Η Πολύπλευρη Συμβολή του Σχολείου στη Δυνατότητα Σωματικής Δραστηριοποίησης των παιδιών

Τα ευεργετικά οφέλη για την υγεία ως αποτέλεσμα της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας είναι πια αναμφισβήτητα και ευρέως αποδεκτά (1). Σε όλες τις εθνικές και διεθνείς συστάσεις για την Αγωγή Υγείας η αυξημένη σωματική δραστηριότητα αναγνωρίζεται ως πρωταρχικός παράγοντας για την επίτευξη καλής υγείας και η ένταξή της στην καθημερινότητα ως μια σημαντική προτεραιότητα (2-3). Επιπλέον, ένας μη-υγιεινός τρόπος ζωής στην παιδική ηλικία οδηγεί εύκολα σε αντίστοιχο τρόπο ζωής κατά την ενηλικίωση, ενώ ένα παιδί σωματικά δραστήριο είναι πιθανότερο να παραμείνει έτσι και κατά την ενηλικίωσή του, αποκομίζοντας σημαντικά οφέλη για την υγεία του μακροχρονίως (4).

Ο σχετικός με το σχολείο χρόνος τον οποίο μπορούν να διαθέσουν οι μαθητές για οποιασδήποτε μορφής σωματική δραστηριότητα (π.χ. οργανωμένη άσκηση, ελεύθερο παιχνίδι, περπάτημα) περιλαμβάνει, εκτός από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, τη μετάβαση από και προς το σχολείο, τα διαλείμματα, αλλά και άλλες οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται περιστασιακά κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Τα σχολικά διαλείμματα στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας κυμαίνονται από 45 έως 50 λεπτά την ημέρα στο πρωινό πρόγραμμα του σχολείου και είναι υποχρεωτικά για όλους τους μαθητές. Για τους μαθητές που παρακολουθούν και την απογευματινή ζώνη (ολοήμερο πρόγραμμα) ο χρόνος των διαλειμμάτων αυξάνεται κατά 10-15 λεπτά ημερησίως. Η χρονική περίοδος των διαλειμμάτων δεν σημαίνει απαραιτήτως την οποιασδήποτε μορφής σωματική δραστηριότητα από τα παιδιά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αυτή όχι μόνο δεν ενθαρρύνεται αλλά αντιθέτως αποθαρρύνεται. Σε πολλά σχολεία προβάλλονται από τους εκπαιδευτικούς λόγοι ασφάλειας (π.χ. αποφυγή πτώσεων, συγκρούσεων και άλλων ατυχημάτων) ή επίβλεψης και απαγορεύονται τα ομαδικά παιχνίδια, όπως το ποδόσφαιρο ή η καλαθοσφαίριση, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η έντονη σωματική δραστηριότητα των παιδιών στα διαλείμματα. Σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα επιστημονικής έρευνας σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών ηλικίας 10-12 ετών της χώρας μας, ο μέσος χρόνος που αφιέρωναν τα παιδιά σε σωματικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων του σχολείου ήταν 24 ± 21 λεπτά για τα αγόρια και 22 ± 20 λεπτά για τα κορίτσια, χρόνος που αντιστοιχεί περίπου στο 50% του χρόνου των διαλειμμάτων (45-50 λεπτά) (5). Επίσης, σε σχέση με το συνολικό ημερήσιο χρόνο που αφιερώνουν τα παιδιά σε σωματικές δραστηριότητες τις καθημερινές, ο χρόνος της σωματικής δραστηριότητας στα διαλείμματα αποτελεί ένα σημαντικό ποσοστό αυτού, περίπου 20%, το οποίο είναι μεγαλύτερο για εκείνα τα παιδιά που δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε εξωσχολικές οργανωμένες σωματικές δραστηριότητες ή σε ελεύθερο παιχνίδι.

Μία άλλη εναλλακτική για την ενασχόληση των παιδιών με οργανωμένες σωματικές δραστηριότητες μέσω του σχολείου είναι τα σχολικά πρωταθλήματα που διοργανώνονται από τα τοπικά Γραφεία Φυσικής Αγωγής ή τους Δήμους. Οι δραστηριότητες, όμως, αυτές αφορούν μικρό αριθμό μαθητών, μόνο μεγαλύτερων τάξεων και για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, ενώ τα προβλήματα μεταφοράς στους χώρους άθλησης και επιτήρησης των μαθητών περιορίζουν ακόμη περισσότερο τις δυνατότητές τους. Δεδομένου ότι αυτά τα προγράμματα δεν έχουν προηγουμένως αξιολογηθεί, οι ειδικοί της Φυσικής Αγωγής πιστεύουν ότι σε αυτά συμμετέχουν οι πιο σωματικά δραστήριοι μαθητές. Τέλος, σημαντικό ρόλο στη δυνατότητα αύξησης της σωματικής δραστηριότητας των μαθητών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παίζουν και οι αθλητικές δραστηριότητες (κυρίως εκμάθησης ομαδικών αθλημάτων) που εντάσσονται αφιλοκερδώς στα προγράμματα των δραστηριοτήτων των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων των σχολείων, και οι οποίες διενεργούνται στους χώρους των σχολείων εκτός του ωραρίου λειτουργίας του.

Συμπερασματικά, από τα παραπάνω φαίνεται ότι η συμβολή του σχολείου στις δυνατότητες και ευκαιρίες για σωματική δραστηριοποίηση των παιδιών, τουλάχιστον στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, είναι σημαντική και πολύπλευρη και πρέπει να στηριχθεί από όλους τους φορείς της κοινωνίας μας.

Βιβλιογραφία 

1. Τάμπαλης Κ, Παναγιωτάκος Δ, Παπουτσάκη Σ, Συντώσης Λ. Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας και της σωματικής αδράνειας στην υγεία των παιδιών. Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης. 2012; 3(1):36-43.
2. Brown DW, David R. Brown, Gregory W. Health, Lina Balluz, Wayne H. Gile, Earl S. Ford and Ali H. Mokdad . Associations between physical activities. Dose response and health-related quality of life. Med Sci Sports Exerc. 2005; 36:890-896.
3. Centers for Disease Control and Prevention and National Institute of Health (2004). Cardiovascular health, Program Activities, Healthy people 2010, focus area 12.
4. Fogelholm M. How physical activity can work?  Int J Pediatr Obes. 2008; 3 Suppl 1:10-14.
5. Τάμπαλης Κωνσταντίνος. Διδακτορική διατριβή. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιου. Αθήνα 2011.

http://195.251.30.202:8080/dspace/bitstream/123456789/1974/1/tabalis_konstantinos.pdf.

Πηγή: http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/AcademicCommunity/ArticlesSV.aspx?ArticleID=2#.UrRG-9JdVZp