Το Ψυχοσωματικό Λεξιλόγιο

Το γεγονός ότι ο συναισθηματικός μας κόσμος επιδρά στην υγεία μας είναι κάτι που η λαϊκή σοφία το έχει καταλάβει από χρόνια. Έτσι, αν προσέξουμε το καθημερινό μας λεξιλόγιο, θα διαπιστώσουμε ότι είναι γεμάτο από συναισθηματικές εκφράσεις που αναφέρονται σε διάφορα μέλη του σώματος. Δηλαδή, στην καθημερινή μας γλώσσα αρκετές φορές αντί να αναφερθούμε άμεσα σ’ ένα συναίσθημα που έχουμε, π.χ. «θύμωσα», το εκφράζουμε λέγοντας κάτι σχετικό με το σώμα μας, όπως «Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι».
Γι αυτό, λέω να παίξουμε ένα παιχνίδι: Παρακάτω έχουμε έναν κατάλογο με ψυχοσωματικές εκφράσεις. Σημείωσε εκείνες που εσύ χρησιμοποιείς συχνότερα:
1, Μου κάθισε στο σβέρκο.
2 Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι.
3. Με έλουσε κρύος ιδρώτας.
4. Μου κόπηκαν τα πόδια.
5. Μου γύρισαν τα άντερα.
6. Μου κόπηκε η ανάσα.
7. Μου κάθεται στο στομάχι.
8, Δεν μπορώ να το καταπιώ.
9, Μου πήγε να!
10. Μου έπρηξε το συκώτι.
11 . Μου ραγίζει την καρδιά.
12. Μου έκανε το κεφάλι καζάνι.
13. Δεν μπορώ να το χωνέψω
14. Με πιάνει ναυτία
15. Ζαχαδιάστηκα (αυτός έχει αιμορροΐδες)
16. Μου φέρνει αλλεργία
17. Μου κόπηκε η χολή
18. Κοκάλωσα
19. Μα φύγει αυτός ο καρκίνος από πάνω μου
20. Μου πλακώνει την καρδιά
21. Βγάζω σπυράκια
22. Μου άναψαν τα αίματα
23. Μου κόπηκαν τα ήπατα
24. Πάγωσα ολόκληρος
25. Μου ήρθε να ξεράσω.
26. Καράφλιασα.
27. Τρέμουν τα φυλλοκάρδια μου.
28. Τα έκανα πάνω μου.
29. Πετάω καντήλες.
30. Με έπιασε τρεμούλα.
31. Κατουρήθηκα πάνω μου.
32. Με πνίγει.
Αυτή είναι η μικρή μου ψυχοσωματική συλλογή. Είμαι σίγουρος ότι οι εκφράσεις αυτές δεν είναι ούτε οι μισές απ’ όσες διαθέτει η γλώσσα μας σχετικά με το σώμα. Ο λόγος που συγκέντρωσα αυτές τις εκφράσεις είναι γιατί έχω κάνει μία παρατήρηση που νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να την αναφέρω εδώ:
Μιας και τα ψυχοσωματικά είναι η επαγγελματική μου ειδικότητα, έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους με τέτοια συμπτώματα. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι όταν θέλουν να εκφράσουν ένα έντονο συναίσθημα, συχνά χρησιμοποιούν κάποια από τις εκφράσεις που είπαμε παραπάνω. Το πραγματικά ενδιαφέρον σημείο είναι ότι, τις περισσότερες φορές, η έκφραση που χρησιμοποιεί ο καθένας από αυτούς τους ανθρώπους έχει σχέση με το συγκεκριμένο ψυχοσωματικό από το οποίο υποφέρει!
Για παράδειγμα, ο άνθρωπος που έχει έλκος στομάχου ή γαστρίτιδα χρησιμοποιεί συχνά εκφράσεις όπως: «Μου κάθεται στο στομάχι», «Δεν μπορώ να το χωνέψω» ή άλλες ανάλογες. Κάποιος που υποφέρει από σπαστική κολίτιδα λέει συχνά: «Τα έκανα πάνω μου». Ο αλλεργικός λέει: «Μου φέρνει αλλεργία». Το ενδιαφέρον, επίσης, είναι ότι, όταν το άτομο μιλάει και είναι συναισθηματικά φορτισμένο, με τις χειρονομίες του δείχνει προς το μέλος του σώματος από το οποίο υποφέρει. Έτσι, η γυναίκα με τις ημικρανίες την ώρα που λέει: «Δεν μπορώ άλλο τους καβγάδες», πιάνει το κεφάλι της, ενώ εκείνη που έχει αρθρίτιδα, όταν λέει την ίδια φράση, πιάνει τα γόνατα της ή τους καρπούς της. Πιθανόν, μάλιστα, να πει: «Αυτοί οι καβγάδες μου κόβουν τα γόνατα».
Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στις ψυχοσωματικές εκφράσεις που χρησιμοποιείς συχνότερα. Έχουν καμία σχέση με τα δικά σου συμπτώματα; Αν λες συχνά «Μ’ έλουσε κρύος ιδρώτας», μήπως αυτό έχει καμία σχέση με το ότι ιδρώνεις εύκολα; Αν, πάλι, λες «Βγάζω σπυράκια», μήπως έχεις καμία ευαισθησία στα δερματικά; Τα όσα γράφω εδώ είναι απλώς μερικές παρατηρήσεις που πολύ απέχουν από το να είναι αποτέλεσμα κάποιας επιστημονικής έρευνας. Νομίζω, όμως, ότι αξίζει τον κόπο να το προσέξουμε έστω και σαν ένα μικρό αλλά αποκαλυπτικό παιχνιδάκι.
Κοιτάζοντας τον προηγούμενο κατάλογο μπορούμε να παρατηρήσουμε ακόμα δύο πράγματα: Πρώτον, όλες οι εκφράσεις έχουν να κάνουν με συναισθήματα και μάλιστα οι περισσότερες με φόβο ή θυμό, δηλαδή με φυγή-επίθεση. Δεύτερον, αρκετές εκφράσεις έχουν κάποια σχέση με τις σωματικές μεταβολές που μας γίνονται αισθητές την ώρα που είμαστε σε στρες. Για παράδειγμα, όταν είμαστε σε στρες πέφτει η θερμοκρασία στα άκρα των δακτύλων (πάγωσα), παράλληλα ιδρώνουμε (με έλουσε κρύος ιδρώτας), συχνά μας πιάνει δύσπνοια (μου κόπηκε η ανάσα), η λειτουργία της καρδιάς αυξάνεται (η καρδιά μου πήγε να σπάσει), και για να μειωθεί η πίεση μας ρ οργανισμός αποβάλλει όσο νερό μπορεί οπότε μας πιάνει συ-χνοουρία (κατουρήθηκα πάνω μου). Είναι άραγε τυχαίες όλες αυτές οι εκφράσεις;
 Γιώργος Πιντέρης Ph. D. “ΧΑΡΑ Η καλύτερη θεραπεία” Εκδόσεις Ψυχογιός