Εσωτερικοί
παράγοντες
Η μορφή και η δομή του σχολείου είναι
καθοριστική για τη πορεία των μαθητών. Το σχολείο δεν μπορεί να βοηθήσει όλα τα
παιδιά, αφού προσφέρει τυποποιημένη γνώση και είναι πολύ απαιτητικό.
Τα περισσότερα σχολεία ακολουθούν τους
κοινωνικούς και ταξικούς διαχωρισμούς αποκλείοντας τα παιδιά που προέρχονται
από χαμηλά κοινωνικό-οικονομικά στρώματα και παρέχοντας άνισες ευκαιρίες.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα
σχολεία που φοιτούν μαθητές μεσαίων και ανώτερων κοινωνικών τάξεων είναι
πλούσιων περιοχών και αποτελούν πρότυπα, ενώ στις χαμηλές κοινωνικοοικονομικά
και αγροτικές περιοχές, τα σχολεία είναι αναποτελεσματικά και έχουν μαθητές
χαμηλών επιδόσεων. Άρα, τα ημιαστικά και αστικά σχολεία προσφέρουν περισσότερες
ευκαιρίες για μάθηση.
Σχετικά με τη γεωγραφική
τοποθεσία του σχολείου μπορούμε να αναφέρουμε πως διαδραματίζει καθοριστικό
ρόλο, καθώς έχει παρατηρηθεί υψηλότερος μέσος όρος επίδοσης σε μαθητές των
βορείων και ανατολικών προαστίων σε σύγκριση με μαθητές των δυτικών προαστίων
της Αθήνας. Στα μικρά χωριά της επαρχίας ο μέσος όρος είναι ακόμη χαμηλότερος.
Η σημασία των προκαταλήψεων,
των στερεοτύπων και των προσδοκιών που έχουν οι εκπαιδευτικοί είναι
καθοριστικής σημασίας. Οι μετανάστες συνήθως είναι αποδέκτες των χαμηλών
προσδοκιών που έχουν γι’ αυτούς οι δάσκαλοι. Οι προσδοκίες αυτές αφορούν τις
δυνατότητες και τις ικανότητες των μαθητών αυτών. Όταν οι προκαταλήψεις είναι
αρνητικές, συνοδεύονται από αρνητικές συμπεριφορές εκ μέρους των εκπαιδευτικών
και αυτό έχει επίπτωση στη σχολική επίδοση των μαθητών και τη μελλοντική τους
πορεία. Η συμβολή του δασκάλου στην επίδοση των μαθητών μπορεί να γίνει μέσω
της αλλαγής στον τρόπο διδασκαλίας του και του προγραμματισμού της διδασκαλίας
γνωρίζοντας τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των μεταναστών μαθητών.
Η αξιολόγηση θεωρείται για
πολλούς ως ένας παράγοντας σχολικής αποτυχίας για πολλά παιδιά. Ο βαθμός
ενισχύει τη λογική του σχολείου να ιεραρχεί και να κατατάσσει τους μαθητές σε
κατηγορίες. Στην Ελλάδα, η βαθμολογία ταυτίζεται με τη σχολική επίδοση παρά το
ότι είναι η λιγότερο έγκυρη μέθοδος αξιολόγησής της. Συνήθως οι εξετάσεις έχουν
τη μορφή δοκιμίου και δεν φανερώνουν τις ικανότητες των μαθητών, κάτι που
θεωρείται ως σκοπός της αξιολόγησης. Αυτό που συμβαίνει στα περισσότερα
ελληνικά σχολεία είναι η δημιουργία μιας πλασματικής εικόνας μέσω της
εξαρτημένης μάθησης και αποστήθισης από όπου υπολογίζεται η μάθηση με αριθμούς.
Εξωτερικοί
παράγοντες
Η διαφορά στην κοινωνική θέση
μεταξύ των οικογενειών των μαθητών δημιουργεί ανισότητα επιδόσεων στο σχολείο.
Οι μετανάστες μαθητές δεν έχουν την ίδια πρόσβαση στη γνώση με μαθητές που
ανήκουν σε οικογένειες με καλύτερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Σύμφωνα με
έρευνες, οι μαθητές που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα, όπως οι
μετανάστες, τυγχάνουν άνισων ευκαιριών, αποκλείονται από την εκπαίδευση,
περιθωριοποιούνται και βιώνουν τη σχολική αποτυχία λόγω διαφόρων στερήσεων
υλικών αγαθών και καλών συνθηκών διαβίωσης. Πολλά από αυτά τα παιδιά στερούνται
αντικείμενα που δηλώνουν την οικονομική κατάσταση της οικογένειας και το
ενδιαφέρον που δείχνουν οι γονείς για τη μελέτη του παιδιού όπως θέρμανση,
βιβλία και γραφείο.
Έχει παρατηρηθεί πως το
μορφωτικό επίπεδο των γονέων συμβάλλει θετικά στη σχολική επίδοση των μαθητών.
Τα παιδιά που προέρχονται από υψηλό γονεϊκό μορφωτικό επίπεδο έχουν καλές
επιδόσεις στη γραφή, την ανάγνωση και τα μαθηματικά. Οι γονείς και ο τρόπος με
τον οποίο απευθύνονται στα παιδιά τους επηρεάζει το λεξιλόγιο και τη γλωσσική
τους έκφραση. Ειδικότερα, σε περιπτώσεις όπου οι γονείς έχουν πανεπιστημιακή
μόρφωση δίνεται σημαντική ώθηση στην επίδοση των παιδιών.
Ο παράγοντας γλώσσα είναι
σημαντικός για τη σχολική επιτυχία του παιδιού. Ιδιαίτερα, εάν η γλώσσα που
χρησιμοποιείται στο σπίτι δεν συνάδει με τη γλώσσα του σχολείου, δημιουργούνται
επιπρόσθετα προβλήματα. Συχνά υποτιμάται από τους εκπαιδευτικούς η μητρική
γλώσσα των μεταναστών μαθητών και τους απαγορεύεται να τη χρησιμοποιούν στο
σχολείο με αποτέλεσμα να τιμωρούνται εάν το κάνουν. Αυτή η συμπεριφορά τους
οδηγεί στο να νιώθουν ντροπή για τη γλώσσα τους και να μην ωφελούνται από τη
μαθησιακή διαδικασία.
Η ηλικία κατά την οποία
έρχονται τα παιδιά των μεταναστών στη χώρα μας και εντάσσονται στο εκπαιδευτικό
σύστημα επηρεάζει την σχολική τους επίδοση. Μελέτες έχουν δείξει πως όσο πιο
νωρίς ενταχθεί το παιδί στη σχολική πραγματικότητα τόσο λιγότερες δυσκολίες
έχει να αντιμετωπίσει. Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η διάρκεια της
προηγούμενης σχολικής εμπειρίας του παιδιού, δηλαδή εάν έχει πάει στη χώρα του
σχολείο και για πόσα χρόνια. Εάν η φοίτηση γίνει εξ ολοκλήρου στη χώρα υποδοχής
αναμένεται καλύτερη επίδοση από το παιδί. Αξίζει να αναφέρουμε πως ένα μεγάλο
ποσοστό μεταναστών μαθητών σταματά το σχολείο λόγω της τοποθέτησής του σε
μικρότερες τάξεις.
Επίσης, η συχνή μετακίνηση των
μαθητών έχει αντίκτυπο στη σχολική τους επίδοση. Όσοι μαθητές μετακινούνται,
συγκεντρώνουν πολλές απουσίες με αποτέλεσμα να έχουν μαθησιακά κενά και να
χάνονται οι πληροφορίες για την προηγούμενη επίδοσή τους.
Έχει παρατηρηθεί ότι μαθητές
που δηλώνουν ως τόπο γέννησης τη χώρα μας έχουν υψηλότερες επιδόσεις από τους
συμμαθητές τους που έχουν γεννηθεί έκτος Ελλάδος. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο
ότι ο τόπος γέννησης και η επίδοση του μαθητή συσχετίζονται, καθώς το αίτιο της
αποτυχίας τους είναι η γλωσσική τους διαφορά με την κυρίαρχη ομάδα.
Το φύλο είναι ένας ακόμη
παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τη σχολική επίδοση καθώς υπάρχουν διαφορές
μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Τα κορίτσια θεωρούνται καλύτερα στα λεκτικά
μαθήματα, ενώ τα αγόρια στα πρακτικά. Ανάλογα ευρήματα υπάρχουν και για τα
κορίτσια και αγόρια μετανάστες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην κοινωνική
αντίληψη ότι ορισμένα πράγματα μπορούν να τα φέρουν εις πέρας μόνο οι γυναίκες
και ορισμένα άλλα μόνο οι άντρες. Έτσι όταν τους ανατίθεται ένα έργο σημαίνει
ότι έχουν έμφυτες ικανότητες ανάλογα με το φύλο τους για να το ολοκληρώσουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη,
Γ., Σολομών, & Ι., Σταμέλος, Γ. (2000). Ανιχνεύοντας την επίδοση στην ελληνική
εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Λυκίδη, Σ. (2012). Αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τους
μαθητές και οι προσδοκίες τους για τη σχολική επίδοση. Μια ερευνητική
προσέγγιση σε πολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών.
Τουρτούρας, Χ. (2010), Σχολική
αποτυχία και αποκλεισμός- Η περίπτωση των παιδιών από την πρώην Σοβιετική Ένωση,
Αθήνα: Επίκεντρο.
Φιλίππου, Γ., Χρίστου, Κ.
(2001), Κείμενα Παιδείας- Συναισθηματικοί
παράγοντες και μάθηση των Μαθηματικών, Αθήνα: Ατραπός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου