Σελίδες

Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2014

Σχολική βία και εκφοβισμός


Picture


    Η απόκτηση γνώσης σε όλες τις καταστάσεις είναι το πρώτο και βασικό βήμα που πρέπει να γίνει για να μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Και στο σχολικό εκφοβισμό το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί είναι τι δεν είναι
σχολικός εκφοβισμός .

Picture
ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

    Σχολικός εκφοβισμός λοιπόν δεν είναι μια διαμάχη, σύγκρουση μεταξύ δυο μαθητών ή μαθητριών, δεν είναι το πείραγμα, το αστείο προς κάποιον συμμαθητή που γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν έχουν συνέχεια και δεν επηρεάζουν  την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πιο σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,  η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και η συναισθηματική επίδραση που έχει πάνω στα παιδιά.
    Με λίγα λόγια ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που υπερέχουν σωματικά  και έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες.
    Ο σχολικός εκφοβισμός είναι η επιθετική εκείνη συμπεριφορά που είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη, αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στη δύναμη αντικειμενική (π.χ. σωματική) ή αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητας).  Εν ολίγοις, κατευθύνεται προς εκείνα τα θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες (έναν ή πολλούς μαζί) ως αδύναμα, είτε σωματικά είτε ψυχολογικά .
    Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης δύναμης και όχι άνισης, λόγω αριθμού, σωματικής διάπλασης, κοινωνικής θέσης, κουλτούρας, τότε πρόκειται για σύγκρουση, βίαιη ίσως, αλλά όχι εκφοβιστική συμπεριφορά. Εκτός από την ισότητα στη δύναμη, παρατηρείται επίσης όμοια συναισθηματική αντίδραση, που σημαίνει ότι και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι και όχι όπως στον εκφοβισμό όπου ο μαθητής – στόχος φοβάται και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του  .
    Υπάρχει επίσης η περίπτωση του πειράγματος, όπου οι μαθητές κάνουν αστεία μεταξύ τους διασκεδάζοντας και οι δύο αληθινά .
    Όσον αφορά στην χρήση των όρων θύτης και θύμα, παρόλο που αυτοί χρησιμοποιούνται εδώ , όπως και σε πολλές άλλες δημοσιεύσεις, δεν είναι βοηθητικό να χρησιμοποιούνται ως ταμπέλες στο χώρο του σχολείου, καθώς είναι αρνητικά φορτισμένοι και επηρεάζουν την αυτοεικόνα των μαθητών. Πιο δόκιμοι θεωρούνται οι όροι: μαθητής που ασκεί εκφοβισμό και μαθητής που δέχεται εκφοβισμό .


Picture
ΜΟΡΦΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ

•Σωματική: Χτυπάω, κλωτσάω, σπρώχνω, φτύνω, βάζω τρικλοποδιά, κλέβω, κρύβω, καταστρέφω τα πράγματα
•Λεκτική: Κοροϊδεύω, προσβάλλω, βρίζω, κάνω σεξουαλικά υπονοούμενα ή/και χειρονομίες
•Κοινωνική: Εκβιάζω, απειλώ με σωματική βία και απαιτώ χρήματα ή πράγματα, διαδίδω φήμες, απομονώνω κοινωνικά, προδίδω τα μυστικά, προσβλητικά γκράφιτι .
•Ηλεκτρονική: μέσω κινητού τηλεφώνου ή διαδικτύου, απειλές, προσβολές, δυσφήμιση, κοινωνική απομόνωση, δημοσιοποίηση πληροφοριών και εικόνων χωρίς άδεια, ψεύτικη
ταυτότητα για εκμαίευση πληροφοριών και γελοιοποίηση

Picture
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΕ ΘΥΤΕΣ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΑ
Συνέπειες (σωματικές) εκφοβισμού: θύματα

• Γρατζουνιές, μώλωπες, στραμπουλήγματα,διαστρέμματα, διάσειση
• Πονοκέφαλοι, πόνοι πλάτης, στομαχόπονοι
• Αϋπνία, εφιάλτες
• Απώλεια όρεξης ή βουλιμία
• Αύξηση ορμονών στρες, άγχος
• Αδύναμο ανοσοποιητικό, μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού στα πρώτα 15 ́ μετά το περιστατικό
• Εύκολη απώλεια ισορροπίας, παραπατήματα
• Κακός έλεγχος κυκλοφορίας αυτοκινήτων

Συνέπειες (πνευματικές) εκφοβισμού: θύματα• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στη μάθηση
• Έλλειψη κινήτρων για μάθηση
• Χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία, δε λένε τις
 σκέψεις τους από φόβο χλευασμού
• Αποφεύγουν να τραβούν την προσοχή με τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία ακόμα και με ερωτήσεις
• Σχολική άρνηση, συχνές απουσίες
• Μειωμένη σχολική επίδοση

Συνέπειες (κοινωνικές) εκφοβισμού: θύματα
•Ακολουθούν ομάδα δημοφιλών-νταήδων και υπομένουν την κοροϊδία από φόβο χειρότερης μορφής βίας
• Προσκόλληση σε ένα φίλο, υποτακτικά, από φόβο μην τον χάσουν και μείνουν μόνα
• Συνδέονται με παιδιά με επίσης έλλειμμα στις κοινωνικές δεξιότητες όπως τα ίδια που δεν μπορούν να τα προστατέψουν από τη βία
• Δυσκολία να δημιουργήσουν αληθινούς φίλους ακόμα και όταν η βία σταματήσει

Συνέπειες (αυτοεικόνα) εκφοβισμού: θύματα

• Η κοροϊδία μειώνει την αυτοεκτίμησή τους, ιδιαίτερα όταν αυτή σχετίζεται με τη διαφορετικότητά τους (σωματική διάπλαση, εθνικότητα, κλπ)
• Παιδιά που δεν αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι, γίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητα σε οποιουδήποτε είδους κριτική
• Είναι ιδιαίτερα αυστηρά, απαιτητικά με τον εαυτό τους
•Επικρίνουν τον εαυτό τους και σταδιακά όλους τους άλλους

Συνέπειες (ψυχολογικές) εκφοβισμού: θύματα

• Βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα και κατάσταση άμυνας
• Φόβος, αγωνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα
• Δε μπορεί να χαλαρώσει, ούτε στις κοινωνικές του επαφές
• Γίνεται επιθετικό, ως αντίδραση στη βία

• Εκτονώνει την ένταση στο σπίτι, γίνεται εχθρικό και αγενές
• Μιλάει χαμηλόφωνα ή γρήγορα και χάνει, «μασάει» τις λέξεις
• Εμφανίζει μελαγχολία, κατάθλιψη
• Σε ακραίες περιπτώσεις εμφανίζει τάσεις αυτοκτονία

Συνέπειες εκφοβισμού (μακροπρόθεσμες): θύτες
• Αδυναμία να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να αντλήσουν δύναμη και αυτοεκτίμηση με θετικούς, δημιουργικούς τρόπους
• Δυσκολία διαπροσωπικών σχέσεων, διαχείρισης θυμού και συγκρούσεων
• Οι οπαδοί τους αποχωρούν σταδιακά, καθώς μεγαλώνουν και μένουν μόνοι, με άγχος και τάσεις κατάθλιψης
• Έχουν αυξημένο κίνδυνο νεανικής και ενήλικης εγκληματικότητας, χρήση ουσιών και αλκοόλ
• Αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς προς τα παιδιά και τη σύντροφο μέσα στην οικογένειά τους

Picture
Παράγοντες κινδύνου: οικογένεια
• Αυταρχικοί γονείς, τιμωρητικοί και όχι υποστηρικτοί
• Χρήση βίας ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων
• Συναισθηματική παραμέληση, έλλειψη τρυφερότητας τα πρώτα χρόνια της ζωής
• Έλλειψη ορίων που εκλαμβάνεται ως αδιαφορία από τα παιδιά
• Συχνά ξεσπάσματα θυμού και σωματικές τιμωρίες
• Βίαιη συμπεριφορά των γονιών προς τα παιδιά
• Ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά των παιδιών


Παράγοντες κινδύνου: σχολείο
• Ανταγωνιστικότητα, έλλειψη συνεργασίας στη μάθηση
• Έλλειψη ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας στη μάθηση
• Αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά
• Μειωμένο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών
• Έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς,  μη συμμετοχή τους στη σχολική ζωή
• Έλλειψη κώδικα συμπεριφοράς και συνολικής σχολικής πολιτικής
• Έλλειψη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής

Παράγοντες κινδύνου: κοινότητα• Υψηλά επίπεδα ανεργίας, εγκληματικότητας
• Έλλειμμα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμικών ομάδων
• Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού
• Ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων, αθλητισμού, ψυχαγωγίας
• Κοινωνικές νόρμες που ανέχονται ή ενθαρρύνουν τη βία (κατά των γυναικών, των μεταναστών, των παιδιών)
• Κοινωνικές ανισότητες


Picture
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΘΕΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

Τι κάνουν συνήθως:
• Παίρνουν το μέρος του θύτη, νοιώθουν και αυτοί δυνατοί
• Τον θαυμάζουν / τον φοβούνται
• Διασκεδάζουν, γελάνε και ενθαρρύνουν τη βία
• Δεν πιστεύουν ότι με το να το πεις κάπου θα αλλάξει κάτι
• Νομίζουν ότι το να αναφέρεις το περιστατικό είναι κάρφωμα’
• Νοιώθουν τύψεις και ανημπόρια

Τι είναι καλό να κάνουν:
• Απορρίπτουν τη βία και παρεμβαίνουν για να τη σταματήσουν, αν είναι ασφαλές
• Υποστηρίζουν το θύμα
• Αναφέρουν το περιστατικό στον εκπαιδευτικό και ενθαρρύνουν το θύμα να κάνει το ίδιο 


Picture
Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό δεν το λένε σε κανένα γιατί:

  Ντρέπονται. Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νοιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους


Φοβούνται.
Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν

  Νοιώθουν ότι φταίνε. 
Η σκέψη των παιδιών είναι ενοχική και ιδιαίτερα σε καταστάσεις βίας. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση

Σκέφτονται ότι θα  απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους.

Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.

Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει:•Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία,  στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.
•Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού
•Να αποενοχοποιήσουν το παιδί. 

•Να εξηγήσουν στο παιδί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι
•Να επιβραβεύσουν το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα
•Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα
•Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια
•Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί
•Να επικοινωνήσουν με το δάσκαλο

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου