Περί διαχείρισης άγχους στις εξετάσεις ο λόγος

Θλιμμένα προσωπάκια, παγωμένα χαμόγελα, νευρικές αντιδράσεις και χρωματιστά ποικιλόμορφα χαρτάκια κολλημένα στους τοίχους των εφηβικών δωματίων που αναπαριστούν ημερολογιακά την αντίστροφη μέτρηση έως την έναρξη των ενδοσχολικών ή των πανελλήνιων εξετάσεων. Γνώριμες εικόνες , κυρίως για εμάς τους εκπαιδευτικούς , που διογκώνονται κάθε Μάιο και Ιούνιο, μήνες που η πλειοψηφία των μαθητών αποκαλεί « αποφράδες» ή « ακατανόμαστους» ( με μία μικρή εξαίρεση την τελευταία περίοδο του Ιουνίου , όταν επέρχεται η αναμενόμενη « λύτρωση»).

Πόσο όμως αληθινά κατανοούμε τη συγκεκριμένη ψυχολογική κατάσταση των μαθητών ώστε να μπορέσουμε ουσιαστικά να τους βοηθήσουμε; Είτε μας χωρίζουν μερικά χρόνια είτε δεκαετίες, αν ανατρέξουμε στην περίοδο των δικών μας σχολικών εξετάσεων, η ανάκληση και μόνο μερικών στιγμών εκείνης της περιόδου, δημιουργεί σφίξιμο στο στομάχι. Ποιές συμβουλές και « δεκάλογοι επιτυχίας» μας παρηγορούσαν τότε  ή μείωναν την απόγνωση που δημιουργούσε η επιτακτική ανάγκη μας για διάκριση; Ποιές λέξεις και σοφίσματα μπορούσαν να μετριάσουν αυτό το  μούδιασμα, την ταχυπαλμία και τα επαναλαμβανόμενα κενά μνήμης που νιώθαμε μπαίνοντας στην τάξη όπου διεξαγόταν η εξέταση; Πόσες φορές δεν μορφάσαμε  με νόημα στα κηρύγματα των καθηγητών μας « περί διαχείρισης άγχους» ;

Σήμερα, που ως γονείς ή εκπαιδευτικοί ασυνείδητα αναπαράγουμε  στερεότυπες αγχολυτικές ρήσεις όπως « δεν τελειώνει η ζωή σου μετά από μία αποτυχία» , έχουμε αναρωτηθεί ποτέ αν μπορούμε να γίνουμε πειστικοί; Έχουμε κληροδοτήσει στα παιδιά μας έναν κόσμο βυθισμένο στο άγχος και τα αναγκάζουμε με τον τρόπο μας να ασθενήσουν κι αυτά, όπως εμείς. Τους χαρίζουμε τις ματαιωμένες προσδοκίες μας και τους επιτάσσουμε να τις εκπληρώσουν αντί για εμάς. Τα τροφοδοτούμε με δικά μας όνειρα που στην ενήλικη, τελικά, ζωή μας  διαμορφώσαμε  και που κατέληξαν στόχοι ανεκπλήρωτοι, και τους ζητάμε να ανταποκριθούν σε αυτά σαν να ήταν δικά τους, ακυρώνοντας ή θεωρώντας ότι ακυρώνουμε με αυτό τον τρόπο την δική μας αποτυχία. Και τα παιδιά, ως υποδειγματικοί μιμητές των μεγαλυτέρων, ενστερνίζονται ασυνείδητα κάθε δική μας  στάση ζωής που την παρουσιάζουμε υποδειγματική, κι ας είναι η πλέον  ακατάλληλη και ψυχοφθόρα.

Γιατί ενώ ξέρουμε πως στη ζωή διαρκώς  υποβαλλόμαστε σε εξετάσεις, δεν τα βοηθάμε να τις αντιληφθούν  ως μέθοδο δίκαιης αξιολόγησης, γιατί τις  νοθεύσαμε. Δεν τους δείχνουμε τον τρόπο να αγαπούν και να απολαμβάνουν τη σχολική τους πορεία ώστε να κάνουν το ταξίδι τους αυτό στη γνώση μόνο ενδιαφέρον και καθόλου φορτικό. Γιατί οι στόχοι που τους επιβάλλουμε να έχουν είναι βαθμοθηρικοί, λέξη που από μόνη της γεννά τον ανταγωνισμό και νεκρώνει κάθε έμπνευση και δημιουργικότητα. Γιατί δεν τα  μαθαίνουμε  πως το φυσιολογικό άγχος, όταν ελέγχεται, κινητοποιεί το άτομο ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή του  απόδοση  κι ότι πρόκειται για ένα αρχέγονο συναίσθημα που προκαλούσε στους πρωτόγονους η έκθεση σε κίνδυνο. Γιατί δεν καθιστούμε  σαφές πως  αληθινός κίνδυνος στη ζωή δεν είναι αυτός  της αποτυχίας ή της απόρριψης μετά από την εκάστοτε αξιολόγηση γνώσεων ή δεξιοτήτων αλλά ο κίνδυνος της αυτοαναίρεσης  και της υποτίμησης του ατόμου από τον ίδιο του τον εαυτό.

Λίγο πριν την έναρξη των εξετάσεων, περιττεύουν  τα παρηγορητικά ή συμβουλευτικά λόγια  προς τους εξεταζόμενους και οι νουθεσίες ή υποδείξεις στους γονείς  για σώφρονες  συμπεριφορές  προς τα παιδιά τους.  Το ένστικτο όλων μας οδηγεί αυτόματα σε τακτικές συμπόρευσης και συμπαράστασης  προς τους  μαθητές. Ευθύνη μας όμως, είναι να τους βοηθήσουμε  σε όλη την πορεία της ανήλικης ζωής τους να αντιληφθούν έμπρακτα,  μέσα από παγιωμένες μας απόψεις και ατομικές μας επιδιώξεις, πως  αποτυχία δεν σημαίνει προσωπική ανεπάρκεια και ότι  ακόμα κι αν ο πρωτεύων επιδιωκόμενος στόχος προς στιγμή μοιάζει να απομακρύνεται, ο πολυμήχανος νους και η επιμονή θα τον φέρουν ξανά πιο κοντά, αναλλοίωτο ή, και γιατί όχι, ελαφρώς διαφοροποιημένο.

Για το 'Ετσι Μαθαίνω γράφει η
Αγγελική Κυριακοπούλου

Πηγή: 

etsimathainw.gr