της Γεωργίας Βαλωμένου *
Σήμερα Δευτέρα, ξεκίνησαν οι Πανελλαδικές.
Πέρναγα την περασμένη Κυριακή από το φροντιστήριο της γειτονιάς μου. Η αυλή του, γεμάτη με μαθητές Λυκείου που περίμεναν για το μάθημά τους. Ναι, την ώρα που κάποιοι εναντιωνόμαστε στο άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, στη βάση των εργασιακών δικαιωμάτων και της αναντίρρητης ανάγκης να υπάρχει μια μέρα ξεκούρασης κοινή για τους περισσότερους, την ίδια ώρα στέλνουμε τα παιδιά μας Κυριακή στο φροντιστήριο και τα βάζουμε να γράφουν διαγωνίσματα.
Οι συνάδερφοί μας, εκπαιδευτικοί των φροντιστηρίων, κακοπληρωμένοι όσο ποτέ και συχνά ανασφάλιστοι, εργάζονται με εξαντλητικά ωράρια, καθώς οι επιχειρηματίες ξέρουν καλά πως διορισμοί δεν γίνονται μέσα στην κρίση και το εκμεταλλεύονται στυγνά, παρά την (φημολογούμενη) αύξηση του τζίρου των επιχειρήσεών τους.
Χρόνια τώρα, γονείς και καθηγητές, όχι απλώς παρακολουθούμε αλλά επιτρέπουμε, συντηρούμε και συχνά είμαστε υπαίτιοι για το εξής: τα παιδιά μας που επιλέγουν τον δρόμο της εισαγωγής στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, μπαίνουν, στις δυο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, σε έναν φρενήρη και εξαντλητικό ρυθμό διαβάσματος και φροντιστηριακών μαθημάτων, που μόνο με το πέρασμα μιας βαριάς αρρώστιας μπορεί να συγκριθεί. Παχαίνουν ή αδυνατίζουν, κιτρινίζουν ή γεμίζουν ακμή, παραμελούν το σώμα τους, σταματάνε την άσκηση, τρώνε άτσαλα και βιαστικά, παρατάνε τα χόμπι και τα ενδιαφέροντά τους, υπακούοντας σε μια απρόσωπη προσταγή· μια προσταγή του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος: «Δυο χρόνια είναι, δυο χρόνια που κρίνεται το μέλλον σας, εστιάστε στο σκοπό σας! Μην σκέφτεστε τίποτα άλλο, διαβάστε, προετοιμαστείτε, είναι σκληρός ο ανταγωνισμός!». Όμως, αυτά τα δυο χρόνια είναι τα χρόνια από τα 16 έως τα 18 τους. Χρόνια υπέροχα και μαγικά, χρόνια που δεν θα επιστρέψουν.
Στην Ελλάδα της κρίσης, με τα ποσοστά της ανεργίας να παίζουν τον ρόλο του μπαμπούλα, με τη νεοφιλελεύθερη νοοτροπία της ατομικής προκοπής να αυξάνει τον ήδη καλλιεργημένο από το εκπαιδευτικό σύστημα ανταγωνισμό, με το δημόσιο σχολείο να παραπαίει υποχρηματοδοτούμενο και με τα φροντιστήρια να εκταμιεύουν τις αγωνίες των γονιών, η κατάσταση έχει ξεφύγει.
Τα παιδιά, μέσα στην αποχαύνωση του αδιάκοπου διαβάσματος, δεν μας κρύβουν πως θεωρούν τα μαθήματα γενικής παιδείας και επιλογής αγγαρεία, εξαντλούν το όριο των απουσιών (μετά το Πάσχα αδειάζουν οι αίθουσες της Γ΄ Λυκείου), βγάζουν να λύσουν τις ασκήσεις των μαθημάτων κατεύθυνσης ή του φροντιστηρίου μέσα στην τάξη, και αρκετά δεν ενδιαφέρονται πια ούτε για την θρυλική «πενταήμερη» εκδρομή, την οποία θεωρούν χάσιμο χρόνου. Η νοοτροπία αυτή, που καλλιεργείται και από το σχολείο και από τα φροντιστήρια, εντείνεται από την έλλειψη ικανοποιητικής τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης, που καθιστά τις τριτοβάθμιες σπουδές μονόδρομο.
Αυτή η σκληρή, απάνθρωπη δοκιμασία, η «αρρώστια των πανελλαδικών», η οποία θέλει να αναδείξει νικητές όσους έχουν την δύναμη να την αντέξουν αλλά και τα χρήματα να πληρώνουν για υψηλής ποιότητας και έντασης φροντιστηριακά μαθήματα, προκαλεί, εδώ και δεκαετίες, αυτοκτονίες, ψυχικές διαταραχές, προβλήματα υγείας, οικογενειακές κρίσεις, οικονομική αφαίμαξη των νοικοκυριών. Μέχρι πότε θα το ανεχόμαστε;
Η συζήτηση για τον τρόπο εισαγωγής είναι μεγάλη και κρατάει χρόνια. Απαντήσεις εύκολες δεν υπάρχουν. Από την ελεύθερη πρόσβαση έως το επιπλέον προπαρασκευαστικό έτος, ένα πλήθος συστημάτων έχουν υποστηρικτές και πολέμιους μεταξύ των εκπαιδευτικών. Υπάρχουν όμως μερικά πράγματα που μπορεί και πρέπει να γίνουν αμέσως εντός του υφιστάμενου συστήματος, που σε τελική ανάλυση είναι αδιάβλητο και αξιοκρατικό (αν και αναμφίβολα ταξικό):
Το πρώτο είναι η αναθεώρηση της εξεταστέας ύλης, ώστε να μπορεί να καλυφθεί σε κάθε δημόσιο σχολείο, με στόχο τον περιορισμό της εντατικοποίησης των σπουδών στις δυο τελευταίες χρονιές του Λυκείου.
Το δεύτερο είναι η άμεση επαναφορά της ενισχυτικής διδασκαλίας και/ή της πρόσθετης διδακτικής στήριξης, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των οικονομικά ασθενέστερων μαθητών από το ίδιο το δημόσιο σχολείο.
Το τρίτο είναι η ενίσχυση της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (αναβάθμιση σε βιβλία, εργαστήρια, εκπαιδευτικό προσωπικό), ώστε να υπάρχει μια ελκυστική εναλλακτική πορεία, πέρα από τη συσσώρευση μαθητών στο γενικό λύκειο με προοπτική τις σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τέλος, είναι καιρός να αναρωτηθούμε για το είδος των εξετάσεων, τα κριτήρια επιλογής υποψηφίων, την αντίληψη για την εκπαίδευση που προάγουν (το γνωστό δίπολο: απομνημόνευση έναντι κριτικής σκέψης). Αυτό θα μας οδηγήσει πιθανόν σε αναμόρφωση των εξετάσεων, των θεμάτων, του τρόπου διατύπωσης τους.
Γιατί από μια νεολαία αποχαυνωμένη από το διάβασμα, απούσα από το κοινωνικό γίγνεσθαι, ανίκανη να σκεφτεί κριτικά και να αντιδράσει, επωφελείται, εν τέλει, το κάθε σύστημα εξουσίας.
* Η Γεωργία Βαλωμένου είναι αρχιτέκτονας, εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου