Το σύστημα γεννά τον σχολικό εκφοβισμό

«Γνωρίζω περιστατικό που σ’ ένα παιδί μια ομάδα συμμαθητών του, του έκανε το βίο αβίωτο. Τον χτύπαγαν και τον κορόιδευαν σε σημείο ψυχολογικής εξόντωσης».

«Μέσω του facebook κάποια κορίτσια επιτέθηκαν πολύ βάναυσα λεκτικά σε συμμαθητή τους που είχε λάβει δωρεάν εισιτήριο για εκδρομή του σχολείου, λόγω της κακής οικονομικής του κατάστασης, επειδή θεώρησαν ότι έπρεπε να το πάρουν οι ίδιες».
«Έχουν σημειωθεί περιστατικά συστηματικών βιαιοπραγιών ανάμεσα σε συμμαθητές, που εξελίσσονται, όμως, εκτός του σχολείου».
«Μας έχουν γίνει γνωστά περιστατικά ηλεκτρονικού εκφοβισμού. Παιδιά κατασκευάζουν ψεύτικα προφίλ για συμμαθητές τους με σκοπό τον εξευτελισμό τους με παραποίηση φωτογραφιών, τοποθετώντας γυμνά σώματα κάτω από τα πρόσωπά τους. Πολύ συχνό φαινόμενο με την οικονομική κρίση είναι και οι απειλές για να πάρουν το χαρτζιλίκι ή το φαγητό άλλου παιδιού».
«Σε δημοτικό σχολείο είχαν κλειδώσει ένα κοριτσάκι στην τουαλέτα και το βιντεοσκοπούσαν με τα κινητά τους καθώς προσπαθούσε να βγει έξω».

Αυτά είναι κάποια περιστατικά εκφοβισμού (bullying) από τα χιλιάδες που διαδραματίζονται εντός και εκτός των σχολικών αιθουσών, καθιστώντας πια αναγκαία την άμεση παρέμβαση και ευαισθητοποίηση του συνόλου της κοινωνίας. «Το φαινόμενο του εκφοβισμού υπήρχε πάντα και είναι παγκόσμιο. Δεν πρόκειται για κάθε μορφή βίας ή παραβατικότητας των παιδιών, αλλά για τις περιπτώσεις της συστηματικής και απρόκλητης επιθετικής συμπεριφοράς, ενός «δυνατού» παιδιού, όχι απαραίτητα σωματικά, σε βάρος ενός «αδύναμου», από την οποία ο πρώτος αντλεί ικανοποίηση. Το ανησυχητικό είναι ότι το φαινόμενο, σύμφωνα με έρευνες, παρουσιάζει αυξητική τάση. Την περίοδο 2011-2013 το ποσοστό της θυματοποίησης των μαθητών ανέρχεται στο 15,6%, διπλάσιο περίπου από το 2008-2010» εξηγεί στην Εποχή ο ψυχίατρος και επιστημονικός υπεύθυνος για τον εκφοβισμό του ΕΨΥΠΕ, Άλκης Τσιάντης.
Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός, ρατσιστικός, εκβιαστικός, σεξουαλικός, ηλεκτρονικός ή να πάρει τη μορφή του κοινωνικού αποκλεισμού. Τα παιδιά που εκφοβίζουν, σύμφωνα με τον ψυχίατρο, είναι συνήθως θρασύδειλα, χωρίς κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες που επιθυμούν να λάβουν επιβεβαίωση με αυτόν τον τρόπο και να ανεβάσουν τη δημοτικότητά τους. Έχουν ανάγκη την κυριαρχία, ενώ πολύ πιθανό είναι να έχουν υπάρξει και αυτοί θύματα βίας. Οι εκφοβιζόμενοι, από την άλλη, είναι παιδιά ανασφαλή που παρουσιάζουν διαφοροποίηση σε κάποια χαρακτηριστικά (εμφάνιση, φυλή, δεξιότητες κτλ) από το μέσο όρο των συνομηλίκων τους. Στόχος για την επίλυση είναι η κινητοποίηση της τρίτης ομάδας, των παρατηρητών, ώστε να λάβουν θέση και να σταθούν αλληλέγγυα στους εκφοβιζόμενους.

Το υπουργείο Παιδείας ασκεί bullying

Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος στο κομμάτι της ενημέρωσης για το ζήτημα με οδηγίες από το υπουργείο για σχετικές εκδηλώσεις και τοποθέτηση υπεύθυνου καθηγητή για τον εκφοβισμό σε κάθε σχολείο, με τον τρόπο που έχει διαμορφώσει το εκπαιδευτικό σύστημα δεν βοηθά στην ανοικτή παραδοχή τέτοιων περιστατικών, λόγω της συνεχόμενης απειλής για κατάργηση σχολικών μονάδων και διαθεσιμότητας. Καλλιεργείται, επίσης, ένα γενικότερο κλίμα ανασφάλειας που εντείνει τους ψυχολογικούς παράγοντες που προκαλούν τα περιστατικά εκφοβισμού. «Το Νέο Σχολείο οξύνει την ανταγωνιστικότητα και την ένταση ανάμεσα στα παιδιά. Δεν αρκεί να είναι κάποιος καλός μαθητής, πρέπει να είναι καλύτερος από τους άλλους. Το ίδιο συμβαίνει και με τους καθηγητές. Αυτή η κατάργηση της συνεργατικότητας, ο ανταγωνισμός, καθιερώνεται ως πρότυπο και καλλιεργεί συνειδήσεις» εξηγεί ο Δημήτρης Κοτταρίδης, πρόεδρος της ΕΛΜΕ Ε’ Αθήνας.
Το υπουργείο φέρει ευθύνες για την έξαρση του φαινομένου και λόγω των συγχωνεύσεων των σχολείων, δημιουργώντας τάξεις μεγαθήρια, δύσκολα διαχειρίσιμες, εμποδίζοντας την ανάπτυξη πιο στενών επαφών μεταξύ των παιδιών, αλλά και με τους καθηγητές, προκειμένου να μιλήσουν σε περίπτωση θυματοποίησής τους, επισημαίνει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, πρόεδρος της ΕΛΜΕ Ηλείας. Η αποξένωση των παιδιών, το πλήγμα στη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, παράγοντες δημιουργίας του φαινομένου, προκαλείται και από την υποτίμηση των θεσμών των 15μελών και 5μελών μαθητικών συμβουλίων που βοηθούσαν στην ανάπτυξη συλλογικού αισθήματος.
«Αντί να στήνουν παρατηρητήρια καλύτερα να προσλάβουν κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, ώστε να βοηθήσουν τους παιδαγωγούς στο έργο τους» τονίζει η Αθηνά Παπανικολάου, γραμματέας της ΕΛΜΕ Α’ Θεσ/νικης όσον αφορά στην υποχρηματοδότηση και την υποτίμηση του δημοσίου σχολείου από το υπουργείο. Αυτό περιλαμβάνει και τις ελλείψεις σε καθηγητές, φύλακες, καθαρίστριες και τις υπό διάλυση κτηριακές υποδομές, περιβάλλον μη ευπρεπές και ευχάριστο που λειτουργεί προσθετικά στο ήδη άσχημο ψυχολογικό κλίμα των σχολείων.

Ο μπαμπούλας της οικονομικής κρίσης

«Οι μαθητές κάθε χρόνο γίνονται λιγότερο λειτουργικοί και πιο νευρικοί. Βλέπεις την ένταση που κυριαρχεί στους διαδρόμους. Μεγαλώνουν μες στο άγχος και την πίεση, αφού τα περισσότερα σπίτια έχουν άνεργους γονείς και βιοποριστικά προβλήματα» περιγράφει ο Γιάννης Φάσσαρης, πρόεδρος της ΕΛΜΕ Α’ Αθήνας, τις συνθήκες που διαμορφώνουν τα παιδιά να γίνουν είτε εκφοβιστές, είτε εκφοβιζόμενοι. «Είναι και θέμα αξιών. Σε αυτό το οικονομικό σύστημα, δυστυχώς, χτίζουμε την υπόληψή μας πάνω σε αντικείμενα, με την οικονομική κρίση που τα χάσαμε, χάσαμε και την ίδια μας την ταυτότητα» συμπληρώνει ο Μιχάλης Ρούσσος, πρόεδρος της ΕΛΜΕ Β’ Δωδεκανήσων.

Τα παιδιά καθρέφτης της κοινωνίας

«Κυριαρχεί το πρότυπο του κραταιού στην κοινωνία, που θα επιβιώσει μέσω του bullying, αντί της αλληλεγγύης. Είναι φανερός, άλλωστε, ο γενικότερος εκφασισμός της κοινωνίας μας», σύμφωνα με τον Δημήτρη Κοτταρίδη. Όπως σκιαγραφείται από όλους τους συνομιλητές της Εποχής ο εκφοβισμός στα σχολεία είναι η μεταφορά μιας γενικότερης κοινωνικής πραγματικότητας, που αφορά τις σχέσεις μέσα στο σπίτι, την τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια που προβάλλουν τη βία, την άνοδο της Χρυσής Αυγής, τα κοινωνικά πρότυπα της ανταγωνιστικότητας και της ατομικότητας. «Ο εκφοβισμός είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και σχετίζεται με την ιδιοσυγκρασία των παιδιών, το οικογενειακό περιβάλλον, την έλλειψη αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, την αντίληψη περί βίας, που δέχεται όλη η κοινωνία από την κυβέρνηση, τις αγορές, το γεγονός ότι εκπαιδευτικοί βάλλονται διαρκώς κτλ» εξηγεί ο ψυχίατρος, Άλκης Τσιάντης.

Πρόληψη και αντιμετώπιση

«Το ζητούμενο είναι να υπάρξει πρόληψη και να μην οδηγηθούμε σε μια καταστολή κάθε μαθητικής αντίδρασης με πρόσχημα το bullying» εκφράζει την ανησυχία της η Αθηνά Παπανικολάου για τυχόν εκμετάλλευση του φαινομένου από το υπουργείο έχοντας άλλες σκοπιμότητες. «Είναι αναγκαίο να έχουμε συστηματικά προγράμματα πρόληψης που θα επιμορφώνουν τους εκπαιδευτικούς και θα ενισχύουν τη συνοχή της μαθητικής κοινότητας. Πρέπει να θέσουμε ως πρότυπα την αλληλοβοήθεια και την αλληλεγγύη, κινητοποιώντας τους λεγόμενους μαθητές-παρατηρητές τέτοιων περιστατικών ώστε να πάρουν θέση. Να αλλάξουμε, δηλαδή, το ψυχοκοινωνικό κλίμα του σχολείου», σύμφωνα με τον Άλκη Τσιάντη. Στο ίδιο μήκος κύματος οι εκπαιδευτικοί ζητούν την ενίσχυση του σχολείου από το κράτος, την αναθέρμανση των συλλογικών θεσμών των μαθητών και των καθηγητών, καθώς και τη δυνατότητα αυτενέργειας του κάθε σχολείου για την παρέμβαση σε τέτοια περιστατικά, βάσει των ιδιομορφιών που παρουσιάζει το καθένα. «Οι παρεμβάσεις μας, βέβαια, μπορεί να είναι μέχρι ενός ορισμένου σημείου, αφού για να λυθεί το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού χρειάζεται αλλαγή του γενικότερου κοινωνικού πλαισίου», καταλήγει ο Δημήτρης Κοτταρίδης.

Τζέλα Αλιπράντη

ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ
ΓΡΑΜΜΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

Για τα παιδιά 116111 (δωρεάν)
Για τους γονείς 8018011177 (δωρεάν)
Για τους εκπαιδευτικούς 11130 (δωρεάν)

Πηγή: http://epohi.gr/ 

http://www.dimosiosxoleio.com/%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CE%B5-%CE%B3%CE%B9%CE%B1/%CE%B2%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%B1/item/908-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B5%CE%BA%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C.html