Πρώτη χρονιά στο Πανεπιστήμιο; Οι δυσκολίες και τι να προσέχετε

Η πρώτη χρονιά στο πανεπιστήμιο! Κατ' αρχήν είναι η απόδειξη της σκληρής δουλειάς της προηγούμενης σχολικής χρονιάς και η υπόσχεση της μάθησης και, αργότερα, της επαγγελματικής αποκατάστασης. Ή τουλάχιστον, αυτά είναι τα πρώτα πράγματα που έρχονται στο μυαλό όταν συζητιέται το θέμα της έναρξης της φοιτητικής ζωής.Αυτή η κάπως στερεότυπη άποψη, όμως, αφήνει απ' έξω ορισμένα άλλα ζητήματα ζωτικής σημασίας, τις κοινωνικο-συναισθηματικές αλλαγές που συνεπάγεται η μετάβαση από το Λύκειο στο πανεπιστήμιο.

Είτε πρόκειται για ελληνικό πανεπιστήμιο είτε για πανεπιστήμιο του εξωτερικού, ο/η νεοφώτιστος/η φοιτητής/τρια καλείται να συμμετέχει, εκών-άκων, σε αλλαγές σε σημαντικούς τομείς της ζωής του.

To ξεκίνημα στο πανεπιστήμιο προσφέρει ένα καινούργιο κοινωνικό πλαίσιο, όπου θα έχει την ευκαιρία να ωριμάσει σε τομείς της ζωής για τους οποίους προετοιμάζονταν από πολύ νωρίς. Σε αυτή τη φάση της ζωής του, ο φοιτητής θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει ένα ευρύτερο φάσμα απόψεων, συναισθηματικών και κοινωνικών καταστάσεων και να δοκιμάσει έναν νέο τρόπο ζωής.

Το πανεπιστήμιο είναι ο χώρος όπου κανείς δημιουργεί νέες φιλίες και καταλαβαίνει καλύτερα αυτές που ήδη έχει. Κάποιοι φοιτητές παραμένουν στην πόλη τους ενώ άλλοι μετακομίζουν πιο μακριά και δημιουργούν καινούργιους κοινωνικούς κύκλους.

Ατομα με διαφορετικές εμπειρίες και βιώματα, από διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και κουλτούρες συγχρωτίζονται και έχουν να προσφέρουν πολλά ο ένας στον άλλο. Μέσα από αυτές τις φιλίες κανείς βρίσκει υποστήριξη, σιγουριά κι ευχαρίστηση.

Η φοίτηση στο πανεπιστήμιο ανοίγει νέους ορίζοντες και προσφέρει συναρπαστικά ερεθίσματα. Ιδέες, απόψεις, θέσεις κι αντιθέσεις, λόγος και αντίλογος, διάλογος, γνώμες και δεδομένα βρίσκονται σε καταπληκτική αφθονία και συνθετότητα.

Ο φοιτητής θα γνωρίσει νέους συνδυασμούς συναισθημάτων και κοινωνικών σχέσεων και θα ανακαλύψει τον εαυτό του στις διάφορες εκφάνσεις της ανθρώπινης υπόστασής του.

Αλλά και στα μαθήματα, θα βρεθεί μπροστά σε μια πραγματικότητα διαφορετική από την εμπειρία που είχε στο σχολείο. Πρώτα απ' όλα, η δυνατότητα επιλογής μαθημάτων προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες γνωσιακής εξερεύνησης. Αλλά και τα υποχρεωτικά μαθήματα χαρακτηρίζονται από βάθος και πλάτος εννοιών και δεδομένων, απαιτώντας ενεργή συμμετοχή στην προσέγγιση και κατανόησή τους.

Κάθε αρχή και δύσκολη
Αυτά ακριβώς τα πράγματα που κάνουν την πανεπιστημιακή εμπειρία του πρώτου έτους συναρπαστική είναι τα ίδια που μπορεί να δημιουργήσουν κάποια μικροπροβλήματα και δυσκολίες προσαρμογής στη νέα φοιτητική ζωή.

Η εδραίωση της αυτονομίας από τους γονείς καθώς και η ταυτόχρονη προσαρμογή σε νέες ελευθερίες δημιουργούν μια κατάσταση που απαιτεί προσπάθεια εξισορρόπησης. Και επειδή οι γονείς εξακολουθούν να βλέπουν τον φοιτητή παιδάκι, από τη μεριά του νέου ατόμου υπάρχει μια έντονη τάση για ψυχοσυναισθηματική αυτονόμηση που μπορεί να εκδηλωθεί ως διαμάχη και να οδηγήσει σε στρες.

Ετσι, άλλοι φοιτητές επιλέγουν να ρίξουν μαύρη πέτρα πίσω τους -μιλώντας ψυχολογικά- και να αφήσουν τους γονείς τους έξω από τις λεπτομέρειες της νέας τους ζωής, ενώ άλλοι κρατούν τα κανάλια της επικοινωνίας ανοιχτά και κουβεντιάζουν με τους γονείς τους όχι μόνο για τα μικροπράγματα της καθημερινότητάς τους αλλά και για το πως αισθάνονται και το πως προσαρμόζονται σταδιακά στη νέα τους πραγματικότητα.

Οι περισσότεροι φοιτητές δοκιμάζουν ένα σοκ, διαφορετικής έντασης, στην κουλτούρα της πανεπιστημιακής ζωής. Ξαφνικά βρίσκονται μακριά από την οικογένεια τους και καλούνται να αυτονομηθούν, να πάρουν αποφάσεις για τη ζωή τους, όχι μόνο για σημαντικά θέματα αλλά και για καθημερινά μικροπράγματα που δεν είχαν αντιμετωπίσει προηγουμένως, όπως το τι φαγητό θα φάνε, που και πως θα πλύνουν τα ρούχα τους και άλλα παρόμοια. Αλλά και η αξιοποίηση των χρημάτων και του χρόνου τους είναι δύσκολη δουλειά που, χωρίς προηγούμενη εμπειρία, απαιτεί προσπάθεια.

Από κοινωνική άποψη, οι φοιτητές που σπουδάζουν μακριά από το σπίτι τους ξαφνικά χάνουν την άμεση πρόσβαση στο δίκτυο κοινωνικής τους υποστήριξης και βρίσκονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα της κοινωνικοποίησής τους σε ένα νέο πλαίσιο και με νέους όρους παιχνιδιού. Η αίσθηση του ότι κανείς πρέπει να αρχίσει από το μηδέν μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος.

Το ίδιο ισχύει και για τα μαθήματα, μια που πολλοί φοιτητές που ήταν άριστοι στο Λύκειο ξαφνικά βλέπουν ότι τα πανεπιστημιακά μαθήματα είναι δυσκολότερα και πιο απαιτητικά. Ο αντίκτυπος αυτού δεν είναι μόνο σε χαμηλότερους βαθμούς αλλά και στην αυτοπεποίθηση του φοιτητή.

Πως διορθώνεται κάτι τέτοιο; Μαθαίνοντας έναν νέο τρόπο μελέτης και υιοθετώντας μια στάση ενεργητικού διαβάσματος και συμμετοχής στα μαθήματα.

Για μια καλή αρχή:

• Κάνε γνωριμίες, μια και οι συμφοιτητές σου θα είναι λίγο στρεσαρισμένοι
• Κάνε φίλους
• Μίλα τουλάχιστον σε έναν συμφοιτητή σου σε κάθε μάθημα
• Να είσαι ο εαυτός σου
• Να θυμάσαι ότι είναι φυσικό να νιώθεις λίγο άγχος
• Να είσαι υπομονετικός, η προσαρμογή σε νέο περιβάλλον χρειάζεται χρόνο
• Αν δεν ξέρεις κάτι, ρώτησε
• Ζήτησε βοήθεια όταν χρειάζεσαι
• Πήγαινε στα μαθήματα
• Άρχισε να γνωρίζεις τους καθηγητές σου
• Κράτα σημειώσεις και διάβαζε από την αρχή και μην περιμένεις την περίοδο των εξετάσεων
• Αξιοποίησε το χρόνο σου (διασκέδαση, διάβασμα, ύπνο)
• Χρησιμοποίησε τους πανεπιστημιακούς χώρους (π.χ. βιβλιοθήκη)
• Αν υπάρχουν διαφωνίες με τους συγκατοίκους σου συζήτησέ τες ανοιχτά και προσπάθησε να βρεις άμεσες λύσεις.

 Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.com/