Διαδίκτυο; …Ασφαλώς!

Ημερομηνία δημοσίευσης άρθρου: Μαρτίου 10, 2013 Συγγραφέας: Νανά Χρυσοστόμου Μιχαηλίδου

Το διαδίκτυο δεν είναι παιχνίδι. Προστάτευσε τον εαυτό σου. Σεβάσου τη ζωή των άλλων.
It’s more than a game, it’s your life!

Στις μέρες μας το διαδίκτυο είναι πολύ χρήσιμο και διασκεδαστικό, δεν παύει όμως να κρύβει παγίδες, να ελλοχεύει κινδύνους και δη για τις μικρές ηλικίες που χρησιμοποιούν κατά κόρον το διαδίκτυο.

Δώστε λίγη προσοχή στις ακόλουθες φωτογραφίες. Μπορεί να μας φαίνονται αστείες ή και υπερβολικές ΟΜΩΣ μας υπενθυμίζουν μία μεγάλη αλήθεια: ότι πλέον ο υπολογιστής και το διαδίκτυο έχουν κερδίσει και τις πιο τρυφερές καρδούλες. Διαδικτυωμένα παιδιά από… κούνια!

Ολοένα και πιο επικίνδυνη φαίνεται λοιπόν πως γίνεται η σχέση παιδιών κι εφήβων με το διαδίκτυο, το οποίο δείχνει να αποτελεί, αν όχι το πρώτιστο, πάντως ένα από τα πιο σημαντικά ενδιαφέροντά τους. Αυτό δεν πρέπει να το αφήσουμε να συνεχίσει έτσι. Κάτι πρέπει να κάνουμε κι εμείς οι γονείς. Ως γονείς οφείλουμε να προστατέψουμε τα παιδιά μας στον κόσμο του διαδικτύου όπως ακριβώς κάνουμε και στον πραγματικό κόσμο, όπου τα προστατεύουμε από ύποπτους ανθρώπους, από βία, από παιδόφιλους. Επομένως επιβάλλεται να κάνουμε το ίδιο και στο διαδίκτυο και μάλιστα άμεσα.

Εμπόδιο στην προσπάθεια μας αυτή ίσως να αποτελεί το μεγάλο «τεχνολογικό» χάσμα γενεών. Αρκετοί από εμάς τους γονείς ίσως να μην μπορούμε να οριοθετήσουμε την ενασχόληση των παιδιών μας με το διαδίκτυο και τους υπολογιστές γενικότερα, λόγω έλλειψης της σχετικής γνώσης, με αποτέλεσμα τα παιδιά μας να αφήνονται μόνα τους κι ελεύθερα να σερφάρουν στο διαδίκτυο. Όμως, πιστέψτε με, τίποτα δεν είναι πιο ανησυχητικό από τους γονείς που σηκώνουν τα χέρια ψηλά και λένε: «Τα παιδιά μου ξέρουν περισσότερα από μένα για το διαδίκτυο» και αμήχανοι παρακολουθούν τα παιδιά τους να αφιερώνουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους μπροστά στον υπολογιστή συνδεδεμένο με το διαδίκτυο.

Εδώ όμως θα διαφωνήσω γιατί μπορεί η γνώση να είναι δύναμη αλλά οι εμπειρίες ζωής είναι πολύτιμες. Τι θέλω να πω με αυτό; Πως ακόμα κι αν τα παιδιά μας είναι καλύτεροι χρήστες των υπολογιστών και του διαδικτύου από εμάς, να θυμάστε ότι έχουν ακόμη ανάγκη τη δική μας συμμετοχή, τις δικές μας συμβουλές και τη δική μας υποστήριξη. Μπορεί κάποιοι από εμάς να μην έχουμε διαδικτυακές γνώσεις αλλά όλοι μας ανεξαιρέτως έχουμε εμπειρία ζωής και ανεπτυγμένη κριτική σκέψη, εργαλεία απαραίτητα για να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τους κινδύνους του διαδικτύου.

Άλλωστε μπορούμε ανά πάσα στιγμή κι εμείς οι γονείς να ενημερωθούμε και να μάθουμε τι είναι το διαδίκτυο και πως να σερφάρουμε σε αυτό. Ποτέ δεν είναι αργά. Φτάνει να μην το φοβόμαστε και να θέλουμε να το γνωρίσουμε καλύτερα.

Επομένως τι θα λέγατε για ένα ταξίδι στο διαδίκτυο; Ασφαλώς… γιατί όχι;

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, αυτό το ταξίδι στο διαδίκτυο …. χέρι με χέρι γονείς και παιδιά. Ας θέσουμε το διαδίκτυο στις σωστές του διαστάσεις και όλοι οι γονείς να κατανοήσουμε και να απολαύσουμε μαζί με τα παιδιά μας τα οφέλη του διαδικτύου… ασφαλώς!

… και επειδή μία εικόνα χίλιες λέξεις, θελήσαμε το ταξίδι μας να γίνει μέσα από πολλές φωτογραφίες, ελπίζοντας αυτές να μας αποτυπωθούν. 
Πάμε, λοιπόν, να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τις κακοτοπιές του διαδικτύου, ξεφυλλίζοντας το δωδεκάλογο μιας ασφαλούς πλοήγησης.

1. Δεν απαγορεύουμε το διαδίκτυο αλλά το κάνουμε οικογενειακή υπόθεση. Η απαγόρευση μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά μας να σερφάρουν κρυφά, ή στο σπίτι κάποιου φίλου τους ή σε internet cafe, και αυτό εγκυμονεί πολλούς κινδύνους.

Εμείς οι γονείς πολλές φορές ανησυχούμε όταν τα παιδιά μας σερφάρουν αρκετές ώρες στο διαδίκτυο μη γνωρίζοντας μάλιστα και τι κάνουν. Σίγουρα η ανησυχία μας είναι δικαιολογημένη, ωστόσο δεν θα πρέπει να φτάνουμε και στην υπερβολή. Είναι προτιμότερο να ενημερώσουμε τα παιδιά μας για τους κινδύνους που μπορεί να συναντήσουν ταξιδεύοντας στο διαδίκτυο καθώς και τους τρόπους με του οποίους μπορούν να προστατευθούν απ’ αυτούς παρά να τους απαγορεύσουμε εντελώς τη χρήση του.

2. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο για να επικοινωνήσουν, να μελετήσουν, να διασκεδάσουν και να βρουν πληροφορίες με σωστό τρόπο, όντας υπεύθυνα, σωστά και ενήμερα.

Μαζί με τα παιδιά μας ακολουθούμε κι εμείς την τεχνολογία. Δε χρειάζεται να είμαστε ειδικοί αλλά μια μικρή κατανόηση και γνωριμία αρκεί για να κρατήσουμε ασφαλέστερα τα παιδιά μας online.

Διατηρούμε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας με τα παιδιά μας και επικοινωνούμε μαζί τους για οτιδήποτε βιώνουν στο διαδίκτυο.

Επιλέγουμε να συζητήσουμε με τα παιδιά μας σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, πάντα πριν την ώρα της πλοήγησης και όχι κατά τη διάρκεια ή στο τέλος αυτής, ώστε να αποφύγουμε, πρώτον την αρνητική αντίδραση των παιδιών μας στην πρώτη περίπτωση, λόγω διακοπής μιας ευχάριστης για εκείνα δραστηριότητα, και δεύτερον την έλλειψη διάθεσης των παιδιών μας για συζήτηση, λόγω της κούρασης τους μετά από πολύωρη πλοήγηση στο διαδίκτυο.

Η προστασία των παιδιών μας από τους κινδύνους του διαδικτύου είναι μια υπόθεση που απαιτεί ειδικό χειρισμό από εμάς τους γονείς. Το άλφα και το ωμέγα όμως είναι οι καλές σχέσεις που πρέπει να έχουμε με τα παιδιά μας. Όλα αντιμετωπίζονται μέσα από υγιή διάλογο κι όχι μονόλογο και κήρυγμα.

Αφιερώνουμε χρόνο μαζί με τα παιδιά μας στον υπολογιστή. Μια σκέψη μάλιστα είναι να δημιουργήσουμε από κοινού έναν οικογενειακό κώδικα διαδικτυακής συμπεριφοράς ή αλλιώς ένα οικογενειακό συμβόλαιο για τη χρήση του διαδικτύου στο σπίτι κι όχι μόνο. 
Ο κώδικας αυτός θα καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των παιδιών σχετικά με τη χρήση του υπολογιστή και διαδικτύου. Για την επιτυχία όμως αυτής της οικογενειακής συμφωνίας η γνώμη των παιδιών είναι απαραίτητη και σημαντική.

Η συμφωνία, αφού αναρτηθεί πλάι σε κάθε υπολογιστή του σπιτιού, θα πρέπει να αναθεωρείται τακτικά καθώς τα παιδιά μας μεγαλώνουν.

3. Επιβλέπουμε τα παιδιά μας κατά τη χρήση του διαδικτύου γι’ αυτό αποφεύγουμε την εγκατάσταση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στο υπνοδωμάτιο των παιδιών μας.

Ο υπολογιστής θα πρέπει να βρίσκεται στο οπτικό μας πεδίο, σε μέρος όπου θα μπορούμε να έχουμε την εποπτεία των ιστοσελίδων που επισκέπτονται τα παιδιά μας. Γι’ αυτό λέμε:

OXI σε χώρους απομονωμένους, όπως το υπνοδωμάτιο.

NAI σε κοινόχρηστους χώρους, όπως το σαλόνι ή το καθιστικό, όπου περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, και φροντίζουμε να βλέπουμε την οθόνη ώστε να εποπτεύουμε τις κινήσεις των παιδιών μας στο διαδίκτυο.

4. Για ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και προστασία της οικογένειά μας από παράνομο, ανεπιθύμητο και επιβλαβές περιεχόμενο επιβάλλεται η εγκατάσταση και χρήση λογισμικών φιλτραρίσματος διαδικτυακού περιεχομένου σε κάθε υπολογιστή τον οποίο χρησιμοποιούν παιδιά.

Όταν τα παιδιά μας παίζουν στην αυλή της γειτονιάς μας μπορούμε να τα επιβλέπουμε άμεσα. Τι γίνεται όπως όταν τα παιδιά μας παίζουν στην παγκόσμια ψηφιακή γειτονιά, τη γειτονιά του διαδικτύου όπου χιλιάδες ιστοσελίδες κάνουν την εμφάνιση τους με περιεχόμενο άλλοτε καλό κι άλλοτε κακό; Τι κάνουμε λοιπόν;

Αναζητούμε τα λογισμικά φιλτραρίσματος ή αλλιώς εργαλεία γονικού ελέγχου, που μας δίνουν τη δυνατότητα, πρώτον να μπλοκάρουμε τις κατηγορίες στις οποίες επιθυμούμε να απαγορεύεται η πρόσβαση των παιδιών μας σε αυτές, και δεύτερον να ρυθμίζουμε τις ώρες χρήσης του διαδικτύου.

Τα εργαλεία γονικού ελέγχου είναι πολύ χρήσιμα αλλά δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε βάζοντας ένα λογισμικό φιλτραρίσματος στον υπολογιστή των παιδιών μας, οι κίνδυνοι ακόμα καραδοκούν δεδομένου ότι ένα φίλτρο δεν μπορεί να μπλοκάρει τα πάντα. Άλλωστε ένα τέτοιο λογισμικό δεν θα εμποδίσει τα παιδιά μας να δούνε τις απαγορευμένες από εμάς ιστοσελίδες είτε χρησιμοποιώντας υπολογιστές φίλων τους είτε τα κινητά τους τηλέφωνα. Γι’ αυτό καλό είναι να είμαστε πάντα κοντά τους.

Επομένως κανένα λογισμικό δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη γονική φροντίδα και προστασία. Τα εργαλεία φιλτραρίσματος είναι χρήσιμα για να συμπληρώνουν, ΟΧΙ να υποκαθιστούν τη γονική επίβλεψη.

Επίσης σημειώνεται πως τα φίλτρα είναι χρήσιμα όσο τα παιδιά μας είναι μικρά. Καθώς όμως αυτά μεγαλώνουν θα πρέπει να αναπτύξουν ασφαλή και υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο πάντα με τη δική μας καθοδήγηση.

5. Παρακινούμε τα παιδιά να επισκέπτονται ιστοσελίδες που περιέχουν επιμορφωτικό, ψυχαγωγικό και ενημερωτικό περιεχόμενο ανάλογο με την ηλικία τους και τα ενδιαφέροντα τους. Φροντίζουμε ώστε τα παιδιά να παίζουν κατάλληλα ηλεκτρονικά και διαδικτυακά παιχνίδια.

Εξηγούμε στα παιδιά να αποφεύγουν τις ιστοσελίδες με την προειδοποίηση «άνω των 18 ετών». Τους μαθαίνουμε ότι οι προειδοποιήσεις είναι για να μας προστατεύουν

Δημιουργούμε στα παιδιά μας τη δική τους λίστα με τις αγαπημένες τους ιστοσελίδες και βρίσκουμε μηχανές αναζήτησης φιλικές στη χρήση τους για παιδιά.

Στις ειδικά σχεδιασμένες για παιδιά μηχανές αναζήτησης το εύρος των αναζητήσεων είναι ελεγχόμενο και επιτρέπεται στα παιδιά πρόσβαση μόνο σε πιστοποιημένα sites.

Έτσι εμείς οι γονείς, αφού πρώτα ελέγξουμε τις μηχανές αυτές, τις προτείνουμε στα παιδιά μας ώστε να ταξιδεύουν με ασφάλεια στο διαδίκτυο περιορίζοντας σημαντικά τις ακατάλληλες για την ηλικία τους αναζητήσεις και ανακαλύψεις.

Ακόμα εμείς ως γονείς συμβουλευόμαστε το σύστημα σήμανσης των παιχνιδιών PEGI (Pan European Game Information) για την επιλογή κατάλληλων ηλεκτρονικών παιχνιδιών για τα παιδιά μας.

Το PEGI είναι το πανευρωπαϊκό σύστημα κατάταξης για τα βιντεοπαιχνίδια. Η ετικέτα PEGI καταδεικνύει την ελάχιστη ηλικία αγοραστή του βιντεοπαιχνιδιού. Πληροφορεί τους γονείς για την καταλληλότητα του περιεχομένου του βίντεοπαιχνιδιού, όμως όχι για το επίπεδο δυσκολίας. Περισσότερες πληροφορίες θα βρούμε στη διεύθυνση http://www.pegi.info/gr/index/

6. Προσέχουμε ώστε η χρήση του διαδικτύου να μην καταντήσει κατάχρηση! Αν παρατηρήσουμε συμπτώματα εθισμού στο διαδίκτυο τότε θα πρέπει να πάρουμε δραστικά μέτρα και να ζητήσουμε βοήθεια από τους ειδικούς.

Εάν το παιδί μας εμφανίζει επίμονη διάθεση να βρίσκεται συνεχώς σε σύνδεση με το διαδίκτυο και έχει ως προτεραιότητα στη ζωή του το διαδίκτυο, σπαταλώντας σε αυτό μεγάλο μέρος της καθημερινότητας του, παραμελώντας τους φίλους του, την οικογένεια του, το σχολείο του, μειώνοντας τη φυσική του δραστηριότητα, παρουσιάζοντας διαταραχές ύπνου, κούραση και υπνηλία μέσα στην τάξη ενώ όταν διακόπτεται η σύνδεση του θυμώνει και γίνεται νευρικό τότε πρέπει να σκεφτούμε μήπως αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο.

Για να μη φτάσουμε στο σημείο να μη βλέπουμε τα παιδιά μας, γιατί πολύ απλά αυτά έχουν χωθεί και χαθεί μέσα στον υπολογιστή τους, πρέπει να βάλουμε κάποια όρια.

Αρχικά εξηγούμε στα παιδιά μας ότι ο υπολογιστής και το διαδίκτυο δεν πρέπει να τους στερεί ούτε ένα λεπτό:

• από το παιχνίδι τους στην αυλή με φίλους πραγματικούς,
• από το διάβασμα τους,
• από τον ύπνο τους, και
• από άλλες αγαπημένες τους δραστηριότητες

Στη συνέχεια θέτουμε στα παιδιά μας χρονικά όρια ενασχόλησης με τον υπολογιστή. Όταν τα όρια στηρίζονται σε λογική βάση δεν καταπιέζουν τα παιδιά.

Έτσι, πάντα μετά από συζήτηση με τα παιδιά μας, τους περιορίζουμε το χρόνο τους στο διαδίκτυο με το λογισμικό φιλτραρίσματος, ενώ παράλληλα τα ενθαρρύνουμε να βρουν εναλλακτικές δραστηριότητες ψυχαγωγίας, πέραν της ηλεκτρονικής ψυχαγωγίας, για παράδειγμα να ασχοληθούν με ένα άθλημα.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να προσθέσω ότι οφείλουμε ως γονείς να παρατηρήσουμε και τη δική μας χρήση του διαδικτύου. Μήπως ξοδεύουμε κι εμείς πολλές ώρες στο διαδίκτυο; Εάν ναι, πιθανόν τα παιδιά μας να ακολουθούν το παράδειγμα μας. Επομένως τα χρονικά όρια ισχύουν και για εμάς, άλλωστε ο εθισμός δεν κάνει διακρίσεις.

7. Υπενθυμίζουμε συνεχώς στα παιδιά μας να μην συνομιλούν με ξένους στο διαδίκτυο. Οι άνθρωποι στο διαδίκτυο (οι εικονικοί φίλοι) δεν λένε πάντα την αλήθεια, γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπίζονται ως άγνωστοι.

Τους εξηγούμε πως τα Δωμάτια Επικοινωνίας (chat rooms) είναι επικίνδυνα και πως απαιτείται ΠΡΟΣΟΧΗ όταν χρησιμοποιούνται. (Σημειώνουμε για όσους από εμάς δεν γνωρίζουν τι είναι τα chat rooms, ότι πρόκειται για εικονικά μέρη, όπου οι άνθρωποι από όλο τον κόσμο έχουν την δυνατότητα να «συναντηθούν» και να «συνομιλήσουν» μέσω μηνυμάτων που γράφουν με το πληκτρολόγιο τους.)

Τους εξηγούμε πως τα άτομα με τα οποία συνομιλούν στο διαδίκτυο δεν είναι πάντα αυτό που τους λένε. Πίσω από το προφίλ που παρουσιάζουν μπορεί να λένε ψέματα για την ηλικία τους και να τους συστήνονται ως συνομήλικοι τους ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτεροι τους. Τους λέμε ότι τα άτομα αυτά δεν είναι πάντοτε αυτά που ισχυρίζονται ότι είναι, ακόμα κι αν τους έχουν στείλει φωτογραφία ή τα έχουν δει με web κάμερα. Ακόμα και η φωτογραφία ή το video μπορεί να είναι πλαστά.

Αφού λοιπόν έχουμε διευκρινίσει στα παιδιά μας ότι δεν μπορούν να είναι ποτέ απολύτως σίγουρα με ποιους μιλάνε, τα συμβουλεύουμε:

• Να μην εμπιστεύονται αγνώστους που συναντάνε στο διαδίκτυο και να μην δίνουν ποτέ προσωπικά τους στοιχεία, όπως ονοματεπώνυμο, ηλικία, διεύθυνση σπιτιού, τηλέφωνο κινητό ή σταθερό, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, όνομα σχολείου, προσωπικές εμπειρίες, φωτογραφίες κι άλλες πολλές λεπτομέρειες της προσωπικής τους ζωής. Επίσης να μην αποκαλύπτουν πληροφορίες για την οικογένεια τους, τους φίλους τους, τους συμμαθητές τους, τους συγγενείς τους και άλλους τρίτους.
• Να διακόψουν κάθε επαφή, όταν ο συνομιλητής τους, τους κάνει να αισθανθούν άβολα ή τους παρενοχλεί. Τους μαθαίνουμε πως με ένα απλό κλικ μπορούν να βγουν από το chat room.
• Να μην διευθετήσουν ποτέ συνάντηση με άτομα του διαδικτύου, γενικά με αγνώστους. Αν τους ζητήσει κάποιος άγνωστος να συναντηθούν, θα πρέπει να αναφέρουν το γεγονός αυτό σε ενήλικο άτομο της εμπιστοσύνης τους. Και αφού ενημερώσουν εμάς τους γονείς ή κάποιον άλλον ενήλικα της εμπιστοσύνης τους, και εφόσον αποφασιστεί να γίνει η συνάντηση, τότε η συνάντηση θα πρέπει να γίνεται σε δημόσιο χώρο και με τη συνοδεία τη δική μας ή άλλου έμπιστου ενήλικα.

Σημειώνεται πως ακόμα κι αν αποφασιστεί μετά από συζήτηση και ώριμη σκέψη να πραγματοποιηθεί η συνάντηση με τους πιο πάνω όρους, θα πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή, διότι οι κίνδυνοι εξακολουθούν να υπάρχουν.

8. Λέμε στα παιδιά μας να μην δίνουν ποτέ τους κωδικούς τους παρά μόνο σ’ εμάς, τους γονείς τους.

Εξηγούμε στα παιδιά μας ότι αν αποκαλύψουν τους κωδικούς πρόσβασης τους σε τρίτους, ακόμα και στους καλύτερους τους φίλους, κινδυνεύουν να βρεθούν προ εκπλήξεων, καθώς τα άτομα στα οποία αποκαλύπτουν τους κωδικούς τους κάλλιστα μπορούν να προφασιστούν ότι είναι εκείνα στο διαδίκτυο, να πάρουν δηλαδή τη θέση τους στο διαδίκτυο, και να διαβάσουν ή να διαγράψουν μηνύματα του ηλεκτρονικού τους ταχυδρομείου, να στείλουν μηνύματα υπογράφοντας με το δικό τους όνομα ή να μιλήσουν στα chat rooms προσποιούμενα ότι είναι εκείνα και να αναρτήσουν λανθασμένες ή κακές πληροφορίες, να παρενοχλήσουν άλλα άτομα ή να διαδώσουν ψέματα για τρίτους δημιουργώντας κακό και σε κείνα και σε άλλα άτομα.

Επομένως τους μαθαίνουμε να προσέχουν τους κωδικούς τους όπως το κλειδί του σπιτιού τους και ακόμη πιο πολύ. Γιατί σχετικά εύκολα θα διαπιστώσουμε αν κάποιος παραβίασε το σπίτι μας, αλλά πολύ δύσκολα θα καταλάβουμε ότι κάποιος καταχράστηκε την εμπιστοσύνη μας και σερφάρει στο διαδίκτυο φορώντας τη μάσκα του δικού μας προσώπου. Επιπλέον τους εισηγούμαστε για μεγαλύτερη ασφάλεια:

• Οι κωδικοί για το διαδίκτυο να είναι τουλάχιστον 8ψηφιοι,
• Οι κωδικοί τους να περιλαμβάνουν αριθμούς, κεφαλαία και μικρά γράμματα καθώς και σύμβολα,
• Να δημιουργούν κωδικούς που είναι εύκολοι στο να τους θυμούνται οι ίδιοι, αλλά δύσκολο να τους μαντέψει κάποιος άλλος. Η χρήση προσωπικών δεδομένων στους κωδικούς, όπως η διεύθυνση, ο αριθμός του τηλεφώνου, η ημερομηνία γέννησης, τα ονόματα τους κλπ θα πρέπει να αποφεύγεται,
• Να μην επιλέγουν μόνο έναν κωδικό για όλους τους λογαριασμούς τους, μάλιστα να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν κωδικούς σημαντικών υπηρεσιών όπως του ηλεκτρονικού τους ταχυδρομείου και σε άλλες αμφιβόλου κύρους ιστοσελίδες όπως σελίδες για να τους δώσουν πρόσβαση ώστε να κατεβάσουν κάποιο αρχείο,

• Να αλλάζουν τους κωδικούς τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, ειδικά όταν διαφανεί πιθανότητα διαρροή τους, ή πρόβλεψή τους από κάποιο τρίτο πρόσωπο, και
• Να αποφεύγουν, όσο είναι δυνατό, τη χρήση των κωδικών τους σε υπολογιστές δημόσιας πρόσβασης. Κυκλοφορούν στο εμπόριο συσκευές σύνδεσης με πλήκτρα, που εγκαθίστανται σε υπολογιστές και δη σε υπολογιστές δημόσιας χρήσης, και χρησιμοποιούνται επί σκοπού από κακόβουλους χρήστες για να συλλέγουν όλες τις πληροφορίες που πληκτρολογούνται σε αυτούς. Μπροστά σε τέτοιο κίνδυνο λέμε στα παιδιά μας ότι οι υπολογιστές δημόσιας χρήσης (όπως υπολογιστές στο σχολείο τους, υπολογιστές δημόσιας βιβλιοθήκης, υπολογιστές σε Internet café) είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται μόνο για μία ανώνυμη περιήγηση/πλοήγηση στο διαδίκτυο.

9. ΠΡΟΣΟΧΗ στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook.

Τα τελευταία χρόνια είναι πολύ της μόδας οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης (social networking sites). Μέσα από τέτοιες σελίδες οι χρήστες του διαδικτύου μπορούν να επικοινωνήσουν και να μοιραστούν προσωπικές εμπειρίες, απόψεις, φωτογραφίες… με γνωστούς και άγνωστους φίλους. Κάτι τέτοιο βέβαια συνεπάγεται πολλούς κινδύνους που καλό είναι να το εξηγήσουμε στα παιδιά μας.

Μιας και αναφέραμε ως παράδειγμα το facebook, θα ήθελα να σημειωθεί ότι στη διεύθυνσηwww.facebook.com είναι διαθέσιμος ένας οδηγός ασφαλείας για γονείς και παιδιά. Καλό είναι να διαβαστεί πριν τη δημιουργία οποιουδήποτε προφίλ. Υπάρχουν αρκετοί χρήστες που χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό το facebook, τροφοδοτώντας το με πολύτιμες προσωπικές τους πληροφορίες και δεν γνωρίζουν τους όρους και κανονισμούς του.

Για παράδειγμα, αρκετοί δεν γνωρίζουν ότι οι χρήστες στο facebook κάτω των 13 χρόνων απαγορεύονται και μπορούμε να αναφέρουμε την ύπαρξη τους ώστε να απενεργοποιηθεί ο λογαριασμός.

Αφού, λοιπόν, διαβαστούν οι όροι και οι κανονισμοί, συμβουλεύουμε τα παιδιά μας μετά τη δημιουργία του προφίλ τους να αλλάξουν τις προκαθορισμένες ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα:

• να καθορίσουν ποιοι θα μπορούν να βλέπουν το εικονικό τους προφίλ ή συγκεκριμένα στοιχεία που περιλαμβάνονται σε αυτό (ημερομηνία γέννησης, φωτογραφία),
• να ρυθμίσουν αν θα εμφανίζεται το προφίλ τους στα αποτελέσματα αναζήτησης,

Τα παιδιά μας πρέπει να προστατεύουν την ιδιωτική ζωή τους και αυτή της οικογένειας τους και των φίλων τους, γι’ αυτό τους εξηγούμε ότι από τη στιγμή που ανεβάζουν οτιδήποτε στο διαδίκτυο, αυτό παύει να είναι προσωπικό και γίνεται δημοσίως προσβάσιμο από οποιονδήποτε και οπουδήποτε στον κόσμο. Ακόμα κι όταν διαγράψουν το προφίλ τους, πολλές πληροφορίες που τους αφορούν, πχ φωτογραφίες, δεν σβήνονται και ενδέχεται να τις δουν κι αλλού στο διαδίκτυο. Να θυμούνται ότι μόλις φύγει από κοντά τους μία φωτογραφία τους, δεν υπάρχει πλέον έλεγχος για τον τρόπο χρήσης της. Υπενθυμίζουμε το περσινό μήνυμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Πριν δημοσιεύσεις, σκέψου!», όπου με αυτό το μήνυμα η Ευρώπη καλεί τους νέους να προσέχουν όλα όσα δημοσιεύουν στο διαδίκτυο και κυρίως στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

Επίσης κάτι πολύ σημαντικό που πρέπει να πούμε στα παιδιά είναι ότι δεν μπορούν να ανεβάζουν φωτογραφίες ή βίντεο στο διαδίκτυο όπου απεικονίζονται φίλοι τους ή άλλα άτομα, εάν οι φίλοι τους ή τα άτομα αυτά δεν έχουν πρώτα συμφωνήσει για τη δημοσίευση της φωτογραφίας ή του βίντεο.

Υπενθυμίζουμε συνεχώς στα παιδιά μας ότι αν δεχθούν προσβλητικό μήνυμα σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης να μας το πουν αμέσως και εμείς με τη σειρά μας να το καταγγείλουμε στην αστυνομία ή στο Hotline του Κυπριακού Κόμβου www.cyberethics.info

10. Συμβουλεύουμε τα παιδιά να μην ανοίγουν ποτέ email από άγνωστο αποστολέα και να μην απαντούνε σε πρόστυχα ή ενοχλητικά emails.

Η αποστολή ανεπιθύμητων/προσβλητικών μηνυμάτων είναι μία από τις πολλές μορφές που μπορεί να πάρει ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying), γι’ αυτό εξηγούμε στα παιδιά μας πως αν λάβουν τέτοια μηνύματα δεν φταίνε αυτά και ότι θα πρέπει να μας ενημερώνουν αμέσως χωρίς φόβο και ενοχές.

Τα ενθαρρύνουμε να μας αναφέρουν οτιδήποτε τους προκάλεσε ταραχή (πχ. ανάρμοστη εικόνα ή ενοχλητικό μήνυμα).

Είναι πολύ σημαντικό να ενημερώσουμε τα παιδιά ότι εάν δεχτούν απειλητικά ή προσβλητικά μηνύματα να τα φυλάξουν και όχι να τα διαγράψουν, να κρατήσουν δηλαδή όλα τα αποδειχτικά στοιχεία και εμείς οι γονείς να ζητήσουμε βοήθεια από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.

Σιγουρευόμαστε ότι τα παιδιά μας κατανοούν πως δεν πρέπει να στέλνουν ενοχλητικά μηνύματα (υβριστικά-προσβλητικά), ρωτώντας τα πώς θα ένιωθαν αυτά εάν λάμβαναν ανάλογα μηνύματα.

Τους τονίζουμε ότι όλοι οι κανόνες συμπεριφοράς που τηρούμε στην καθημερινή μας ζωής πρέπει να τηρούνται και στο διαδίκτυο. Επομένως τους λέμε ότι θα πρέπει να είναι και στο διαδίκτυο σωστά, ηθικά και προσεκτικά ώστε να μην προσβάλλουν και πληγώνουν τους άλλους. Τους μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουν τους άλλους χρήστες του διαδικτύου με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελαν να τους φέρονται αυτοί.

11. Τους εξηγούμε να μην εμπιστεύονται οτιδήποτε διαβάζουν ή βλέπουν στο διαδίκτυο διότι δεν είναι πάντοτε όλα αληθή και έγκυρα.

Συμβουλεύουμε τα παιδιά μας να είναι επιφυλακτικά με τα όσα διαβάζουν στο διαδίκτυο και με όσα τους λένε άλλοι χρήστες, και τα ενθαρρύνουμε να μας ρωτάνε όταν έχουν αμφιβολίες.

Καθώς πολλές πληροφορίες ενδέχεται να είναι παραπλανητικές ή λανθασμένες μαθαίνουμε στα παιδιά να διασταυρώνουν το διαδικτυακό περιεχόμενο και με άλλες πηγές όπως εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, εφημερίδες και άλλα μέσα ενημέρωσης.

12. Διευκρινίζουμε στα παιδιά μας να μην κατεβάζουν οτιδήποτε από το διαδίκτυο και να είναι προσεκτικά απέναντι σε επικίνδυνα links και emails που παραλαμβάνουν στο προσωπικό ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο.

Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να μην κάνουν κλικ σε συνδέσμους(links) του διαδικτύου που υπάρχουν σε ηλεκτρονικά μηνύματα, καθώς οι σύνδεσμοι αυτοί μπορεί να οδηγούν σε ιστοσελίδες κλοπής προσωπικών δεδομένων ή εγκατάστασης ιών στον υπολογιστή που μπορούν να τον βλάψουν ή να τον καταστρέψουν. Είναι προτιμότερο και ασφαλέστερο τα παιδιά να πληκτρολογούν τη διεύθυνση της ιστοσελίδας που θέλουν να επισκεφθούν.

Επίσης θα πρέπει τα παιδιά να μην ανοίγουν συνημμένα αρχεία σε ηλεκτρονικά μηνύματα που προέρχονται από άτομα που δεν γνωρίζουν ή δεν εμπιστεύονται. Γενικά τους λέμε να απορρίπτουν μηνύματα ή αρχεία από αγνώστους διότι μπορεί να περιέχουν ιούς, διαφημίσεις ή ακατάλληλα προϊόντα.

Ακόμα εξηγούμε στα παιδιά ότι δεν πρέπει να κατεβάζουν από το διαδίκτυο μουσική, λογοτεχνία, βίντεο ή οτιδήποτε άλλο που διέπεται από πνευματικά δικαιώματα, γιατί κάτι τέτοιο είναι παράνομο.

Το ίδιο παράνομο θεωρείται και η διακίνηση προγραμμάτων υπολογιστών (Software), εκτός και αν ανήκουν στην κατηγορία του Ελεύθερου Λογισμικού (Open source software).

Πολλές φορές τα παιδιά για να μπορέσουν να κατεβάσουν δωρεάν αρχεία ή λογισμικά από το διαδίκτυο, κάνουν εγγραφή σε διάφορες άγνωστες και αμφίβολης προέλευσης ή εγκυρότητας ιστοσελίδες, συμπληρώνοντας άκριτα φόρμες με τα προσωπικά τους στοιχεία όπως είναι η ηλεκτρονική τους διεύθυνση. Λέμε, λοιπόν, στα παιδιά μας να μην συμπληρώνουν άσκοπα φόρμες με προσωπικά τους στοιχεία και να σκέφτονται προσεκτικά σε ποιον τα δίνουν/δημοσιεύουν και για ποιο σκοπό.

Και με αυτή τη συμβουλή ολοκληρώνουμε το δωδεκάλογο μιας ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο. Σαφώς και το θέμα δεν έχει καλυφθεί πλήρως. Υπάρχουν πολλά ακόμα που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε. Ωστόσο επικεντρωθήκαμε στα πιο βασικά που κάθε γονιός πρέπει να γνωρίζει.

Αν τώρα κάτι από όσα γράφτηκαν στο συγκεκριμένο άρθρο μας είναι άγνωστο δεν πρέπει να διστάσουμε να ρωτήσουμε και να μάθουμε. Οφείλουμε να ρωτήσουμε για να μην πέσουμε θύματα της λαϊκής ρήσης «δεν ήξερες, δε ρώταγες;». Οφείλουμε να ρωτήσουμε για το καλό των παιδιών μας.

Έτσι, ρωτάμε εκπαιδευτικούς και ειδικούς πάνω σε θέματα ασφάλειας διαδικτύου ή άλλους γονείς με σχετικές γνώσεις. Ρωτάμε ακόμα και τα ίδια τα παιδιά μας. Ναι γιατί όχι … ας αφήσουμε τα παιδιά να μας δείξουν. Θα εκπλαγούμε πόσα πολλά πράγματα μπορούν να μας μάθουν.

Κλείνοντας, να θυμάστε:

• “Το διαδίκτυο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο αρκεί να το χειρίζεστε με ασφάλεια”
• «Το Διαδίκτυο δεν είναι παιχνίδι. Προστάτευσε τον εαυτό σου. Σεβάσου τη ζωή των άλλων».

Και μην ξεχνάτε:

… συνεχίστε να μιλάτε με τα παιδιά σας …Keep talking to your children.

Διαδίκτυο; …Ασφαλώς!
Σας ευχόμαστε, λοιπόν, καλή και ασφαλή πλοήγηση!

Νανά Χρυσοστόμου Μιχαηλίδου (Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.)
Διαχειριστής KidsGo

http://www.kidsgo.com.cy/LibraryParents/?p=328