Published Οκτωβρίου 16, 2014 by sofia athanasiadou
Όταν η άρνηση για το σχολείο προχωρά πέρα από την απλή απροθυμία, σκεφτείτε μήπως πάσχει από «σχολική φοβία»
Μήπως κάθε Δευτέρα πρωί, βλέπετε το παιδί να «κουκουλώνεται» με τα σκεπάσματα, να παραπονιέται ότι πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του, νιώθει ζαλάδα, ή θέλει να κάνει εμετό; Αν αυτά τα παράπονα επαναλαμβάνονται κάθε τόσο, ίσως είναι καιρός να ανησυχήσετε.
Τι είναι η σχολική φοβία;
Αρχικά αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως η σχολική φοβία δεν έχει να κάνει ούτε με τη φυσιολογική άρνηση που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά τις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς ούτε με την επίσης φυσιολογική επιθυμία για μια μέρα κοπάνας.
Με τον όρο σχολική φοβία εννοούμε τον έντονο και συχνά αδικαιολόγητο φόβο που εκφράζεται με τη δυσκολία και επίμονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο
Η συγκεκριμένη φοβία διαφέρει από το άγχος του αποχωρισμού, το οποίο εμφανίζεται από τον έβδομο μήνα έως το δεύτερο περίπου έτος της ζωής του παιδιού και σχετίζεται με την ανησυχία του ότι θα χάσει την προστασία και την ασφάλεια που του παρέχει η μαμά του.
Η σχολική φοβία δεν πρέπει να συγχέεται με τη συνειδητή άρνηση του παιδιού για το σχολείο. Πρόκειται για κάτι βαθύτερο. Είναι η εκδήλωση ενός σοβαρού προβλήματος, μιας διαταραχής με επίμονη ανησυχία του παιδιού να εγκαταλείψει το σπίτι του. Σύμφωνα με έρευνες, μάλιστα, εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά δημοτικού και σε μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια απ’ ό,τι στα αγόρια.
Πώς εκδηλώνεται η σχολική φοβία
Τα πρώτα συμπτώματα της σχολικής φοβίας εμφανίζονται κυρίως το πρωί, την ώρα που το παιδί πρέπει να πάει σχολείο, κι επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης ή την ώρα που φτάνει στη σχολική αυλή. Σε αντίθεση με τις κρίσεις της… καθημερινότητας, υπάρχουν ελάχιστα συμπτώματα τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές, ενώ εμφανίζονται συχνότερα την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί.
Σε ποια παιδιά είναι πιο συχνή
Ένα παιδί που υποφέρει από σχολική φοβία είναι συνήθως ένα παιδί ντροπαλό, ιδιαίτερα ευαίσθητο και συνεσταλμένο, με δυσκολία προσαρμογής και αποδοχής μεταβατικών καταστάσεων και αλλαγών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα ο κανόνας. Ακόμα και εξωστρεφή, κοινωνικά και ανεξάρτητα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν σχολική φοβία, όπως και εκείνα που είναι γενικά αγχώδη, με τάσεις τελειομανίας και υπέρμετρης φιλοδοξίας.
Τα συμπτώματα της σχολικής φοβίας
Η σχολική φοβία εκδηλώνεται με:
συστηματική και έντονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο,
απροσδιόριστα παράπονα του παιδιού σχετικά με το σχολείο, τους συμμαθητές, το δάσκαλο νευρικότητα, ευερεθιστότητα και έντονο θυμό ή κλάμα την ώρα που ετοιμάζεται για το σχολείο, ψυχοσωματικές διαταραχές όπως πονοκέφαλοι, εμετός, κοιλιακοί πόνοι κ.ά.,
δυσκολία του παιδιού να αποκοιμηθεί το βράδυ ή διαταραγμένος ύπνος κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολίες στο φαγητό.
Που οφείλεται η σχολική φοβία;
Τα περισσότερα παιδιά που αρνούνται επίμονα να πάνε σχολείο κατακλύζονται από έντονο άγχος σχετικά με το πώς θα προσαρμοστούν και θα επιβιώσουν σ’ ένα χώρο έξω από το σπίτι τους. Πώς θα τους αντιμετωπίσουν οι συμμαθητές τους; Ο δάσκαλος θα είναι αυστηρός μαζί τους; Θα τα καταφέρουν με τα μαθήματα ή θα αποτύχουν; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που βασανίζουν ένα «σχολειοφοβικό» παιδί και αποτελούν τα ερεθίσματα που του προκαλούν απίστευτη ένταση.
Μια άλλη πολύ σημαντική αιτία είναι το μόνιμο άγχος αποχωρισμού που βιώνουν από πολύ νωρίς. Η προσκόλληση κυρίως στο πρόσωπο της μητέρας και η δημιουργία ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μαζί της έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση έντονου άγχους, όταν το παιδί καλείται να απομακρυνθεί απ’ την προστατευτική αγκαλιά της και να εμπλακεί σε νέες δραστηριότητες έξω από την οικογένεια.
Άλλες αιτίες είναι επίσης η δυσλειτουργική δομή της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των μελών της, η υπερπροστατευτικότητα της μητέρας και η ταυτόχρονη παθητικότητα του πατέρα, καθώς και η σύνδεση, από την πλευρά του παιδιού, του σχολείου με κάποια δυσάρεστη εμπειρία που ενεργοποίησε το φόβο του».
Τι να κάνετε όταν αντιληφθείτε ότι υπάρχει πρόβλημα
Αρχικά μην πανικοβληθείτε. Μην αντιδράσετε δηλαδή σπασμωδικά με φωνές ή τιμωρίες. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να επιδεινώσετε το πρόβλημα και τίποτα άλλο. Η καλύτερη λύση είναι να απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό. Είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να σας ενημερώσει αρχικά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε, να αναλύσει τα συμπτώματα και να εντοπίσει την πηγή τους, ώστε να βοηθήσει στην επίλυσή του.
Αντιδράστε σωστά και έγκαιρα. Μην ξεχνάτε η δική σας στάση είναι αυτή που θα παίξει κύριο ρόλο ώστε η παρέμβαση να είναι γρήγορη και αποτελεσματική και το παιδί να προσαρμοστεί, να επανέλθει ευκολότερα στο σχολικό περιβάλλον και στη σχολική ζωή.
Με τη συνεργασία της Κατερίνας Στρουμπούλη, ψυχολόγος
Μήπως κάθε Δευτέρα πρωί, βλέπετε το παιδί να «κουκουλώνεται» με τα σκεπάσματα, να παραπονιέται ότι πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του, νιώθει ζαλάδα, ή θέλει να κάνει εμετό; Αν αυτά τα παράπονα επαναλαμβάνονται κάθε τόσο, ίσως είναι καιρός να ανησυχήσετε.
Τι είναι η σχολική φοβία;
Αρχικά αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως η σχολική φοβία δεν έχει να κάνει ούτε με τη φυσιολογική άρνηση που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά τις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς ούτε με την επίσης φυσιολογική επιθυμία για μια μέρα κοπάνας.
Με τον όρο σχολική φοβία εννοούμε τον έντονο και συχνά αδικαιολόγητο φόβο που εκφράζεται με τη δυσκολία και επίμονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο
Η συγκεκριμένη φοβία διαφέρει από το άγχος του αποχωρισμού, το οποίο εμφανίζεται από τον έβδομο μήνα έως το δεύτερο περίπου έτος της ζωής του παιδιού και σχετίζεται με την ανησυχία του ότι θα χάσει την προστασία και την ασφάλεια που του παρέχει η μαμά του.
Η σχολική φοβία δεν πρέπει να συγχέεται με τη συνειδητή άρνηση του παιδιού για το σχολείο. Πρόκειται για κάτι βαθύτερο. Είναι η εκδήλωση ενός σοβαρού προβλήματος, μιας διαταραχής με επίμονη ανησυχία του παιδιού να εγκαταλείψει το σπίτι του. Σύμφωνα με έρευνες, μάλιστα, εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά δημοτικού και σε μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια απ’ ό,τι στα αγόρια.
Πώς εκδηλώνεται η σχολική φοβία
Τα πρώτα συμπτώματα της σχολικής φοβίας εμφανίζονται κυρίως το πρωί, την ώρα που το παιδί πρέπει να πάει σχολείο, κι επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης ή την ώρα που φτάνει στη σχολική αυλή. Σε αντίθεση με τις κρίσεις της… καθημερινότητας, υπάρχουν ελάχιστα συμπτώματα τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές, ενώ εμφανίζονται συχνότερα την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί.
Σε ποια παιδιά είναι πιο συχνή
Ένα παιδί που υποφέρει από σχολική φοβία είναι συνήθως ένα παιδί ντροπαλό, ιδιαίτερα ευαίσθητο και συνεσταλμένο, με δυσκολία προσαρμογής και αποδοχής μεταβατικών καταστάσεων και αλλαγών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα ο κανόνας. Ακόμα και εξωστρεφή, κοινωνικά και ανεξάρτητα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν σχολική φοβία, όπως και εκείνα που είναι γενικά αγχώδη, με τάσεις τελειομανίας και υπέρμετρης φιλοδοξίας.
Τα συμπτώματα της σχολικής φοβίας
Η σχολική φοβία εκδηλώνεται με:
συστηματική και έντονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο,
απροσδιόριστα παράπονα του παιδιού σχετικά με το σχολείο, τους συμμαθητές, το δάσκαλο νευρικότητα, ευερεθιστότητα και έντονο θυμό ή κλάμα την ώρα που ετοιμάζεται για το σχολείο, ψυχοσωματικές διαταραχές όπως πονοκέφαλοι, εμετός, κοιλιακοί πόνοι κ.ά.,
δυσκολία του παιδιού να αποκοιμηθεί το βράδυ ή διαταραγμένος ύπνος κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολίες στο φαγητό.
Που οφείλεται η σχολική φοβία;
Τα περισσότερα παιδιά που αρνούνται επίμονα να πάνε σχολείο κατακλύζονται από έντονο άγχος σχετικά με το πώς θα προσαρμοστούν και θα επιβιώσουν σ’ ένα χώρο έξω από το σπίτι τους. Πώς θα τους αντιμετωπίσουν οι συμμαθητές τους; Ο δάσκαλος θα είναι αυστηρός μαζί τους; Θα τα καταφέρουν με τα μαθήματα ή θα αποτύχουν; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που βασανίζουν ένα «σχολειοφοβικό» παιδί και αποτελούν τα ερεθίσματα που του προκαλούν απίστευτη ένταση.
Μια άλλη πολύ σημαντική αιτία είναι το μόνιμο άγχος αποχωρισμού που βιώνουν από πολύ νωρίς. Η προσκόλληση κυρίως στο πρόσωπο της μητέρας και η δημιουργία ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μαζί της έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση έντονου άγχους, όταν το παιδί καλείται να απομακρυνθεί απ’ την προστατευτική αγκαλιά της και να εμπλακεί σε νέες δραστηριότητες έξω από την οικογένεια.
Άλλες αιτίες είναι επίσης η δυσλειτουργική δομή της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των μελών της, η υπερπροστατευτικότητα της μητέρας και η ταυτόχρονη παθητικότητα του πατέρα, καθώς και η σύνδεση, από την πλευρά του παιδιού, του σχολείου με κάποια δυσάρεστη εμπειρία που ενεργοποίησε το φόβο του».
Τι να κάνετε όταν αντιληφθείτε ότι υπάρχει πρόβλημα
Αρχικά μην πανικοβληθείτε. Μην αντιδράσετε δηλαδή σπασμωδικά με φωνές ή τιμωρίες. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να επιδεινώσετε το πρόβλημα και τίποτα άλλο. Η καλύτερη λύση είναι να απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό. Είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να σας ενημερώσει αρχικά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε, να αναλύσει τα συμπτώματα και να εντοπίσει την πηγή τους, ώστε να βοηθήσει στην επίλυσή του.
Αντιδράστε σωστά και έγκαιρα. Μην ξεχνάτε η δική σας στάση είναι αυτή που θα παίξει κύριο ρόλο ώστε η παρέμβαση να είναι γρήγορη και αποτελεσματική και το παιδί να προσαρμοστεί, να επανέλθει ευκολότερα στο σχολικό περιβάλλον και στη σχολική ζωή.
Με τη συνεργασία της Κατερίνας Στρουμπούλη, ψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου