Λ. Γιαννακοπούλου BA, PGD.
Σ. Παπατριανταφύλλου BA, MA, Med
Καταρχήν χρειάζεται να διευκρινίσουμε πως ενώ σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στα ναρκωτικά και στο αλκοόλ, παράλληλα, όσα γράφονται αφορούν και άλλες μορφές εξάρτησης, όπως οι σύγχρονες εξαρτήσεις (διαδίκτυο, τυχερά παιχνίδια, εργασιομανία, κ.ά.).
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν σε μια οικογένεια ένα μέλος της εξαρτηθεί από ναρκωτικά ή αλκοόλ;
Το συνηθισμένο είναι πως το εξαρτημένο μέλος της οικογένειας δεν αποδέχεται την εξάρτησή του. Συνήθως, περνάει καιρός –πολύ συχνά χρόνια- έως ότου η οικογένεια «ανησυχήσει». Τις περισσότερες φορές κάτι θα συμβεί και ο έφηβος χρήστης θα ενημερώσει με έναν παράδοξο τρόπο την οικογένειά του. Αυτό θα το κάνει άλλοτε μέσα από μια εμπλοκή του με τον νόμο και άλλοτε «ξεχνώντας» απλά σε κάποιο μέρος του σπιτιού κάτι που θα «ενημερώνει» τους οικείους για την εμπλοκή του με τις ουσίες. Έτσι δεν είναι σπάνιο, μια μητέρα να ζητάει βοήθεια επειδή βρήκε στις τσέπες του παντελονιού που θα έβαζε στο πλυντήριο «κάτι πράσινο σαν χόρτο τριμμένο» ή «ένα κομμάτι καμένο αλουμινόχαρτο» κ.α.. Αυτά τα περιστατικά συνήθως αποτελούν ασυνείδητες πράξεις που από τους ειδικούς ερμηνεύονται ως πράξεις μέσα από τις οποίες ο έφηβος ζητά βοήθεια. Στην περίπτωση της εξάρτησης από το αλκοόλ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, μιας και το αλκοόλ αποτελεί νόμιμη και κοινωνικά αποδεκτή ουσία. Έτσι, μέχρι να φανεί το πρόβλημα και η έκτασή του περνάει πολύς περισσότερος χρόνος.
Όμως, και όταν η οικογένεια ανησυχήσει και κινητοποιηθεί παρατηρούμε ότι το εξαρτημένο μέλος δεν αποδέχεται την εξάρτησή του, ακόμη και στον ίδιο του τον εαυτό. Είναι σαν να λέει «εγώ δεν είμαι χρήστης σαν τους άλλους», «όταν βρεθεί κάνω, μια στο τόσο», «δεν κάνω κάθε μέρα», «εγώ δεν είμαι κορόιδο να πάω στα βαριά», «αυτά που λένε είναι υπερβολές», «ελέγχω το πόσο θα πιω».
Συνήθως, κινητοποιείται η μητέρα και απευθύνεται σε κάποιον ειδικό. Ο πατέρας έχει την τάση να μένει «έξω», όπως λέμε, με συναισθήματα θυμού, θλίψης, απόγνωσης. Έτσι, περνάει καιρός μέχρι ο πατέρας να κινητοποιηθεί, όμως τότε τα πράγματα έχουν καλύτερη εξέλιξη. Και πάλι, θα περάσει καιρός έως ότου το εξαρτημένο μέλος της οικογένειας αποδεχθεί την κατάστασή του και αποφασίσει να ζητήσει βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση, η μισή διαδρομή προς την λύση του προβλήματος έχει καλυφθεί, από την στιγμή που ο ένας γονιός, και ακόμη καλύτερα οι δύο, κινητοποιηθούν και ζητήσουν βοήθεια. Είναι η στιγμή που περνούν στο επόμενο στάδιο και ενώ έχουν κάνει το σημαντικότερο βήμα, ένα νέο εμπόδιο εμφανίζεται. Το εμπόδιο είναι η βιασύνη, αποτέλεσμα του φόβου γεγονός που οδηγεί τους γονείς να επιζητούν εναγωνίως μια άμεση λύση. Ει δυνατόν μια μαγική λύση, που θα αλλάξει γρήγορα την κατάσταση. Επομένως, το αμέσως επόμενο στάδιο είναι εκείνο κατά το οποίο οι γονείς λαμβάνουν σωστή ενημέρωση για την διάσταση του προβλήματος, αποδέχονται την κατάσταση ως μέρος της πραγματικότητάς τους και δεσμεύονται στη συμβουλευτική διαδικασία. Μέρος της διαδικασίας αυτής είναι η κατάρτιση ενός πλάνου / σχεδίου βοήθειας μαζί με τον ειδικό. Το πλάνο αυτό χρειάζεται να συμπεριλάβει μια σειρά από παραμέτρους, μιας και κάθε περίπτωση χρειάζεται να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή. Ενδεικτικά, οι παράμετροι αυτοί είναι: είδος ουσιών, χρόνος χρήσης / κατάχρησης, τρόπος χρήσης, οικογενειακή κατάσταση, βαθμός κινητοποίησης του χρήστη κ.ά. Βασικό στόχο σε αυτό το στάδιο αποτελεί η κινητοποίηση του χρήστη και η δημιουργία από πλευράς του, θεραπευτικού αιτήματος. Αυτός ο στόχος δεν επιτυγχάνεται από την μια στιγμή στην άλλη. Πολύ συχνά χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα και ο ρόλος της οικογένειας είναι καταλυτικός για την επίτευξή του. Πλην όμως είναι απαραίτητο η οικογένεια να «εκπαιδευθεί» μέσα από κατάλληλη συμβουλευτική διαδικασία.
Συνοπτικά, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε πως τα στάδια μέχρι την απεξάρτηση εμπλέκουν και κινητοποιούν όχι μόνο τον χρήστη αλλά ολόκληρη την οικογένεια και είναι τα εξής:
1. Άρνηση της οικογένειας να δει το πρόβλημα
2. Μερική αποδοχή και αναζήτηση της μαγικής λύσης
3. Κινητοποίηση της οικογένειας και ενημέρωση για την φύση και τις διαστάσεις του προβλήματος
4. Αποδοχή της κατάστασης ως μέρος της πραγματικότητας και δέσμευση στην συμβουλευτική διαδικασία - σχέδιο δράσης
5. Κινητοποίηση του εξαρτημένου μέλους – έναρξη θεραπείας
Συνήθως, όταν η οικογένεια βρεθεί στο 3ο και 4ο στάδιο, αρκούν 2-3 συναντήσεις με το μέλος της οικογένειας για να υπάρξει εκτίμηση του προβλήματος και σχέδιο δράσης / πρόταση για την αντιμετώπισή του.
Λ. Γιαννακοπούλου BA, PGD.
Σ. Παπατριανταφύλλου BA, MA, Med
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου