Δίνω και παίρνω – δύο έννοιες τόσο οικείες αλλά και τόσο παρεξηγημένες. Μέσα στη ζωή είναι και το να δίνεις, να προσφέρεις, να βοηθάς, να φροντίζεις και το να παίρνεις, να δέχεσαι βοήθεια, φροντίδα, αγάπη. Αλλά γιατί μερικοί από μας φοβόμαστε τόσο πολύ να «δώσουμε» ή να «δοθούμε» στους άλλους; Γιατί ορισμένοι από εμάς, παρόλο που προσφέρουμε διαρκώς, δυσκολευόμαστε να δεχτούμε αυτά που μας προσφέρουν οι άλλοι;
Η σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων μπορεί να παρομοιαστεί με το παιχνίδι της διελκυνστίδας –με την επιτυχία/ στόχο εδώ να είναι συνώνυμη με τη διατήρηση της απόλυτης ισορροπίας ανάμεσα στους δύο παίκτες – η μέση του σκοινιού να διατηρείται πάντα σε ίση απόσταση μεταξύ τους. Όταν μόνο ο ένας παίκτης τραβάει το σκοινί – δίνοντας διαρκώς – ενώ ο άλλος παίκτης παραμένει ακίνητος και άπραγος – δεν δίνει τίποτα – ο πρώτος παίκτης ενδεχομένως να βρεθεί στο έδαφος και να πονέσει από την πτώση. Για παράδειγμα υπάρχουν άνθρωποι που παραμένουν αφοσιωμένοι σε σχέσεις στις οποίες «δίνουν» διαρκώς, χωρίς να δέχονται τίποτα απολύτως, καταλήγοντας άδειοι εσωτερικά, αφού στο τέλος, έχουν «δώσει» και τον ίδιο τους τον εαυτό.
Το παν είναι η ισορροπία: Για να είμαστε σωματικά και ψυχικά υγιείς, χρειάζεται να έχουμε μέτρο σε όλα ˙ το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις που δημιουργούμε με τους γύρω μας. Για να έχει π.χ. το ζευγάρι ψυχική/πνευματική ευεξία , χρειάζεται να υπάρχει ισορροπία σε αυτά που προσφέρει και σε αυτά που δέχεται ο ένας στον άλλον. Αναφορικά με το αντικείμενο της συνδιαλλαγής στη σχέση δεν πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά στην ανταπόδοση αυτής καθαυτής της πράξης αλλά να λαμβάνει χαρακτήρα μίας γενικότερης δράσης «προσφοράς» προς τον άλλον αναγνωρίζοντας την συνεισφορά του στην κοινή ζωή του ζευγαριού. Με αυτόν τον τρόπο, θα εδραιωθεί ουσιαστική επικοινωνία και αλληλοσυμπληρωματική σχέση όπου ο καθένας θα ικανοποιείται και θα ικανοποιεί τον άλλον.
Βέβαια, σίγουρα θα υπάρξουν περίοδοι όπου ο ένας μπορεί να προσφέρει περισσότερο σε σχέση με τον άλλον λόγω διαφόρων ειδικών περιστάσεων/καταστάσεων, αλλά η ισορροπία χρειάζεται να αποκατασταθεί στο άμεσο ή στο απώτερο μέλλον. Για παράδειγμα, στη σχέση γονιού – παιδιού, στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, ο γονέας είναι αυτός που προσφέρει πολλά περισσότερα, αλλά όταν ενηλικιώνεται το παιδί, θα είναι σε θέση να προσφέρει τη βοήθειά του στο γονέα, που, μεγαλώνοντας, ενδεχομένως δυσκολεύεται να καλύψει κάποιες πρακτικές ανάγκες.
Σε συντροφικές σχέσεις, από την άλλη, πολλές φορές συμβαίνει το ένα άτομο να υποχωρεί διαρκώς για να μην στενοχωρέσει το άλλο, αλλά η ισορροπία χάνεται σταδιακά και δύσκολα αποκαθίσταται, καθώς χάνει την προσωπική του αίσθηση πληρότητας, αφού μόνιμως θυσιάζει τα δικά του «θέλω», τις δικές του ανάγκες και εν τέλει το ίδιο του το «είναι» για χάρη του άλλου ατόμου. Γι’ αυτό είναι καλό να εξωτερικεύουμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας στον άνθρωπο μας χωρίς να ζητάμε απαραίτητα με αυτόν τον τρόπο άμεσα – έμμεσα την ικανοποίησή τους, αλλά παράλληλα να ακούμε αυτό που έχει να μας «πει» ο άλλος με τη συμπεριφορά του συζητώντας από κοινού σε μηδενική βάση την αμοιβαία εκπλήρωσή τους.
Υπάρχουν φυσικά και οι περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να προσφέρουμε πάρα πολλά πράγματα σε μία σχέση και το μόνο που «λαμβάνουμε» είναι η ηθική ικανοποίηση της προσφοράς, αλλά δεν είναι κακό και καμιά φορά «να κάνουμε το καλό και να το ρίχνουμε στο γιαλό».
Για να ισορροπεί, επομένως, το σκοινί, για να είναι αρμονικές και ισορροπημένες οι σχέσεις, χρειάζεται το αμοιβαίο πάρε – δώσε, η αμοιβαία προσφορά και αποδοχή, ο καθένας φυσικά στον τομέα, στην κατάσταση και στην χρονική στιγμή που δύναται.
Πόσες φορές σκάσαμε απ’ το κακό μας για όσα θεωρούσαμε δεδομένα και ξαφνικά ανατράπηκαν απ’ τη μια στιγμή στην άλλη;Έρχονται μπούμερανγκ όλα πριν καλά-καλά εφαρμόσεις στην πράξη όλα τα καλοσχεδιασμένα στο μυαλό σου σενάρια.
Όσα χαστούκια κι αν έφαγες, εσύ παρέμεινες κολλημένος εκεί πιστεύοντας πως η λύση είναι να φέρεις τις καταστάσεις στα μέτρα σου για να έχεις τον άλλο του χεριού σου. Στη θολωμένη σου λογική ρίζωσε η βλακεία ότι άμα κάνεις τα δικά σου, ο άλλος θα σ’ εκτιμήσει και θα γλιτώσεις απ' όλα όσα φοβάσαι.
Ε λοιπόν σκέψου πόσες φορές σε βρήκαν τελικά τα πατώματα όταν προσπάθησες να εφαρμόσεις το σχέδιο του «κάνω ό,τι θέλω για να με θες». Γιατί την ίδια ώρα που εσύ ακολουθείς κατά γράμμα τα ανόητα πλάνα σου, ο άλλος το αντιλαμβάνεται και περιμένει την κατάλληλη στιγμή για ν’ αντιδράσει.
Όλα τα ψέματα κάποια στιγμή τελειώνουν μαζί με όλες τις κουτοπονηριές και τις απελπισμένες προσπάθειες σημασίας από το γκομενάκι. Γιατί έτσι θεωρείς το σύντροφό σου κάθε φορά που τον βάζεις σε ηλίθιες δοκιμασίες επιβεβαίωσης των συναισθημάτων και ειδικότερα του ανούσιου εγωισμού και των ανασφαλειών από το παρελθόν σου.
Από το μωρουδίστικο ύφος που παίρνεις με ευκολία κάθε φορά που κάνεις μια στραβή, τις υπερβολικές απολογίες και τη γενικότερη επίκληση στο συναίσθημα του άλλου ζητώντας να σε λυπηθεί μέχρι και την επίμονη άρνηση συμβιβασμού και για τα πιο απλά, όλα αυτά αποτελούν την πιο γρήγορη οδό για να γκρεμίσεις ό,τι ακόμη δεν πρόλαβες να κτίσεις.
Στην αρχή όλοι είναι ενθουσιασμένοι, μάτια μου. Γι’ αυτό και τον πρώτο καιρό είναι το πλέον εύκολο να κάνεις τα δικά σου ή τουλάχιστον να πιστέψεις ότι μπορείς. Είναι μέχρι να σε μάθει ο άλλος. Πιθανότατα ο μόνος χαζός στην υπόθεση είσαι εσύ που υποτιμάς τη νοημοσύνη του άλλου και υπερτιμάς τις δυνάμεις του δικού σου μυαλού.
Γι’ αυτό και πριν καν το πάρεις πρέφα έχεις ήδη κολλήσει ανεπανόρθωτα. Έλα όμως που αυτό πιθανότατα μόνο αμοιβαίο δεν είναι, μιας και η ανώριμη στάση σου έχει ήδη κτίσει ένα μεγάλο τοίχο ανάμεσά σας. Και το χειρότερο είναι πως η αλαζονεία σου δε σ’ αφήνει να δεις καθαρά και εθελοτυφλείς θεωρώντας πως όλα πάνε μέλι-γάλα.
Κι όταν διερωτάσαι γιατί όλα άλλαξαν, μη ζορίζεσαι να εμπεδώσεις τα αυτονόητα. Ο τροχός γύρισε γιατί δεν ήσουν καν σε θέση να παίξεις έξυπνα. Εσύ δέθηκες με κάτι που θεωρούσες ανίσχυρο και αυτό το κάτι είναι πια σε θέση να σε κάνει μαριονέτα γυρνώντας δικαιωματικά το παιγνίδι πάνω του.
Όσα κι αν πέρασες, όσα σοβαρά εμπόδια κι αν ήρθαν στο δρόμο σου δε θα ‘ναι ποτέ δικαιολογία για όλα αυτά. Ίσα-ίσα τα ζόρια πρέπει να σε ξυπνάνε κι όχι να σε ρίχνουν σε βαθύτερο λήθαργο.
Χαλάρωσε λίγο και ζήσε με τα δεδομένα σου χωρίς να θεωρείς ότι θα’ ναι για πάντα εκεί. Στην παγίδα που στήνεις, πέφτεις, γιατί πολύ απλά τα βλέπεις όλα μονόπλευρα και δεν μπορείς να προβλέψεις την επόμενη κίνηση αυτού που άλλοτε θεωρούσες πιόνι σου.
Σκέψου πως όλα θα ήτανε πολύ απλά αν ήσουν απλώς ο εαυτός σου. Όταν μπορούμε χωρίς κόστος να ‘μαστε αυτό που θέλουμε, τότε μόνο τρελοί πρέπει να είμαστε για να το χαλάμε.
Γιατί κακά τα ψέματα, σε έναν κόσμο που η συγχώρεση κι η ανοχή εκλαμβάνονται σαν ελαττώματα, οι δεύτερες ευκαιρίες όλο και λιγοστεύουν.
Και δε μιλάμε φυσικά για τις δεύτερες ευκαιρίες της δεκάρας που καταλήγουν σε μονόπλευρους συμβιβασμούς και σε ένα ακόμη παιγνίδι αλλά σε ξεκάθαρες ευκαιρίες που κτίζουν θεμέλια από την αρχή και διάθεση για επανεκκίνηση κι από τους δύο.
Γιατί την αγάπη που ζητάς δε θα στην δώσει καμιά συνταγή, καμία θεωρία και καμιά συμβουλή της δεκάρας από τους πολλούς καλοθελητές.
Αυτά που θες είναι όλα αυτά που δε φαντάζεσαι καν και ξεπερνούν κατά πολύ όσα ονειρεύεσαι. Κι όσο κάνεις κολλημένα πλάνα, τόσο θα παγιδεύεσαι και θα επιστρέφεις στο μηδέν. Γι' αυτό ταρακουνήσου κι άλλαξε μυαλά όσο προλαβαίνεις.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που διαβάσατε ένα βιβλίο ή ένα ουσιώδες άρθρο σε ένα περιοδικό; Μήπως οι καθημερινές σας αναγνωστικές συνήθειες επικεντρώνονται μόνο σε tweets και ενημερώσεις του Facebook ή στις οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στο κουτί των δημητριακών σας; Αν ανήκετε κι εσείς στους αμέτρητους ανθρώπους που δεν συνηθίζουν να διαβάζουν τακτικά, μπορεί να χάνετε μια σειρά από πολύ σημαντικά οφέλη, μερικά εκ των οποίων παρουσιάζονται στη συνέχεια.
1. Πνευματική διέγερση Έρευνες έχουν δείξει πως με το να το διατηρεί κανείς το πνεύμα του σε εγρήγορση μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη (ή πιθανότατα να αποτρέψει) του Alzheimer και της άνοιας, καθώς κρατώντας ενεργό τον εγκέφαλο αποτρέπει κανείς την απώλεια δύναμης από αυτόν. Όπως συμβαίνει με οποιονδήποτε άλλο μυ του σώματος έτσι και ο εγκέφαλος χρειάζεται άσκηση για να παραμείνει δυνατός και υγιής. Οπότε «use it or lose it»!
2. Μείωση του άγχους Ανεξάρτητα από το πόσο stress μπορεί να έχετε στη δουλειά ή στις διαπροσωπικές σας σχέσεις ή σε αναρίθμητα άλλα καθημερινά θέματα που προκύπτουν, όλα μπορούν να ξεχαστούν αν χαθείτε στις σελίδες μιας εξαιρετικής ιστορίας. Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα μπορεί να σας μεταφέρει σε άλλες χώρες, σε μαγικά βασίλεια, ενώ ένα ευχάριστο άρθρο που θα κερδίσει την προσοχή σας μπορεί να διώξει τις εντάσεις και σας βοηθήσει να χαλαρώσετε.
3. Γνώση Όλα όσα διαβάζετε γεμίζουν το μυαλό σας με νέες πληροφορίες και δεν ξέρετε πότε μπορεί να σας χρειαστούν στην πράξη. Όσο πιο πολλές γνώσεις έχετε, τόσο πιο εξοπλισμένοι είστε για να αντιμετωπίσετε όποια πρόκληση ανακύψει. Επιπροσθέτως, σκεφτείτε πως ό,τι κι αν σας συμβεί – να χάσετε τη δουλειά σας, τα χρήματά σας, τα υπάρχοντά σας – τις γνώσεις σας δεν θα μπορέσει να σας τις πάρει κανείς.
4. Διεύρυνση του λεξιλογίου Όσο περισσότερο διαβάζετε, τόσο περισσότερες λέξεις μαθαίνετε, λέξεις που αναπόφευκτα θα βρουν το δρόμο τους και θα ενσωματωθούν στο καθημερινό σας λεξιλόγιο. Η ευφράδεια λόγου και το πλούσιο λεξιλόγιο είναι χρήσιμα σχεδόν σε κάθε επάγγελμα και το να γνωρίζει κανείς ότι μπορεί να μιλήσει με άνεση και αυτοπεποίθηση, αποτελεί μια τεράστια ώθηση στην αυτοεκτίμησή του. Θα μπορούσε να σας βοηθήσει ακόμη και στην καριέρα σας, αφού οι διαβασμένοι και με γνώσεις σε ποικίλα θέματα άνθρωποι, καθώς και εκείνοι που κάνουν εξαίρετη χρήση του λόγου τείνουν να κερδίζουν προαγωγές πολύ πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους. Το διάβασμα βιβλίων είναι έπειτα ζωτικής σημασίας για την εκμάθηση ξένων γλωσσών αφού με την έκθεση σε λέξεις, μπορείτε να αποκτήσετε μεγαλύτερη ευχέρεια στον προφορικό και το γραπτό λόγο στη γλώσσα που σας ενδιαφέρει.
5. Βελτίωση της μνήμης Όταν διαβάζετε ένα βιβλίο πρέπει να θυμάστε ένα σωρό χαρακτήρες, το υπόβαθρό τους, τις φιλοδοξίες τους, την ιστορία, τις αποχρώσεις της, καθώς επίσης τους διάφορους άξονες και τις δευτερεύουσες πλοκές, που υφαίνουν το δρόμο τους μέσα σε κάθε ιστορία. Οι εγκέφαλοι είναι καταπληκτικοί και μπορούν να θυμούνται τόσα πράγματα σχετικά εύκολα. Εξίσου αξιοθαύμαστο είναι το γεγονός πως κάθε νέα μνήμη σφυρηλατεί νέες συνάψεις (διαδρομές στον εγκέφαλο) και ενδυναμώνει τις ήδη υπάρχουσες, πράγμα που βοηθά στην ανάκληση της βραχυπρόθεσμης μνήμης και επίσης σταθεροποιεί τις ψυχικές διαθέσεις.
6. Ενδυνάμωση κριτικής σκέψης και δεξιοτήτων ανάλυσης Σας έχει τύχει να διαβάσετε ποτέ μια φοβερή ιστορία μυστηρίου και να λύσετε το μυστήριο πριν ολοκληρώσετε την ιστορία; Αν ναι, τότε χρησιμοποιήσατε την κριτική σας σκέψη και τις αναλυτικές σας δεξιότητες, συνδέσατε όλα τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες και καταλήξατε στη λύση. Αυτές τις δεξιότητες τις χρησιμοποιείτε ακόμη και όταν κάνετε κριτική ή συζητάτε για ένα βιβλίο.
7. Βελτίωση συγκέντρωσης Όταν διαβάζετε ένα βιβλίο, έχετε όλη σας την προσοχή στραμμένη στην ιστορία – ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει καμιά απολύτως σημασία – και εσείς απορροφάτε και την παραμικρή λεπτομέρεια. Προσπαθήστε να διαβάζετε 15 – 20 λεπτά πριν από τη δουλειά. Θα εκπλαγείτε με το πόσο συγκεντρωμένοι θα είστε με το που φτάσετε στο γραφείο.
8. Καλύτερες δεξιότητες γραφής Αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη διεύρυνση λεξιλογίου. Το στυλ γραφής άλλων συγγραφέων μπορεί ποικιλοτρόπως να επηρεάσει τη δική σας δουλειά.
Υπάρχει ένα αναγνωστικό είδος για κάθε άνθρωπο και είτε σας αρέσει η κλασική λογοτεχνία, η ποίηση, οι βιογραφίες, τα περιοδικά μόδας, τα κείμενα θρησκευτικού ενδιαφέροντος, η νεανική λογοτεχνία ή οι νουβέλες, υπάρχει σίγουρα κάτι εκεί έξω που μπορεί να προσελκύσει την περιέργεια και τη φαντασία σας. Αφήστε στην άκρη για λίγο τον υπολογιστή σας, ανοίξτε ένα βιβλίο και ανανεώστε την ψυχή σας.
Με ποιον τρόπο; Πείτε το!Πείτε στο παιδί σας ότι είναι έξυπνο! Κοιτάξτε το στα μάτια και πείτε το όχι μόνο μία φορά αλλά σε κάθε ευκαιρία! Αξίζει να θυμόμαστε πως τα παιδιά πιστεύουν ό,τι πιστεύουν οι γονείς τους για αυτά. Αν οι γονείς πιστεύουν πως τα παιδιά τους δεν έχουν δυνατότητες, τότε θα μεγαλώσουν παιδιά που δεν έχουν δυνατότητες! Οι γονείς έχουν την δύναμη να επηρεάζουν τα πιο βαθιά πιστεύω των παιδιών τους και να καθορίζουν με αυτόν τον τρόπο αποτελεσματικά την συμπεριφορά τους! Αντιμετωπίστε το παιδί σας σαν να είναι πραγματικά ένα πολύ έξυπνο παιδί. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά!
Επιβραβεύστε το!Μην διστάζετε να ενθαρρύνετε το παιδί σας σε καθημερινή βάση! Πείτε «μπράβο» για κάθε κατόρθωμά του και μάλιστα μην περιμένετε να κάνει κάτι πραγματικά ξεχωριστό για να το επαινέσετε. Κάντε το ακόμη και για τα απλά καθημερινά του επιτεύγματα. Η δύναμη της θετικής ενίσχυσης είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο για τους γονείς! Θα εκπλαγείτε από την αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού σας προκειμένου να δεχτεί την έγκριση και τον έπαινό σας!
Μιλήστε του!Μιλήστε του για το κάθε τι! Περιγράψτε τον κόσμο γύρω σας με απλά λόγια όπου και αν βρίσκεστε! Μιλήστε στο παιδί σας αργά και καθαρά για τα χρώματα, τα σχήματα, τα πράγματα, τη φύση, τους ανθρώπους, για όλα! Κάντε το στο αυτοκίνητο, στα ψώνια, στη παιδική χαρά. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από εμάς και μέσα από τρόπο που εμείς βλέπουμε τον κόσμο. Επίσης, λατρεύουν να ακούν τους γονείς τους να τους μιλάνε για όλα όσα υπάρχουν γύρω τους! Ο κόσμος είναι ένα μέρος μαγικό για τα παιδιά που μόνο μέσα από τους γονείς τους μπορούν να κατανοήσουν!
Κάντε ερωτήσεις!Κάντε συχνά ερωτήσεις στο παιδί σας. Ζητήστε του σε τακτά χρονικά διαστήματα, να επαναλάβει κάτι καινούριο που έμαθε όπως μια καινούρια λέξη, ένα όνομα ή ένα τραγούδι. Διαβάστε του ένα παραμύθι και ζητήστε να θυμηθεί το όνομα του κεντρικού ήρωα ή τα ζώα που πρωταγωνιστούσαν σε αυτή την ιστορία. Επίσης, ρωτήστε το για κάτι που έγινε την προηγούμενη ημέρα ή το πρωί της ίδιας ημέρας. Για παράδειγμα «Ποιόν συναντήσαμε εχθές το πρωί;» ή « Ποιος μας επισκέφτηκε εχθές το απόγευμα;». Με αυτόν τον τρόπο ενισχύετε την μνήμη του και την ικανότητα να συγκρατεί γεγονότα και καταστάσεις σε αυτήν.
Μην το συγκρίνετε!Μην συγκρίνετε ποτέ το παιδί σας, τουλάχιστον όταν είναι μπροστά, με οποιονδήποτε. Μην το κάνετε ακόμα και όταν ο ζυγός της σύγκρισης είναι με το μέρος του! Η σύγκριση είναι ο χειρότερος εχθρός της αυτοεκτίμησης και ο καλύτερος φίλος της χαμηλής αυτοπεποίθησης! Τα παιδιά έχουν ανάγκη την εμπιστοσύνη των γονιών τους για να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Έχουν ανάγκη να γνωρίζουν πως δεν απειλούνται να συγκριθούν από τους γονείς τους με τα αδέρφια τους ή τους συνομηλίκους φίλους τους. Έχουν ανάγκη να ξέρουν πως είναι ελεύθερα να εκφραστούν και να αναδείξουν τις ικανότητές τους το καθένα με το δικό του, ξεχωριστό τρόπο!
