Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξημένη τάση των ενηλίκων να προσπαθούν να αναπτύξουν την αγάπη των παιδιών για τα βιβλία (φιλαναγνωσία). Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό και από το πλήθος και ποικιλία βιβλίων που κυκλοφορούν στο εμπόριο, μερικά από τα οποία απευθύνονται σε παιδιά βρεφικής ηλικίας (όπως για παράδειγμα τα πάνινα βιβλία με ήχους).
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά διαμορφώνουν τη στάση τους απέναντι στα βιβλία από πολύ μικρή ηλικία και ότι η στάση αυτή εξαρτάται από τις αρχικές τους «αναγνωστικές» εμπειρίες. Ποια είναι όμως τα οφέλη που προσφέρει στα παιδιά η ανάγνωση βιβλίων; Φαίνεται πως η ανάγνωση βιβλίων αρχικά από τον γονιό στο παιδί και αργότερα από το ίδιο το παιδί συμβάλει με πολλούς τρόπους στη γλωσσική, νοητική, συναισθηματική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη του παιδιού.
Αρχικά, η ανάγνωση βιβλίων συντελεί στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών και την εξάσκηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας τους. Ταυτόχρονα, η επαφή του παιδιού με τα βιβλία από μικρή ηλικία βοηθάει στις μετέπειτα ακαδημαϊκές επιδόσεις του μικρού αναγνώστη στο σχολείο. Πιο αναλυτικά, στην προσχολική ηλικία (2-6 ετών) η ανάγνωση βιβλίων από τους γονείς στο παιδί συμβάλει στην ανάπτυξη του λεξιλογίου του. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί όλο και πιο σύνθετους τρόπους για να περιγράφει αυτά που βλέπει και αυτά που συμβαίνουν στα βιβλία και μαθαίνει εμπειρικά τους κανόνες της γραμματικής και της σύνταξης των προτάσεων. Στη σχολική ηλικία, τα παιδιά διασκεδάζουν διαβάζοντας μόνα τους βιβλία, κατανοούν και χρησιμοποιούν τον υποθετικό λόγο και σταδιακά αρχίζουν να σχηματίζουν όλο και πιο περίπλοκες, ως προς το νόημα και τη σύνταξη, προτάσεις.
Επιπλέον, τα παιδικά βιβλία συμβάλουν σημαντικά στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και κατ’ επέκταση στην σχολική τους πορεία. Μάλιστα η ανάγνωση βοηθάει στην ανάπτυξη συγκεκριμένων λειτουργιών που σχετίζονται με τη σκέψη, όπως είναι η παρατήρηση, η σύγκριση, η ταξινόμηση, η υπόθεση, η οργάνωση, η περίληψη και η κριτική. Πιο συγκεκριμένα, τα πολύχρωμα, εικονογραφημένα βιβλία συμβάλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της παρατηρητικότητας των παιδιών, ικανότητα η οποία αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη άλλων σημαντικών νοητικών δεξιοτήτων, όπως η ταξινόμηση. Παράλληλα, τα βιβλία βοηθούν στην ανάπτυξη της συγκριτικής ικανότητας: τα παιδιά μαθαίνουν να συγκρίνουν αντικείμενα, χρώματα και σχήματα και σε μεγαλύτερες ηλικίες τους χαρακτήρες των ηρώων, τις εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις αξίες τους. Βιβλία που αναφέρονται σε συγκεκριμένες έννοιες και απευθύνονται σε μικρότερα παιδιά (όπως είναι τα βιβλία για τα χρώματα ή τα σχήματα) είναι ιδανικά για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ταξινόμησης, οι οποίες αποτελούν αργότερα τη βάση για την ανάπτυξη της μαθηματικής ικανότητας των παιδιών. Επιπρόσθετα, μέσα από την παρατήρηση των εικόνων και την ανάγνωση των κειμένων τα παιδιά αναπτύσσουν την περιέργειά τους, κάνουν υποθέσεις και ερωτήσεις για το τι ακολουθεί στην ιστορία και έτσι αναπτύσσουν την υποθετική σκέψη. Επιπλέον, μέσα από τα βιβλία τα παιδιά μπορούν να οργανώσουν και να κατανοήσουν έννοιες όπως ο χρόνος (για παράδειγμα μέσα από τα βιβλία που μιλούν για τις εποχές), ενώ διαβάζοντας ιστορίες μαθαίνουν ακολουθώντας την πλοκή του βιβλίου να οργανώνουν τη σκέψη τους και να αναπτύσσουν τη λογική τους. Η ανάγνωση βοηθάει επίσης στην ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να συνοψίζουν: κάνοντας μια προφορική περίληψη της ιστορίας που μόλις διάβασαν, τα παιδιά κατανοούν καλύτερα το περιεχόμενο της ιστορίας και αναπτύσσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες. Τέλος, μέσα από τη συζήτηση για το περιεχόμενο των βιβλίων που διαβάζουν, τα παιδιά αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα και μαθαίνουν πώς να αξιολογούν γεγονότα, ιστορίες και πληροφορίες.
