

Επιθετικές συμπεριφορές, όπως δαγκώματα και χτυπήματα, η διεκδίκηση της προσοχής με αρνητικούς τρόπους, η αντιπαλότητα ανάμεσα στα αδέρφια και τα αρνητικά συναισθήματα όπως η μελαγχολία, μπορεί να είναι δείγματα ζήλιας και ανασφάλειας. 

Τα παιδιά που νιώθουν ανασφάλεια μπορεί να είναι άτολμα, ντροπαλά και να αποσύρονται εύκολα. Μπορεί να τους φαίνεται δύσκολο να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες και να μένουν στο περιθώριο στη διάρκεια ενός παιχνιδιού αντί να παίζουν με τα άλλα παιδιά. 

Συχνά μπορεί να φοβούνται πράγματα που κάποτε απολάμβαναν. Επίσης, τα παιδιά που είναι ανασφαλή αναπτύσσουν μια ασυνήθιστη σύνδεση με τους γονείς και βιώνουν άγχος αποχωρισμού. 

Μπορεί να κάνουν φασαρία όταν οι γονείς φεύγουν για τη δουλειά ή μπορεί να μην θέλουν να πάνε σχολείο ή να βγουν να παίξουν με τα άλλα παιδιά. 

Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού, αποφεύγουν να μένουν μακριά από το πρόσωπο “ασφάλειας” για όσο το δυνατόν περισσότερο. Μπορεί να έχουν εκρήξεις και ξεσπάσματα όταν αυτό το πρόσωπο φεύγει. 

Ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο μπορεί να εκδηλωθεί η ανασφάλεια στα παιδιά είναι μέσω σωματικών συμπτωμάτων. Τα πιο κοινά σωματικά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος και ο πόνος στην κοιλιά ή στο στομάχι. Αυτά τα συμπτώματα είναι πιο πιθανόν να εκδηλωθούν όταν τα παιδιά βρίσκονται σε καταστάσεις που προκαλούν άγχος. 

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς; 

Για να νιώσουν τα παιδιά συναισθηματικά ασφαλή, είναι σημαντικό να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, να αισθάνονται καλά στις σχέσεις τους με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή τους (πχ. οικογένεια) και να είναι σίγουροι πως αυτά τα θετικά συναισθήματα δεν μπορούν να απειληθούν ή να αλλάξουν κάτω από όποιες συνθήκες. 

Ο ρόλος των γονιών είναι αυτός που θα ενισχύσει τη συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών και θα εγγυηθεί τη συναισθηματική σταθερότητα που τόσο έχουν ανάγκη τα παιδιά. Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να κάνουν οι γονείς στα παιδιά είναι να δείχνουν απλόχερα την αγάπη τους. 

Η αγάπη θα πρέπει να εκδηλώνεται με συνέπεια ακόμα και τις στιγμές που τα παιδιά φέρονται αρνητικά. Μπορεί να είναι εύκολη η στοργή όταν τα παιδιά είναι αγγελούδια, αλλά είναι ακόμα πιο ισχυρή όταν δίνεται μετά από ένα ξέσπασμα ή έναν καυγά. 

Οι αγκαλιές, τα χάδια, τα φιλιά βελτιώνουν τη διάθεση, την αυτοπεποίθηση και τη συμπεριφορά των παιδιών. 

Η σχέση των γονιών καθώς και η συναισθηματική κατάσταση του κάθε γονιού ξεχωριστά, επίσης παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της συναισθηματικής ασφάλειας των παιδιών. 

Όταν υπάρχουν εντάσεις ανάμεσα στο ζευγάρι και η επικοινωνία μεταξύ τους είναι αρνητική, ή όταν ένας από τους δύο γονείς έχει προβλήματα που δυσκολεύεται να τα διαχειριστεί αποτελεσματικά, τότε αναπόφευκτα τα προβλήματα αυτά γίνονται προβλήματα και του παιδιού. 

Αντίθετα, όταν οι γονείς επιλύουν ήρεμα και ειρηνικά τα δικά τους θέματα, τότε είναι σε θέση να βοηθήσουν το παιδί να εσωτερικεύσει την ηρεμία αυτή και να αισθάνεται το σπίτι ως ένα ασφαλές περιβάλλον. 

Εξίσου σημαντικό στη συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών, είναι να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον σταθερό και προβλέψιμο. Αυτό έχει να κάνει με τους κανόνες, την πειθαρχία και τα όρια. Όταν η ατμόσφαιρα του σπιτιού είναι χαοτική και χωρίς δομή δημιουργείται ανασφάλεια στα παιδιά. Όταν οι κανόνες αλλάζουν από μέρα σε μέρα και ανάλογα με τη διάθεση των γονιών, τα παιδιά γίνονται ανασφαλή διότι δεν υπάρχει συνοχή και προβλέψιμες συνέπειες. 

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τι περιμένουν οι γονείς από αυτά και τι θα συμβεί αν δεν κάνουν ό,τι είναι αναμενόμενο. 

Στο τέλος της ημέρας, το μόνο που θέλουν οι γονείς είναι να αισθάνονται τα παιδιά τους ευτυχισμένα και πως τα αγαπούν. 

Για να επιτευχθεί αυτό, η καλλιέργεια της συναισθηματικής ασφάλειας πρέπει να είναι κορυφαία προτεραιότητα τόσο για τις μαμάδες όσο και για τους μπαμπάδες. Αυτό που πρέπει να θυμούνται οι γονείς, είναι πως κάθε παιδί που έρχεται σε αυτόν τον κόσμο εξαρτάται ολοκληρωτικά από αυτούς για τα πάντα. 

Κάθε παιδί χρειάζεται και δικαιούται την αγάπη, τον χρόνο και τη φροντίδα των γονιών του για να είναι συναισθηματικά υγιές και ευτυχισμένο! 

Parentshelp.gr 

Βιβλιογραφία: 

Davies, P. T. & Cummings, E. M. (1998). Exploring Children’s Emotional Security as a Mediator of the Link between Marital Relations and Child Adjustment. Child Development, 69, 124-139. 

Fontenelle, D. H. (2001). How to Be a Good Parent by Dealing Effectively With the Most Common Behavioral Problems of Children. 

Wellness Inst, USA. Spencer, F. (2010). A Parent’s Guide to Child Psychology. Launch Point Publishing, United Kingdom.

parentshelp