Η μετάβαση από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο δυσκολεύει πολλές φορές τους εφήβους, όχι μόνο γιατί βρίσκονται ξαφνικά σε νέο περιβάλλον με νέους ανθρώπους, αλλά και γιατί πρέπει να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της ύλης της καινούριας αυτής βαθμίδας εκπαίδευσης. Έχουν συνηθίσει σε διαφορετικούς ρυθμούς διαβάσματος και τώρα ξαφνικά πρέπει να πιεστούν προκειμένου να τα προλάβουν όλα. Αυτά που έχουν να μάθουν τους φαίνονται πάρα πολλά και δυσκολεύονται να οργανώσουν σωστά το χρόνο τους, με αποτέλεσμα να καθυστερούν, να αγχώνονται και να απογοητεύονται. Τότε είναι η στιγμή που χρειάζονται τη συμβουλή μας προκειμένου να μπορέσουν να πατήσουν γερά στα πόδια τους, και να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένας έφηβος από τους γονείς του;
Αρχικά συμβουλέψτε τον να φτιάξει ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα με στήλες, μία για κάθε μέρα, στο οποίο θα αναφέρονται όλες οι υποχρεώσεις του μόλις γυρνάει από το σχολείο, δηλαδή τόσο το διάβασμα για την επόμενη μέρα, όσο και άλλες δραστηριότητες που πιθανόν έχει. Θα πρέπει μάλιστα να σημειώσει συγκεκριμένες ώρεςπου θα διαβάζειει το κάθε μάθημα και θα ασχολείται με την κάθε δραστηριότητα. Είναι σημαντικό, αυτό το πρόγραμμα να είναι ρεαλιστικό, να ανταποκρίνεται στις δυνάμεις του, να περιλαμβάνει μικρά διαλείμματα, αλλά και μία μέρα, όπως την Κυριακή, τελείως ελεύθερη για να κάνει πράγματα που τον ευχαριστούν.
Προκειμένου να βεβαιώνεται ότι είναι μέσα στο χρόνο που έχει ορίσει κάθε φορά, να έχει ένα ρολόικοντά του το οποίο θα συμβουλεύεται.
Επίσης, θα πρέπει να έχει έναν συγκεκριμένο χώρο μελέτης, για παράδειγμα το γραφείο του, ο οποίος θα είναι άδειος από περιττά πράγματα, όπως παιχνίδια ή κινητό, για να μην του αποσπάται η προσοχή.
Στη συνέχεια καλό είναι να ξεχωρίσει, ίσως στην αρχή και με τη δική σας βοήθεια, τα μαθήματα που έχει να διαβάσει, καθώς και να βρει τι έχει να κάνει σε αυτά.
Κάποιοι έφηβοι προτιμούν να ξεκινούν με τα μαθήματα που τους δυσκολεύουν περισσότερο για να τους μένουν μετά μόνο τα εύκολα, ενώ κάποιοι άλλοι προτιμούν να τελειώνουν πρώτα με όλα τα εύκολα, ώστε να επικεντρωθούν μετά σε αυτό που τους δυσκολεύει. Συζητήστε μαζί του τι τον βολεύει και παροτρύνετέ τον να ακολουθεί πάντα αυτό το σύστημα.
Στα θεωρητικά μαθήματα, μια καλή τεχνική είναι να χωρίζει την ύλη σε κομμάτια και στη συνέχεια να διαβάζει το κάθε κομμάτι δύο φορές, υπογραμμίζοντας τη δεύτερη φορά τα πιο σημαντικά. Ύστερα, να κάνει ερωτήσεις στον εαυτό του για να δει αν μπορεί να τις απαντήσει. Έτσι σταδιακά αναγνωρίζει τι ξέρει καλά και τι χρειάζεται ξαναδιάβασμα.
Μια άλλη στρατηγική είναι να συνδέει τις γνώσεις που αποκτά καθώς διαβάζει, με κάτι που ήδη ξέρειαπό την καθημερινότητά του. Για παράδειγμα, στο μάθημα της Φυσικής προκειμένου να κατανοήσει και να θυμάται τον τύπο της ταχύτητας μπορεί να κάνει ένα παράδειγμα στο μυαλό του με την απόσταση μέχρι να πάει στο χωριό του, την ώρα που θα χρειαστεί να φτάσει και το πόσο γρήγορα θα ταξιδέψει.
Μία τεχνική που χρησιμοποιούν πολλοί έφηβοι και ισχυρίζονται ότι τους βοηθάει, είναι το να κάνουν διαγράμματα με τις βασικές πληροφορίες του κειμένου που πρέπει να μάθουν και ύστερα να διαβάζουν από αυτά.
Μπορεί επίσης να φτιάξει κάρτες που από μπροστά να έχουν τις ερωτήσεις και από πίσω τις απαντήσεις και να βάλει έτσι ένα μικρό κουίζ στον εαυτό του, ελέγχοντας τι ξέρει και τι όχι. Οι κάρτες είναι βολικές γιατί κάθε γνώση είναι απομονωμένη και μπορεί να γίνει ευκολότερα επανάληψη σε ό,τι δε θυμάται καλά.
Μία μέθοδος προκειμένου να θυμάται μεγάλο όγκο ύλης, είναι να μην προσπαθεί να την μάθει τελευταία στιγμή σε ένα απόγευμα, αλλά να την απλώνει σε πολλές μέρες. Αν για παράδειγμα ξέρει μία εβδομάδα νωρίτερα ότι πρόκειται να γράψει ένα διαγώνισμα, προτείνετέ του να διαβάζει λίγο κάθε μέρα και να αφήσει για την τελευταία μέρα μία ή δύο επαναλήψεις, ανάλογα με τον χρόνο του.
Εξηγήστε του ότι προκειμένου να εμπεδώσει κάτι, δεν αρκεί να ξαναδιαβάζει το ίδιο κείμενο, χωρίς κάποια από τις παραπάνω τεχνικές, καθώς όταν ο εγκέφαλος βλέπει τις ίδιες πληροφορίες θεωρεί ότι τις ξέρει πολύ καλά και προσπερνάει πολλές από αυτές χωρίς να δίνει σημασία.
Τέλος, επισημάνετέ του ότι μπορεί να είναι σε κάποιον τομέα καλός, όπως για παράδειγμα στα μαθηματικά, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει καλός και στους υπόλοιπους τομείς. Ας θυμηθεί πώς κατάφερε να γίνει καλός στον συγκεκριμένο τομέα. Τα κατάφερε με εξάσκηση και διάβασμα, άρα αν προσπαθήσει, μπορεί να τα καταφέρει εξίσου καλά και κάπου αλλού.
Γενικά, να θυμάστε ότι κανείς δε χρειάζεται να είναι τέλειος στο σχολείο, όμως αν ένας έφηβος κάνει σωστό προγραμματισμό, έχει προσήλωση στους στόχους του και καταβάλει μικρή προσπάθεια για να τους πετύχει, μπορεί να έχει μια ικανοποιητική για τον ίδιο απόδοση και να του μένει και χρόνος για ξεκούραση.
Ο θάνατος είναι πάντα μια έκπληξη. Κανείς δεν τον περιμένει. Ακόμα και οι ασθενείς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο, πάντα πιστεύουν ότι έχουν περισσότερο χρόνο. Ποτέ δεν πιστεύουν, ότι σήμερα μπορεί να είναι η μέρα που θα πεθάνουν.
Δεν είμαστε ποτέ έτοιμοι. Ποτέ δεν υπάρχει η κατάλληλη στιγμή. Όταν θα έρθει η ώρα δεν θα έχουμε κάνει όλα όσα θέλαμε να κάνουμε. Το τέλος πάντα έρχεται απρόσκλητο και είναι μια σπαρακτική στιγμή για τις χήρες και μια βαρετή στιγμή για τα παιδιά, που ευτυχώς δεν καταλαβαίνουν ακριβώς τι συμβαίνει.
Το ίδιο ακριβώς έγινε και με τον πατέρα μου. Βασικά, ο θάνατός του ήταν κάτι παραπάνω από ξαφνικός. Πέθανε στα 27 του. Στην ίδια ηλικία που έχουν πεθάνει και αρκετοί διάσημοι καλλιτέχνες. Ήταν νέος. Πολύ νέος. Ο πατέρας μου δεν ήταν ούτε καλλιτέχνης, ούτε διάσημος. Ο καρκίνος δεν κάνει διακρίσεις. Πέθανε, όταν ήμουν πολύ μικρός και έτσι έμαθα τι είναι οι κηδείες. Ήμουν 8μιση χρονών, όταν πέθανε. Αρκετά μεγάλος, για να μου λείπει για το υπόλοιπο της ζωής μου. Αν είχε πεθάνει νωρίτερα δεν θα είχα αναμνήσεις και δεν θα πονούσα. Αλλά δεν είχα μπαμπά στην ζωή μου.
Ο μπαμπάς μου ήταν ταυτόχρονα σοβαρός και διασκεδαστικός. Πριν με τιμωρήσει, έλεγε πάντα ένα ανέκδοτο. Με αυτόν τον τρόπο δεν ένιωθα τόσο άσχημα. Μου έδινε ένα φιλί στο μέτωπο πριν πέσω για ύπνο και εγώ με την σειρά μου κάνω το ίδιο στα δικά μου παιδιά. Με ανάγκασε να υποστηρίζω και εγώ την ίδια ποδοσφαιρική ομάδα με αυτόν και μου εξηγούσε τις απορίες μου καλύτερα από την μητέρα μου. Πως είναι δυνατόν να μην μου λείπει;
Ποτέ δεν μου είπε, ότι πρόκειται να πεθάνει. Ακόμη και όταν βρισκόταν διασωληνωμένος στο νοσοκομείο δεν είπε το παραμικρό. Αντίθετα, έκανε σχέδια για τον επόμενο χρόνο, παρόλο που γνώριζε, ότι μπορεί να μην ζει τον επόμενο μήνα. Τον επόμενο χρόνο θα πηγαίναμε για ψάρεμα, θα κάναμε ταξίδια και θα επισκεπτόμασταν μέρη που δεν είχαμε ξαναπάει. Ο επόμενος χρόνος θα ήταν καταπληκτικός. Ζούσαμε και οι δυο το ίδιο όνειρο.
Είμαι σίγουρος, ότι πίστευε πως αυτό θα του φέρει τύχη, καθώς ήταν αρκετά προληπτικός. Το να κάνει σχέδια για το μέλλον ήταν που κρατούσε την ελπίδα του ζωντανή. Με έκανε να γελάω μέχρι το τέλος. Το ήξερε και δεν μου το είπε. Δεν ήθελε να με δει να κλαίω.
Και ξαφνικά, ο επόμενος χρόνος τελείωσε πριν καλά καλά αρχίσει.
Με πήρε η μαμά μου από το σχολείο και πήγαμε στο νοσοκομείο. Ο γιατρός μας ανακοίνωσε τα νέα και η μητέρα μου άρχισε να κλαίει, καθώς είχε μέσα της μια τελευταία ελπίδα. Όπως είπα και πριν, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Ένιωσα το πλήγμα. Δηλαδή, δεν ήταν μια συνηθισμένη ασθένεια που θα μπορούσε να θεραπευτεί; Εκείνη την στιγμή μίσησα τον πατέρα μου, ένιωσα, ότι με είχε προδώσει. Ούρλιαζα από θυμό μέσα στο νοσοκομείο, ώσπου συνειδητοποίησα, ότι δεν ήταν ο μπαμπάς μου τριγύρω για να με βάλει τιμωρία, και άρχισα να κλαίω.
Μετά ο μπαμπάς έκανε κάτι που μου απέδειξε για άλλη μια φορά πόσο καλός μπαμπάς ήταν. Μια νοσοκόμα, κρατώντας ένα κουτί στα χέρια της, ήρθε προς το μέρος για να με παρηγορήσει. Το κουτί ήταν γεμάτο σφραγισμένους φακέλους, με όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου. Δεν καταλάβαινα τίποτα. Είχα μπερδευτεί. Μετά η νοσοκόμα μου έδωσε ένα γράμμα, το μοναδικό που δεν ήταν μέσα στο κουτί.
“Ο μπαμπάς σου μου ζήτησε να σου δώσω αυτό το γράμμα. Πέρασε όλη την βδομάδα για να τα γράψει και ήθελε να τα διαβάσεις. Να είσαι δυνατός”, μου είπε η νοσοκόμα.
Ο φάκελος έγραφε: “Όταν δεν θα είμαι πια εδώ”. Τον άνοιξα.
Γιε μου,
Αν διαβάζεις αυτό το γράμμα σημαίνει ότι έχω πεθάνει. Συγγνώμη. Ήξερα, ότι πρόκειται να πεθάνω.
Δεν ήθελα να σου πω τι συμβαίνει. Δεν ήθελα να σε δω να κλαις. Νομίζω, ότι τα κατάφερα. Ένας άντρας που πρόκειται να πεθάνει έχει το δικαίωμα να φερθεί λίγο εγωιστικά.
Όπως βλέπεις, λοιπόν, έχω ακόμα πολλά να σου μάθω. Στο κάτω κάτω είναι πολλά αυτά που δεν γνωρίζεις ακόμα. Γι’ αυτό, λοιπόν, σου έγραψα αυτά τα γράμματα, αλλά δεν πρέπει να τα ανοίξεις πριν να είναι η κατάλληλη στιγμή. Αυτή θα είναι η συμφωνία μας. Εντάξει;
Με αγάπη, ο μπαμπάς
P.s. Δεν έγραψα γράμματα για την μαμά. Αυτή έχει το αυτοκίνητό μου.
Ο άσχημος γραφικός του χαρακτήρας με έκανε να σταματήσω να κλαίω. Το να εκτυπώσεις κάτι εκείνη την εποχή δεν ήταν και τόσο εύκολο. Ο ακαταλαβίστικος γραφικός του χαρακτήρας με ηρέμησε. Με έκανε να χαμογελάσω. Έτσι κάνουν οι μπαμπάδες. Ακριβώς, όπως το ανέκδοτο πριν την τιμωρία.
Το κουτί αυτό έγινε το πιο σημαντικό πράγμα του κόσμου για μένα. Είπα στην μητέρα μου να μην το ανοίξει. Τα γράμματα αυτά ανήκαν σε εμένα και κανείς δεν είχε το δικαίωμα να τα διαβάσει. Ήξερα όλες τις σημαντικές ημερομηνίες απ’ έξω. Αυτές οι στιγμές, όμως, καθυστερούσαν και έτσι κάποια στιγμή ξέχασα τα γράμματα.
Εφτά χρόνια αργότερα μετακομίσαμε σε ένα άλλο σπίτι και δεν είχα ιδέα που βρισκόταν το κουτί. Δεν μπορούσα να θυμηθώ με τίποτα. Λένε, ότι δεν μπορούμε να θυμηθούμε κάτι είναι επειδή δεν μας ενδιαφέρει. Αν κάτι χαθεί στην μνήμη μας, δεν σημαίνει ότι το χάσαμε, αλλά ότι δεν υπάρχει πια. Είναι σαν τα κέρματα, που εξαφανίζονται στις τσέπες του παντελονιού.
Αυτό ακριβώς, λοιπόν, συνέβη. Τα εφηβικά μου χρόνια και ο καινούργιος φίλος της μαμάς μου, επιβεβαίωσαν αυτό που ο πατέρας μου ήξερε από καιρό. Η μητέρα είχε κάμποσους συντρόφους, αλλά ποτέ δεν είχα κανένα πρόβλημα. Δεν ξαναπαντρεύτηκε ποτέ. Δεν ξέρω γιατί, αλλά θέλω να πιστεύω, ότι ο μπαμπάς μου ήταν ο έρωτας της ζωής της. Ωστόσο, ο τωρινός της φίλος, ήταν τελείως ανάξιος της. Πίστευα, ότι υποτιμούσε τον εαυτό της, όσο ήταν μαζί του, καθώς δεν την σεβόταν καθόλου. Της άξιζε κάτι καλύτερο από έναν τύπο που συναντούσε σε ένα μπαρ.
Ακόμα θυμάμαι το χαστούκι που μου έδωσε, όταν είπα για πρώτη φορά την λέξη “μπαρ”. Παραδέχομαι, ότι μου άξιζε, αλλά το κατάλαβα μετά από χρόνια. Όταν έφαγα αυτό το χαστούκι, θυμήθηκα το κουτί και τα γράμματα του μπαμπά μου και ειδικά ένα συγκεκριμένο με τίτλο “Όταν θα έχεις τον πιο άσχημο καυγά με την μαμά σου”.
Έκανα το δωμάτιό μου άνω κάτω για να το βρω και τελικά κέρδισα άλλο ένα χαστούκι. Βρήκα το κουτί μέσα σε μια βαλίτσα στην κορυφή της ντουλάπας. Εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησα, ότι είχα ξεχάσει να διαβάσω το γράμμα, “Όταν δώσεις το πρώτο σου φιλί”. Μίσησα τον εαυτό μου γι’ αυτό και αποφάσισα, ότι θα ήταν το αμέσως επόμενο, που θα άνοιγα. Αμέσως μετά ήταν το γράμμα “Όταν κάνεις για πρώτη φορά έρωτα”, που ήλπιζα να ανοίξω σύντομα. Επιτέλους, βρήκα αυτό που έψαχνα.
Τώρα ζήτησε της συγγνώμη.
Δεν ξέρω ποιος φταίει και ποιος έχει δίκιο, αλλά ξέρω την μητέρα σου. Έτσι, μια ταπεινή συγγνώμη είναι ο καλύτερος τρόπος, για να το ξεπεράσετε. Και όταν λέω ταπεινή συγγνώμη, εννοώ να πέσεις στα πόδια της.
Είναι η μητέρα σου και σε αγαπάει περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο. Ξέρεις τι τράβηξε, όταν αποφάσισε να γεννήσει φυσιολογικά, επειδή κάποιος της είπε, ότι αυτό θα ήταν καλύτερο για σένα; Έχεις δει ποτέ πως είναι οι γέννες; Χρειάζεσαι κάποια μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης από αυτό;
Ζήτα συγγνώμη. Θα σε συγχωρήσει.
Με αγάπη, ο μπαμπάς σου.
Ο μπαμπάς μου δεν ήταν κανένας σπουδαίος συγγραφέας, αλλά τα λόγια άσκησαν μεγάλη επιρροή πάνω μου. Τα λόγια αυτά έκρυβαν μεγαλύτερη σοφία από όλα όσα είχα ζήσει εγώ ως τότε στα 15 μου.
Πήγα κατευθείαν στο δωμάτιο της μαμάς μου και άνοιξα την πόρτα. Έκλαιγα ήδη, όταν γύρισε το κεφάλι της και με κοίταξε στα μάτια. Έκλαιγε και αυτή. Δεν θυμάμαι ακριβώς τι μου είπε. Μάλλον με ρώτησε τι θέλω. Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι την πλησίασα, κρατώντας το γράμμα του πατέρα μου και την αγκάλιασα. Με αγκάλιασε και αυτή. Παραμείναμε και οι δυο σιωπηλοί.
Λίγο αργότερα το γράμμα του πατέρα μου την έκανε να γελάσει. Συμφιλιωθήκαμε και μιλήσαμε λίγο για αυτόν. Μου είπε για τις πιο περίεργες συνήθειές του, όπως το να τρώει σαλάμι με φράουλες. Κατά κάποιον τρόπο ένιωθα, ότι ήταν και αυτός εκεί δίπλα μας. Εγώ, η μαμά μου, και ένα κομμάτι του μπαμπά μου, ένα κομμάτι χαρτί, που άφησε για εμάς. Ένιωθα λίγο καλύτερα.
Λίγο καιρό μετά διάβασα το γράμμα “Όταν κάνεις για πρώτη φορά έρωτα”.
Συγχαρητήρια γιε μου,
Μην ανησυχείς, όσο περνάει ο καιρός θα γίνεται όλο και καλύτερο. Η πρώτη φορά είναι πάντα κακή. Η δική μου πρώτη φορά ήταν με μια άσχημη γυναίκα…που την είχα πληρώσει γι’ αυτό.
Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι, ότι θα ρωτήσεις την μαμά σου για όλη αυτή την διαδικασία, αφού διαβάσεις αυτό το γράμμα.
Με αγάπη, ο μπαμπάς σου.
Ο πατέρας μου με ακολουθούσε καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής μου. Ήταν πάντα μαζί μου, παρόλο που δεν ήταν κοντά μου. Τα λόγια του μου έδωσαν την δύναμη να ξεπεράσω πολλά από τα εμπόδια που εμφανίστηκαν κατά καιρούς στην ζωή μου. Πάντα έβρισκε ένα τρόπο να μου φτιάξει την διάθεση ή να με κάνει να δω τα πράγματα ξεκάθαρα σε εκείνες τις δύσκολες στιγμές.
Τα γράμματα “Όταν παντρευτείς” και “Όταν γίνεις πρώτη φορά πατέρας”, με συγκίνησαν όσο τίποτα άλλο.
Τώρα θα καταλάβεις τι σημαίνει πραγματική αγάπη, παιδί μου. Θα καταλάβεις πόσο αγαπάς την γυναίκα σου, αλλά η πραγματική και αγνή αγάπη που θα νιώσεις για αυτό το μικρό πλασματάκι είναι απερίγραπτη. Δεν ξέρω αν θα είναι αγόρι ή κορίτσι. Δεν είμαι μάντης.
Διασκέδασε το. Ο χρόνος κυλάει πολύ γρήγορα, οπότε φρόντισε να μην λείπεις πολύ. Άλλαξε πάνες, κάνε μπάνιο το μωρό και γίνε πρότυπο για αυτό. Έχεις ότι χρειάζεται, για να γίνεις καταπληκτικός πατέρας.
Το πιο οδυνηρό γράμμα που διάβασα στην ζωή μου ήταν το “Όταν πεθάνει η μαμά σου”. Ξέρω, ότι υπέφερε και αυτός, όταν το έγραφε.
“Είναι δική μου τώρα.”
Ανέκδοτο. Όπως ο κλόουν κρύβει την στεναχώρια του με το μακιγιάζ. Ήταν το μόνο γράμμα που δεν με έκανε να χαμογελάσω.
Τηρούσα πάντα την συμφωνία που είχαμε κάνει με τον πατέρα μου. Δεν άνοιξα ποτέ κανένα γράμμα, πριν την κατάλληλη στιγμή.
Τώρα που βρίσκομαι και εγώ στο νοσοκομείο διασωληνωμένος εξαιτίας του καρκίνου, ανοίγω το τελευταίο γράμμα που μου έγραψε, “Όταν έρθει κι εσένα η ώρα σου”.
Δεν θέλω να το ανοίξω. Φοβάμαι. Αρνούμαι να πιστέψω, ότι ήρθε το τέλος. Η ελπίδα που λέγαμε πριν. Κανείς δεν πιστεύει, ότι κάποια στιγμή θα πεθάνει.
Πήρα μια βαθιά ανάσα και άνοιξα τον φάκελο.
Γεια σου γιε μου,
Ελπίζω να είσαι γέρος πια. Ξέρεις αυτό είναι το πιο εύκολο από όλα τα γράμματα που σου έγραψα. Επίσης, ήταν το και το πρώτο που έγραψα. Ήταν το γράμμα που θα με απελευθέρωνε από τον φόβο μου να σε χάσω. Νομίζω ότι όλα ξεκαθαρίζουν όταν πλησιάζεις τόσο κοντά στο τέλος. Είναι πιο εύκολο να μιλάς γι’αυτό.
Τις τελευταίες μέρες μου στο νοσοκομείο σκεφτόμουν την ζωή που έζησα. Είχα μια πολύ σύντομη, αλλά ευτυχισμένη ζωή. Ήμουν ο πατέρας σου κι ο σύζυγος της μητέρας σου. Τι περισσότερο θα μπορούσα να ζητήσω; Αυτό με έκανε να ηρεμήσω. Κάνε και εσύ το ίδιο.
Η συμβουλή μου για σένα: Δεν χρειάζεται να φοβάσαι τίποτα.
Η διατήρηση του ελέγχου σε μια σχέση φαίνεται να είναι κεφαλαιώδους σημασίας για ορισμένους. Με απίστευτο ζήλο, αναζητούν άτομα που, προκειμένου να μη χαλάσουν τη σχέση, επιτρέπουν στους εαυτούς τους να εξουσιάζονται. Στα άτομα αυτά η ανάγκη να διεκδικήσουν την αυτονομία τους παραχωρεί τη θέση της στην τακτική της ελάχιστης αντίστασης. Είτε είναι υπερβολικά ανασφαλή είτε απλώς πολύ αδύναμα, παραιτούνται από την ατομικότητά τους.
Η τραγωδία, εν προκειμένω, είναι ότι όσο περισσότερο επιτρέπουμε στους άλλους να μας εξουσιάζουν τόσο περισσότερο χάνουμε την επαφή με αυτό που είμαστε και με το τι έχουμε δικαίωμα να περιμένουμε. Από τη στιγμή που θα χάσουμε τον προσανατολισμό μας, ο δρόμος για να ξανακερδίσουμε την προσωπικότητά μας είναι στην καλύτερη περίπτωση ανηφορικός, ιδιαίτερα όταν έχουμε πείσει τον εαυτό μας ότι το ‘χει η μοίρα μας να υποτασσόμαστε στη θέληση των άλλων. Η αλήθεια όμως είναι ότι σε κανέναν δε δίνεται η ζωή για να την παραχωρεί κατόπιν διαταγής. Και το να λέμε ότι το κάνουμε αυτό στο όνομα της αγάπης αποτελεί πλήρη διαστρέβλωση της λέξης.
Οι περισσότεροι από εμάς μαθαίνουμε από νωρίς να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στα μηνύματα που λαμβάνουμε από τους άλλους παρά από μέσα μας. Μας προτρέπουν να αγνοούμε τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες και να ζούμε σύμφωνα με τις προσδοκίες των άλλων.
Nathaniel Branden (Καναδός ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας, 1930-)
Σε έναν ιδανικό κόσμο όλα τα παιδιά θα μεγάλωναν από γονείς που τα αγαπούν και τα φροντίζουν με κάθε πιθανό τρόπο. Που τα καθοδηγούν σωστά και τους δίνουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να ακολουθήσουν, καθώς ενηλικιώνονται, την ζωή που επιθυμούν με αυτονομία και αυτογνωσία. Παιδιά που μεγαλώνουν από τέτοιους γονείς έχουν την τάση, ακόμα κι αν στα εφηβικά τους χρόνια απομακρύνθηκαν κάπως από αυτούς, να επιστρέφουν πάντα κοντά τους με αγάπη. Δυστυχώς, όμως, δεν ζούμε σε έναν ιδανικό κόσμο...
...γιατί αν ζούσαμε, δεν θα υπήρχαν τόσα προβλήματα ανάμεσα στις σχέσεις γονιών και παιδιών, τα οποία οδηγούν σε δυστυχισμένους ανθρώπους που, αν δεν καταφέρουν να διορθώσουν κληρονομικές προβληματικές συμπεριφορές, καταλήγουν να μεγαλώνουν κι άλλους δυστυχισμένους ανθρώπους. Και οι χειριστικοί γονείς κάνουν ακριβώς αυτό: Εν αγνοία τους, πολλές φορές, ασκούν στο παιδί τους αφόρητη πίεση, του μεταφέρουν τα προβλήματά τους, του δημιουργούν ενοχές και λίγο-λίγο το απομακρύνουν, οπωσδήποτε συναισθηματικά και σταδιακά στην πράξη.
Η κ. Τριανταφυλλιά Χαρίλα, ψυχολόγος ειδικευμένη στη συστημική-οικογενειακή ψυχοθεραπεία, επισημαίνει τα χαρακτηριστικά του χειριστικού γονιού και δίνει πολύτιμες συμβουλές τόσο για να αντιμετωπίσουμε έναν τέτοιο γονιό όσο και για να αποδυθούμε συμπεριφορές που δεν θέλουμε να εισπράξουν τα παιδιά μας.
Τα χαρακτηριστικά του χειριστικού γονιού
H κ. Χαρίλα εξηγεί ότι χειριστικός μπορεί να θεωρηθεί ένας άνθρωπος, ο οποίος ξέρει πολύ καλά να οδηγεί έτσι τις καταστάσεις, ώστε να επωφεληθεί ο ίδιος. Όταν το χαρακτηριστικό αυτό αποδίδεται σε έναν γονέα είναι αρκετά οξύμωρο, καθώς ο γονικός ρόλος του προϋποθέτει την υπέρβαση του εαυτού και της ατομικότητας. Πώς, λοιπόν, γίνεται ένας γονιός να είναι χειριστικός; Να χειρίζεται καταστάσεις που αφορούν το παιδί του –ανήλικο ή ενήλικο– προς δικό του όφελος;
Όλα ξεκινούν όταν στη βάση της σχέσης υπάρχει η θυσία. Ένας άνθρωπος, ο οποίος θεωρεί ότι θυσιάζει στοιχεία του εαυτού του ή της ζωής του, κάποια στιγμή θα το ζητήσει πίσω. Στην περίπτωση, λοιπόν, ενός χειριστικού γονιού, υπάρχει η αίσθηση του «χρέους» ή της «υποχρέωσης» ή της «οφειλής» από το παιδί προς το γονιό, στο όνομα της θυσίας που ταυτίζεται με την αγάπη. Ως αποτέλεσμα, το παιδί οφείλει στο γονιό του να ζήσει μια ζωή όπως ο γονιός τη φαντάζεται για το ίδιο. Οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό το σενάριο θα καταγραφεί ως αχαριστία, ως λάθος, ως αδιαφορία.
Αυτό συμβαίνει, όταν οι γονείς βιώνουν απουσία χαράς από τον γάμος τους. Έτσι, ασυνείδητα ζητούν από τα παιδιά τους να τους φροντίσουν συναισθηματικά και να έχουν για πάντα κυρίαρχο ρόλο στη ζωή τους: Με το να φροντίζουν το εγγόνι όχι ως παππούδες αλλά ως γονείς, να έχουν λόγο στο γάμο του παιδιού τους, να εμπλέκονται στη δουλειά, τις επιλογές, τις αποφάσεις του. Κι αν το παιδί δυσανασχετήσει, ο γονιός θυμώνει παιδιάστικα, δίνει διπλά μηνύματα «εσύ να είσαι καλά και άσε με εμένα» και φέρεται σαν να νοιώθει προδομένος και εγκαταλελειμμένος.
Ο χειριστικός γονιός έχει συνήθως κάποια ή όλα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Συμπεριφέρεται παιδιάστικα
«Τρέφεται» από το παιδί του, με όποιον τρόπο μπορεί
Το κάνει να νιώθει ενοχές
Συμπεριφέρεται σαν το παιδί να του χρωστά κάτι
Χρησιμοποιεί το παιδί του
Σκέφτεται μόνο τον εαυτό του
«Πνίγει» το παιδί του
Σταματά να είναι τρυφερός όταν το παιδί του δεν κάνει όσα εκείνος θέλει
Αποθαρρύνει το παιδί από τα όνειρά του, λέγοντας ότι είναι αδύνατα ή τρελά
Κάνει το παιδί του να νιώθει άσχημα, προκειμένου να κάνει πράγματα για αυτόν
Εμπλέκεται στην ζωή, την εργασία, τις σχέσεις και τον γάμο του παιδιού
Πλημμυρίζει το παιδί με το «δράμα» που ζει, απομακρύνοντάς το από δικά του προβλήματα.
Το κακό που μπορεί να κάνει ο χειριστικός γονιός στο παιδί
«Για να μπορέσει να υπάρξει μια τέτοιου είδους σχέση που ζητάει ο γονιός αυτός, σημαίνει ότι το παιδί δεν έχει αυτονομηθεί. Και αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει το παιδί ως ενήλικας: Δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του και αναρωτιέται συνεχώς για τις λάθος επιλογές που κάνει», απαντά η κ. Χαρίλα και διευκρινίζει:
Ένας γονιός που ζητά φροντίδα από το παιδί του και θέλει να έχει ενεργό ρόλο στην ενήλικη πια ζωή του, στην πραγματικότητα του ζητά να μην μπορέσει να αυτονομηθεί, να διαφοροποιηθεί, να ενηλικιωθεί, να ζήσει με ευθύνη ζωής. Κι ενώ το παιδί – ενήλικας θα καταγραφεί ως ανεπαρκής, στην πραγματικότητα η ανεπάρκεια του γονιού είναι που δεν επιτρέπει στο παιδί να ωριμάσει.
Η κατάσταση αυτή δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή, καθώς το κύριο χαρακτηριστικό ενός χειριστικoύ γονιού είναι η συνεχής παροχή και η φροντίδα με τη μορφή εξυπηρέτησης. Και αυτό ακριβώς είναι που δημιουργεί τύψεις στο παιδί – ενήλικα: «Πώς γίνεται να δυσανασχετώ και να θυμώνω με τον άνθρωπο που μου προσφέρει τόσα;». Η παγίδα είναι πως αυτή η εξυπηρέτηση βολεύει, και το παιδί – ενήλικας στερεί τον εαυτό του από το να παράγει άλλες λύσεις και προτιμά την έτοιμη παροχή.
Πώς διαχειρίζεται κανείς τον χειριστικό γονιό
«Αυτό που δεν συνειδητοποιεί ο χειριστικός γονιός είναι πως η ενοχοποίηση που δημιουργεί ασυνείδητα στο παιδί του, ώστε να μείνει για πάντα κοντά του έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: Το παιδί – ενήλικας, αν και φαινομενικά θα είναι κοντά, αυτό που εύχεται είναι να ξεφορτωθεί αυτό το βάρος που νοιώθει. Και για αυτό ακριβώς μένει εκεί: Οι ενοχές, τελικά, δεν είναι αυτές που έχει δημιουργήσει ο γονιός, αλλά αυτές που έχει δημιουργήσει ο ίδιος στον εαυτό του τη στιγμή που εύχεται να τον ξεφορτωθεί για να μπορέσει τελικά να νοιώσει ελεύθερος» λέει η ειδικός και συνεχίζει:
Για να αρχίσει να αλλάζει αυτή η κατάσταση δύο πράγματα είναι σημαντικά: «Το ξεβόλεμα, που αντιστοιχεί στο τέλος της εξυπηρέτησης και των έτοιμων παροχών που προσφέρονται από το γονιό, και δεύτερον το από καρδιάς «ευχαριστώ», για ό,τι έχει προσφερθεί μέχρι τώρα».
Είναι πολύ δύσκολο να μπορέσει κανείς να αλλάξει τους γονείς του και τον τρόπο με τον οποίον σκέφτονται ή φέρονται. Δεν είναι, όμως, τόσο δύσκολο να τους βάλει όρια, προκειμένου να προστατεύσει τον εαυτό του και τις επιλογές του (π.χ. τον γάμο του). Ακόμα κι αν κανείς εξαρτάται (π.χ. οικονομικά) από τους γονείς αυτού, οφείλει, προκειμένου να ευτυχίσει, να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του. Πώς;
Έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό σας: Δεν θέλετε να τους πληγώνετε, αλλά οφείλετε να υποστηρίζετε τον εαυτό σας. Αν οι γονείς σας σάς αγαπούν θα σεβαστούν την ζωή σας και τα όρια που θέτετε.
Λέγοντας «όχι»: Μάθετε να τους λέτε «όχι». Με τον τρόπο αυτό θα αρχίσουν να το σκέφτονται περισσότερο πριν σας φορτώσουν τα «βάρη» τους. Μην τους επιτρέπετε να έρχονται συνεχώς σε εσάς για να τους «σώσετε» -δεν γίνεται να είστε πάντα το στήριγμά τους.
Γίνετε παράδειγμα: Αποδείξτε τους ότι δεν είστε σαν αυτούς και ότι έχετε τον έλεγχο της ζωής σας. Μην ακολουθείτε τα βήματά τους –ξέρετε πόσο σας έχουν επηρεάσει οι πράξεις τους. Και υποσχεθείτε στον εαυτό σας ότι εσείς δεν θα γίνετε χειριστικός γονιός!
Πώς ΔΕΝ θα γίνετε χειριστικοί γονείς
Όπως η κ. Χαρίλα ανάφερε νωρίτερα, όλη αυτή η σχέση παιδιού - γονιού ξεκινά από τη ματαίωση προσδοκιών από τον σύζυγο, από την απουσία χαράς στον γάμο, από την έλλειψη καλής κοντινότητας μεταξύ των συζύγων που οδηγεί στην παραπάνω κοντινότητα παιδιού – γονιού. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό το ζευγάρι να κάνει όρκους ζωής μεταξύ του. Να μην μείνουν στο να είναι μόνο γονείς, αλλά να χαίρεται ο ένας τον άλλον στα εύκολα και τα δύσκολα. Γιατί μόνο έτσι θα καταφέρουν να αυτό-καταργούνται ως γονείς καθώς το παιδί τους θα μεγαλώνει. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να δίνουν αυτή τη φροντίδα στο παιδί τους, που θα το οδηγήσει στην αυτονόμηση. Όχι αυτή τη φροντίδα, που θα οδηγήσει το παιδί να τους έχει για πάντα ανάγκη. Το κινεζικό γνωμικό: "καλύτερα να μάθεις κάποιον να ψαρεύει, παρά να του προσφέρεις ψάρια για να χορτάσει την πείνα του", παρουσιάζει ακριβώς αυτή τη διεργασία.