Τα βιβλία επιπρόσθετα συντελούν στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Το παιδί μέσα από το διάβασμα αντιλαμβάνεται ότι τα ίδια συναισθήματα με αυτό νιώθουν και άλλα παιδιά, με αποτέλεσμα να μαθαίνει να τα αναγνωρίζει, να τα κατανοεί και να τα αποδέχεται. Ταυτόχρονα, το παιδί συμφιλιώνεται με την ιδέα ότι πολλές φορές είναι φυσιολογικό να έχει αντιφατικά συναισθήματα για πρόσωπα και καταστάσεις. Επιπρόσθετα, μέσα από τις ιστορίες που διαβάζει, το παιδί ανακαλύπτει προσαρμοστικούς τρόπους να αντιμετωπίζει τα «δύσκολα» συναισθήματα (όπως η λύπη, ο θυμός και η ζήλια) και ταυτόχρονα να ξεπερνά συγκεκριμένους φόβους του (όπως ο φόβος για το σκοτάδι). Παράλληλα, τα βιβλία προσφέρουν στο παιδί εναλλακτικές λύσεις σε προβλήματα που πιθανόν το απασχολούν, ενώ μπορούν να το στηρίξουν όταν αντιμετωπίζει αλλαγές στη ζωή του, από τις πιο απλές όπως μια μετακόμιση έως τις πιο δύσκολες όπως το διαζύγιο των γονιών ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Τα βιβλία σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθούν τα παιδιά να νοηματοδοτήσουν την εμπειρία τους, να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τα συναισθήματά τους. Τέλος, η ανάγνωση βιβλίων ευνοεί την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής των παιδιών, καθώς συντελεί στην ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους και εμπιστοσύνης στις ικανότητές τους.
Τέλος, σημαντική είναι η συνεισφορά των παιδικών βιβλίων στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από τα βιβλία τα παιδιά μαθαίνουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς (για παράδειγμα πώς χαιρετάμε κάποιον) και αποδεκτούς τρόπους επικοινωνίας με τους άλλους. Παράλληλα, μέσα από τα βιβλία τα παιδιά κατανοούν καλύτερα συγκεκριμένες κοινωνικές σχέσεις (για παράδειγμα με τα αδέρφια ή τους φίλους) και ανακαλύπτουν τρόπους για να ξεπερνούν τις δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν στις σχέσεις αυτές (όπως ένας τσακωμός με κάποιο φίλο). Επιπλέον, τα βιβλία βοηθούν τα παιδιά να ανακαλύψουν διαφορετικές απόψεις και κουλτούρες, γεγονός που βοηθάει στην ανάπτυξη της διαπολιτισμικής σκέψης και μιας στάσης σεβασμού προς τη διαφορετικότητα. Γενικότερα, πολύ σημαντικό για την κοινωνική ανάπτυξη είναι το γεγονός ότι τα παιδιά μέσα από τα βιβλία έρχονται σε επαφή με σημαντικές ηθικές έννοιες (όπως η δικαιοσύνη και η ελευθερία), ενώ αρχίζουν να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους και να ανακαλύπτουν τις οικογενειακές και τις ευρύτερες κοινωνικές αξίες.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά διαμορφώνουν τη στάση τους απέναντι στα βιβλία από πολύ μικρή ηλικία και ότι η στάση αυτή εξαρτάται από τις αρχικές τους «αναγνωστικές» εμπειρίες. Ποια είναι όμως τα οφέλη που προσφέρει στα παιδιά η ανάγνωση βιβλίων; Φαίνεται πως η ανάγνωση βιβλίων αρχικά από τον γονιό στο παιδί και αργότερα από το ίδιο το παιδί συμβάλει με πολλούς τρόπους στη γλωσσική, νοητική, συναισθηματική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη του παιδιού.
Αρχικά, η ανάγνωση βιβλίων συντελεί στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών και την εξάσκηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας τους. Ταυτόχρονα, η επαφή του παιδιού με τα βιβλία από μικρή ηλικία βοηθάει στις μετέπειτα ακαδημαϊκές επιδόσεις του μικρού αναγνώστη στο σχολείο. Πιο αναλυτικά, στην προσχολική ηλικία (2-6 ετών) η ανάγνωση βιβλίων από τους γονείς στο παιδί συμβάλει στην ανάπτυξη του λεξιλογίου του. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί όλο και πιο σύνθετους τρόπους για να περιγράφει αυτά που βλέπει και αυτά που συμβαίνουν στα βιβλία και μαθαίνει εμπειρικά τους κανόνες της γραμματικής και της σύνταξης των προτάσεων. Στη σχολική ηλικία, τα παιδιά διασκεδάζουν διαβάζοντας μόνα τους βιβλία, κατανοούν και χρησιμοποιούν τον υποθετικό λόγο και σταδιακά αρχίζουν να σχηματίζουν όλο και πιο περίπλοκες, ως προς το νόημα και τη σύνταξη, προτάσεις.
Επιπλέον, τα παιδικά βιβλία συμβάλουν σημαντικά στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και κατ’ επέκταση στην σχολική τους πορεία. Μάλιστα η ανάγνωση βοηθάει στην ανάπτυξη συγκεκριμένων λειτουργιών που σχετίζονται με τη σκέψη, όπως είναι η παρατήρηση, η σύγκριση, η ταξινόμηση, η υπόθεση, η οργάνωση, η περίληψη και η κριτική. Πιο συγκεκριμένα, τα πολύχρωμα, εικονογραφημένα βιβλία συμβάλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της παρατηρητικότητας των παιδιών, ικανότητα η οποία αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη άλλων σημαντικών νοητικών δεξιοτήτων, όπως η ταξινόμηση. Παράλληλα, τα βιβλία βοηθούν στην ανάπτυξη της συγκριτικής ικανότητας: τα παιδιά μαθαίνουν να συγκρίνουν αντικείμενα, χρώματα και σχήματα και σε μεγαλύτερες ηλικίες τους χαρακτήρες των ηρώων, τις εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις αξίες τους. Βιβλία που αναφέρονται σε συγκεκριμένες έννοιες και απευθύνονται σε μικρότερα παιδιά (όπως είναι τα βιβλία για τα χρώματα ή τα σχήματα) είναι ιδανικά για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ταξινόμησης, οι οποίες αποτελούν αργότερα τη βάση για την ανάπτυξη της μαθηματικής ικανότητας των παιδιών. Επιπρόσθετα, μέσα από την παρατήρηση των εικόνων και την ανάγνωση των κειμένων τα παιδιά αναπτύσσουν την περιέργειά τους, κάνουν υποθέσεις και ερωτήσεις για το τι ακολουθεί στην ιστορία και έτσι αναπτύσσουν την υποθετική σκέψη. Επιπλέον, μέσα από τα βιβλία τα παιδιά μπορούν να οργανώσουν και να κατανοήσουν έννοιες όπως ο χρόνος (για παράδειγμα μέσα από τα βιβλία που μιλούν για τις εποχές), ενώ διαβάζοντας ιστορίες μαθαίνουν ακολουθώντας την πλοκή του βιβλίου να οργανώνουν τη σκέψη τους και να αναπτύσσουν τη λογική τους. Η ανάγνωση βοηθάει επίσης στην ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να συνοψίζουν: κάνοντας μια προφορική περίληψη της ιστορίας που μόλις διάβασαν, τα παιδιά κατανοούν καλύτερα το περιεχόμενο της ιστορίας και αναπτύσσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες. Τέλος, μέσα από τη συζήτηση για το περιεχόμενο των βιβλίων που διαβάζουν, τα παιδιά αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα και μαθαίνουν πώς να αξιολογούν γεγονότα, ιστορίες και πληροφορίες.
Τα βιβλία επιπρόσθετα συντελούν στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Το παιδί μέσα από το διάβασμα αντιλαμβάνεται ότι τα ίδια συναισθήματα με αυτό νιώθουν και άλλα παιδιά, με αποτέλεσμα να μαθαίνει να τα αναγνωρίζει, να τα κατανοεί και να τα αποδέχεται. Ταυτόχρονα, το παιδί συμφιλιώνεται με την ιδέα ότι πολλές φορές είναι φυσιολογικό να έχει αντιφατικά συναισθήματα για πρόσωπα και καταστάσεις. Επιπρόσθετα, μέσα από τις ιστορίες που διαβάζει, το παιδί ανακαλύπτει προσαρμοστικούς τρόπους να αντιμετωπίζει τα «δύσκολα» συναισθήματα (όπως η λύπη, ο θυμός και η ζήλια) και ταυτόχρονα να ξεπερνά συγκεκριμένους φόβους του (όπως ο φόβος για το σκοτάδι). Παράλληλα, τα βιβλία προσφέρουν στο παιδί εναλλακτικές λύσεις σε προβλήματα που πιθανόν το απασχολούν, ενώ μπορούν να το στηρίξουν όταν αντιμετωπίζει αλλαγές στη ζωή του, από τις πιο απλές όπως μια μετακόμιση έως τις πιο δύσκολες όπως το διαζύγιο των γονιών ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Τα βιβλία σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθούν τα παιδιά να νοηματοδοτήσουν την εμπειρία τους, να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τα συναισθήματά τους. Τέλος, η ανάγνωση βιβλίων ευνοεί την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής των παιδιών, καθώς συντελεί στην ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους και εμπιστοσύνης στις ικανότητές τους.
Τέλος, σημαντική είναι η συνεισφορά των παιδικών βιβλίων στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από τα βιβλία τα παιδιά μαθαίνουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς (για παράδειγμα πώς χαιρετάμε κάποιον) και αποδεκτούς τρόπους επικοινωνίας με τους άλλους. Παράλληλα, μέσα από τα βιβλία τα παιδιά κατανοούν καλύτερα συγκεκριμένες κοινωνικές σχέσεις (για παράδειγμα με τα αδέρφια ή τους φίλους) και ανακαλύπτουν τρόπους για να ξεπερνούν τις δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν στις σχέσεις αυτές (όπως ένας τσακωμός με κάποιο φίλο). Επιπλέον, τα βιβλία βοηθούν τα παιδιά να ανακαλύψουν διαφορετικές απόψεις και κουλτούρες, γεγονός που βοηθάει στην ανάπτυξη της διαπολιτισμικής σκέψης και μιας στάσης σεβασμού προς τη διαφορετικότητα. Γενικότερα, πολύ σημαντικό για την κοινωνική ανάπτυξη είναι το γεγονός ότι τα παιδιά μέσα από τα βιβλία έρχονται σε επαφή με σημαντικές ηθικές έννοιες (όπως η δικαιοσύνη και η ελευθερία), ενώ αρχίζουν να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους και να ανακαλύπτουν τις οικογενειακές και τις ευρύτερες κοινωνικές αξίες.
Βιβλιογραφία
Καρπόζηλου, Μ. (2009). Το παιδί στη χώρα των βιβλίων (10η εκδ.). Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.Norton, D. E. (2007). Μέσα από τα Μάτια ενός Παιδιού: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία (6η εκδ.). Αθήνα: Εκδόσεις Επίκεντρο.
http://www.vbaourda.gr/blog_article_single_6.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου