Της Βασιλικής Λυμπεροπούλου
Ένα συχνό θέμα που απασχολεί τους γονείς είναι το πόσο ελεύθερα πρέπει να αφήνουν τα παιδιά τους.
Άλλοι θέλουν τα παιδιά τους να τους «ακούν» για να συμπεριφέρονται σωστά, ενώ αντίθετα άλλοι θεωρούν πως το παιδί πρέπει να δρα μόνο του χωρίς έλεγχο μέχρι να ανακαλύψει μόνο του τα όρια και να συνειδητοποιήσει τον σωστό τρόπο συμπεριφοράς.
Γίνεται όμως να αφήνουμε στο παιδί πλήρη ελευθερία;
Τα όρια είναι απαραίτητα, ωστόσο πρέπει να υπάρχει κάποιο μέτρο.
Γιατί είναι καλό να υπάρχουν όρια;
· Η ύπαρξη ορίων βοηθά το παιδί να νιώσει περισσότερη ασφάλεια. Όταν δεν υπάρχουν όρια, το παιδί αισθάνεται πως βρίσκεται σε μια χαοτική κατάσταση, καθώς δεν μπορεί από μικρή ηλικία να θέσει όρια στον εαυτό του. Η ικανότητα αυτή κατακτάται σε μεγαλύτερη ηλικία εσωτερικεύοντας τους κανόνες που του θέτουν οι γονείς του.
· Θέτοντας κανόνες, οι γονείς δείχνουν στα παιδιά τις προσδοκίες που έχουν από αυτά. Τα παιδιά κατανοούν τι θέλουν οι γονείς, τι επιτρέπουν και τι όχι, έχοντας με αυτό τον τρόπο σταθερότητα στη ζωή και στη συμπεριφορά τους.
· Όπως είναι φυσικό οι γονείς δεν μπορούν να ικανοποιούν άμεσα όλες τις επιθυμίες του παιδιού. Το «όχι» που θα κληθούν πολλές φορές να πουν, μπορεί να στεναχωρήσει το παιδί (ίσως και τους γονείς) θα λειτουργήσει ωστόσο με θετικό τρόπο. Το «όχι» βοηθά το παιδί να γίνει υπομονετικό, αλλά και δημιουργικό, καθώς πολλές φορές ό, τι δεν του δίνουν οι γονείς, προσπαθεί να το αποκτήσει με τη δική του προσπάθεια.
Γιατί οι γονείς δυσκολεύονται να θέσουν όρια, να πουν το «όχι»;
Πολλοί γονείς θεωρούν πως οι κανόνες οδηγούν στην καταπίεση και ανησυχούν πως αν αρνηθούν κάτι, θα δημιουργήσουν τραύματα στα παιδιά τους. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να γνωρίζουν είναι ότι το τραύμα δημιουργείται όταν τα παιδί εκτεθεί σε συχνές άσχημες εμπειρίες ή αν συμβεί κάποιο συνταρακτικό περιστατικό. Οφείλουν να καταλάβουν ότι το «όχι» δεν σημαίνει έλλειψη αγάπης.
Ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι γονείς δεν θέτουν όρια στα παιδιά είναι η έλλειψη χρόνου. Πολλές φορές προσπαθούν να αναπληρώσουν το χρόνο που δεν ξοδεύουν με τα παιδιά τους κάνοντάς τους όλα τα χατίρια.
Επίσης, επειδή οι ίδιοι βίωσαν με άσχημο τρόπο τους κανόνες όταν ήταν παιδιά, τους μεταφράζουν ως κάτι αυταρχικό και δεν θέλουν να κάνουν τα παιδιά τους να νιώσουν το ίδιο.
Από ποια ηλικία πρέπει να ξεκινούν τα όρια;
Οι κανόνες πρέπει να ορίζονται όσο πιο νωρίς γίνεται. Με τη λέξη «κανόνες» βέβαια δεν εννοούμε μια λίστα γεμάτη με «πρέπει» και «απαγορεύεται».
Αντίθετα, οι γονείς οφείλουν να δείχνουν με ήρεμο τρόπο στο παιδί τι τους αρέσει και τι όχι. Πριν ακόμα γίνει ενός χρόνου, ένα παιδί μπορεί να καταλάβει ποιες ενέργειες είναι αποδεκτές.
Για παράδειγμα, αν το μωρό αρχίσει να τραβάει τα μαλλιά της μητέρας, εκείνη δεν πρέπει να το αφήσει να συνεχίσει. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να το μαλώσει ή να φωνάξει. Αρκεί να του πιάσει το χέρι και να το πάρει μακριά από τα μαλλιά της λέγοντάς του με ήρεμο τρόπο να μην το κάνει αυτό.
Ανάλογα με την ηλικία τα όρια αλλάζουν. Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια φαίνεται να είναι τα πιο σημαντικά καθώς τότε χτίζονται τα θεμέλια για το μέλλον.
Πολλές φορές, δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για τα αδέρφια, κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό, καθώς τα παιδιά διαφορετικής ηλικίας δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα, αλλά ούτε και τις ίδιες υποχρεώσεις. Όμως μπορεί το μικρότερο παιδί να το μεταφράσει ως αδικία. Γι’ αυτό το λόγο, οι γονείς οφείλουν να του εξηγήσουν ότι οι κανόνες αυτοί αφορούν τις «σημερινές του δυνατότητες», επομένως καλό είναι να καταλάβει ότι τα όρια θέτονται για κάποιους λόγους κυρίως για την ασφάλειά του και πως όσο μεγαλώνει θα αλλάζουν. Για παράδειγμα, όσο είναι μικρό δεν το αφήνουν να πηγαίνει μόνο του στο σχολείο. Σε μεγαλύτερες τάξεις όμως θα μπορεί.
Πώς μπορούν οι γονείς να θέσουν τα όρια;
· Τα όρια πρέπει να είναι απλά και σαφή. Το παιδί πρέπει να καταλαβαίνει ξεκάθαρα τι επιτρέπεται και τι όχι. Για να γίνει αυτό, πρέπει οι γονείς να συμφωνούν για τους κανόνες και να υπάρχει συνεννόηση ως προς το τι θα επιτρέπουν στο παιδί και τι όχι.
· Τα όρια πρέπει να συμβαδίζουν με τα χαρακτηριστικά της ηλικίας του παιδιού. Δεν μπορεί ένας έφηβος να ακολουθεί τους ίδιους κανόνες με ένα παιδί σε νηπιακή ηλικία.
· Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, οι γονείς μπορούν να εξηγούν στα παιδιά τους λόγους για τους οποίους θέτουν τους συγκεκριμένους κανόνες. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά κατανοούν καλύτερα τα όρια, τα υιοθετούν πιο εύκολα και τα σέβονται.
· Επίσης, οι γονείς οφείλουν να είναι συνεπείς ως προς τους κανόνες. Οι κανόνες που ορίζονται πρέπει να τηρούνται κάθε φορά. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως πρέπει να είναι άκαμπτοι.
· Η υπερβολική αυστηρότητα πολύ πιθανόν να επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα. Πρέπει να υπάρχει ένα όριο στα όρια. Είναι καλό να ενθαρρύνουν το παιδί να εκφράζει τις επιθυμίες του χωρίς να φοβάται, αλλά και να επιχειρηματολογεί σχετικά με την αλλαγή κάποιου κανόνα.
· Οφείλουν και οι ίδιοι οι γονείς να σέβονται τα όρια που θέτουν τα παιδιά, όταν βέβαια είναι λογικά. Τα παιδιά μιμούνται, επομένως ακολουθώντας το παράδειγμα των ίδιων τους των γονιών θα μάθουν να σέβονται τα όρια και τους κανόνες που υπάρχουν.
Είναι σωστό οι γονείς να θέτουν τιμωρίες;
Τα παιδιά συχνά παραβιάζουν τα όρια, γεγονός που οδηγεί τους γονείς στο να τα μαλώνουν.
Ωστόσο, οι φωνές φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Οι γονείς οφείλουν να αντιδρούν ήρεμα, αλλά αυστηρά και με σταθερό τόνο. Οι συζητήσεις αυτές πρέπει να γίνονται μεταξύ του γονιού και του παιδιού. Δεν πρέπει δηλαδή να το μαλώνουν μπροστά σε άλλους.
Είναι σημαντικό να κατακρίνεται η πράξη και όχι το ίδιο το παιδί. Σε αντίθετη περίπτωση, το παιδί θα νιώσει ότι απορρίπτεται από τους γονείς, γεγονός που θα επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στην αυτοπεποίθησή του, αλλά και στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η τιμωρία να είναι σωματική. Καλό είναι να σχετίζεται με τη στέρηση προνομίων. Η πιο «σωστή» λέξη για την περίπτωση αυτή είναι η συνέπεια. Έτσι, το παιδί καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται για εκδίκηση από τους γονείς, αλλά ως μια συνέπεια των δικών του πράξεων.
Η επιθυμητή συμπεριφορά είναι καλό να ανταμείβεται, ενώ αντίθετα όταν το παιδί δεν ακολουθεί τους κανόνες πρέπει να γίνεται αντιληπτή η δυσαρέσκεια των γονιών. Πολλές φορές, οι γονείς χωρίς να το καταλάβουν επιβραβεύουν την παραβίαση των ορίων. (Για παράδειγμα, το παιδί κλαίει επειδή θέλει να του αγοράσουν κάτι. Μπορεί να το μαλώνουν ωστόσο του αγοράζουν αυτό που θέλει).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου