Μαθαίνοντας στο παιδί να ζητά "συγνώμη"

 Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

on 13 Ιουνίου 2015.

Η αξία της λέξης "συγνώμη" είναι ανεκτίμητη καθώς εκφράζει το σεβασμό μας απέναντι στους άλλους και μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη γνωριμία και επαφή με τον εαυτό μας, στη δημιουργία υγιών και ισορροπημένων διαπροσωπικών σχέσεων και στη βελτίωση της ζωής μας.

Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες κάνουν συχνά λάθη που έχουν αντίκτυπο στους άλλους. Τα παιδιά από τη φύση τους σκέφτονται εγωκεντρικά και τις περισσότερες φορές κάνουν λάθη σε ένα μη συνειδητό επίπεδο. Δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν την έννοια της συγνώμης όταν πράττουν κάτι κακό που βλάπτει και πληγώνει τους ανθρώπους που συναναστρέφονται (π.χ. χτυπάνε τα άλλα παιδιά, χρησιμοποιούν αρνητικούς χαρακτηρισμούς και προσβάλουν τους άλλους, μιλούν άσχημα στους γονείς τους, παίρνουν το παιχνίδι του αδερφού τους και το καταστρέφουν κ.ά).

Σημασία δεν έχει να μάθει απλά το παιδί πως η συγνώμη είναι μια σωστή και ευγενική έκφραση που πρέπει να χρησιμοποιεί γενικά αλλά να μάθει σε ποιες περιστάσεις πρέπει να λέει τη συγκεκριμένη λέξη και για ποιον ακριβώς λόγο. Για να κατανοήσει λοιπόν ένα παιδί σε βάθος την έννοια της συγνώμης και τα οφέλη που απορρέουν από τη χρήση της για τον εαυτό του, τους γύρω του και τη σχέση που αναπτύσσει μαζί τους, θα πρέπει πρωτίστως να μάθει να αντιλαμβάνεται την προσωπική του συμμετοχή και ευθύνη σε έναν διαπληκτισμό ή σε μια διαφωνία και να μπορεί στη συνέχεια να τη συνδέει με τις συνέπειες των πράξεών του.

Σύμφωνα με τους ειδικούς μέχρι την ηλικία των 5 ετών ένα παιδί δεν είναι σε θέση να καταλάβει πόσο σημαντική είναι η συγνώμη, γιατί ακόμη δε διαθέτει την απαιτούμενη ωριμότητα και όλα για αυτό είναι απλά ένα παιχνίδι. Από τα 5 και μετά ένα παιδί έχει πλέον τη δυνατότητα να κατανοήσει την έννοια της μετάνοιας και τη μεγάλη αξία της συγνώμης αρκεί να του μιλήσουμε για το παραπάνω θέμα πολλές φορές με απλά και κατανοητά για τη χρονολογική του ηλικία λόγια.

Και επειδή τα παιδιά πάντα έχουν την τάση να μιμούνται και να έχουν ως πρότυπο τη συμπεριφορά και τον τρόπο δράσης των ενηλίκων και μαθαίνουν από αυτούς, ας δούμε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές προκειμένου να εκπαιδεύσετε το παιδί σας αποτελεσματικά στην τέχνη της "συγνώμης":

• Θεσπίστε βασικούς κανόνες μέσα στην οικογένεια και φροντίστε να παραμείνετε σταθεροί και πιστοί σε αυτούς (π.χ. σεβόμαστε τους άλλους και τις επιθυμίες τους, δε μιλάμε άσχημα και δεν προσβάλουμε τον άλλο ακόμη και όταν διαφωνούμε μαζί του, ζητάμε την άδεια για να πάρουμε κάποιο προσωπικό αντικείμενο από τα αδέρφια και τους γονείς μας, δεν ασκούμε σε καμία περίπτωση σωματική βία κ.ά).

• Μην ξεχνάτε πως τα λόγια σας θα πρέπει να είναι σε συμφωνία με τις πράξεις σας. Όταν κάνετε κάποιο λάθος μη διστάζετε να ζητάτε συγνώμη από το παιδί σας (π.χ. εάν μιλήσετε κάποια στιγμή με ένταση για κάποιο δικό σας λόγο χωρίς να εμπλέκεται ουσιαστικά το παιδί σας στο γεγονός που σας προκάλεσε εκνευρισμό με αποτέλεσμα να γίνεται το παιδί άδικα αποδέκτης της συναισθηματικής σας φόρτισης τη συγκεκριμένη στιγμή).

• Διδάξτε στο παιδί την έννοια της ενσυναίσθησης, την ικανότητα δηλαδή να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να βλέπουν τον κόσμο από τη δική του οπτική γωνία. Προσπαθήστε αντίστοιχα να μπείτε στη θέση του παιδιού σας κάθε φορά που κάνει κάποιο λάθος και να σκεφτείτε για ποιο λόγο μπορεί να εκδήλωσε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά και πως αισθάνεται.

• Βοηθήστε το παιδί να βρει τρόπους προκειμένου να αναγνωρίσει τη λανθασμένη συμπεριφορά και να μη την επαναλάβει στο μέλλον.

• Προσπαθήστε να μάθετε στο παιδί πως η συγνώμη μπορεί να το κάνει να νιώσει πολύ καλύτερα και να το απαλλάξει από τις ενοχές.

• Μη δικαιολογείτε μόνιμα τη λανθασμένη συμπεριφορά του παιδιού γιατί έτσι καλλιεργείτε το πείσμα και τη χειριστική συμπεριφορά και δεν θα μάθει ποτέ να ζητά συγνώμη.

• Δώστε έμφαση στις συνέπειες των πράξεων του παιδιού (π.χ. τονίστε πόσο στεναχωρεί και πληγώνει τα αγαπημένα του πρόσωπα με τη συμπεριφορά του).

• Τονίστε στο παιδί πόσο σημαντικό είναι η συγνώμη να συνοδεύεται και από μια πράξη επανόρθωσης (π.χ. εάν καταστρέψει το παιχνίδι ενός φίλου του, να φροντίσει να του το αντιακαταστήσει με ένα άλλο, εάν μιλήσει άσχημα στον αδερφό του και τον κάνει να κλάψει, να τον πάρει μια αγκαλιά για να νιώσει καλύτερα κ.ά).

• Εξηγείστε στο παιδί πως ακόμη και αν η συγνώμη δε γίνει αποδεκτή από τον άλλον, είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια και αξίζει τον κόπο.

Είναι απαραίτητο να αφιερώσετε χρόνο για να διδάξετε στο παιδί σας πόσο πολύτιμη είναι η συγχώρεση στη ζωή μας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ενδυναμώνεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού, μαθαίνει να επωμίζεται τις ευθύνες του και γίνεται πιο ώριμο, εκτιμά την ειλικρίνεια και σέβεται τους άλλους, αναπτύσσει ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις και γενικότερα βελτιώνεται και εξελίσσεται σαν άνθρωπος.

Μαρίνα Κόντζηλα 

Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων
Γραφείο: Φαρσάλων 10, Χαλάνδρι (δίπλα στο μετρό στάση "Χαλάνδρι")
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210-6005441 & 697-0084190
E-mail: marpsychology@yahoo.gr
Facebook: Μαρίνα Κόντζηλα Ψυχολόγος

http://www.myxalandri.gr