της ψυχολόγου Αγγελικής Μπουμπούλη
«Τα στάδια εξέλιξης της οικογένειας»
Γράφει η Αγγελική Μπουμπούλη
Η εξέλιξη αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό των ζωντανών συστημάτων. Η οικογένεια, ως ένα ζωντανό ψυχοκοινωνικό σύστημα, βρίσκεται σε μια συνεχή εξέλιξη και αλλαγή. Στη μακραίωνη ιστορία της παρουσιάζονται αλλαγές στη δομή της οικογένειας, όπως για παράδειγμα ευρεία και πυρηνική οικογένεια, για να αναφερθούμε στις πιο πρόσφατες, στους ρόλους που αναλαμβάνουν τα μέλη της, οι ρόλοι για παράδειγμα των συντρόφων από συμπληρωματικοί έγιναν συμμετρικοί, στους στόχους και στον τρόπο λειτουργίας της. Ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές στο χώρο της οικογένειας έχουμε μερικές δεκαετίες μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Μεταξύ άλλων παραγόντων, η αλλαγή της κοινωνίας από αγροτική σε αστική είχε ως αποτέλεσμα να αλλάξουν οι ανάγκες και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων της βιομηχανικής και μεταβιομηχανικής περιόδου και στη συνέχεια της εποχής της πληροφορικής. Οι αλλαγές αυτές οδήγησαν και σε αλλαγές στην οικογένεια.
Οι κυριότερες από τις αλλαγές αυτές είναι: Η είσοδος της γυναίκας στο χώρο της αμειβόμενης εργασίας, η μείωση του αριθμού παιδιών ανά οικογένεια, ο γάμος σε μεγαλύτερη ηλικία, η μείωση των συμβατικών γάμων και η εμφάνιση μη συμβατικών οικογενειών, όπως μονογονεϊκές ή διπυρηνικές οικογένειες, θετές, και χωλές οικογένειες. Τα ζευγάρια που ζούνε μαζί χωρίς να έχουν συνάψει γάμο και τα ζευγάρια διπλής σταδιοδρομίας, είναι επίσης μερικές από τις αλλαγές στη συμβατική οικογένεια. Η άποψη που έχει εκφραστεί για επιστροφή της οικογένειας στο παραδοσιακό μοντέλο, για να μειωθούν τα προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζει, όπως παραβατικότητα των νέων, αλκοόλ, ναρκωτικά, αύξηση της κατάθλιψης και άλλα ψυχολογικά προβλήματα, δεν μπορεί να λειτουργήσει, διότι η αλλαγή είναι μια φυσική πορεία των ζωντανών συστημάτων και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Εκείνο επομένως που έχουν να κάνουν οι σημερινοί γονείς, για να είναι καλά μέσα στις οικογένειές τους είναι να κατανοήσουν τις νέες ανάγκες όλων των μελών της οικογένειας, του άντρα, της γυναίκας και των παιδιών και τις αλλαγές των αναγκών αυτών στην πορεία εξέλιξης των ατόμων και της οικογένειας και να βρούνε μια ισορροπία στην κάλυψη των αναγκών όλων των μελών.
Είναι σημαντικό οι γονείς να ευαισθητοποιηθούν στις αλλαγές αυτές των αναγκών όπως και στις αλλαγές στη δομή της οικογένειας για να αντιμετωπίζουν τις μη συμβατικές οικογένειες ως διαφορετικές και όχι ως προβληματικές. Το διαζύγιο για παράδειγμα και οι θετές οικογένειες οι οποίες μερικές 10ετίες πριν θεωρούνταν ως στιγματισμένες, σήμερα θεωρούνται ως ένα εξελικτικό στάδιο στον κύκλο ζωής της οικογένειας. Είναι σημαντικό επίσης για τους γονείς να κατανοήσουν τις διαφορετικές ανάγκες που έχουν οι διαφορετικές οικογένειες.
Τα κυριότερα στάδια στον κύκλο ζωής της οικογένειας, όπως αναφέρονται από τις Carter & McGoldrick, (1999) είναι τα ακόλουθα: Το νέο άτομο φεύγει από το σπίτι, το νέο ζευγάρι, οικογένειες με μικρά παιδιά, οικογένειες με εφήβους, τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι και οικογένειες σε ώριμη ηλικία. Στον πίνακα που ακολουθεί δίδονται οι αλλαγές που προκύπτουν στην οικογένεια εξαιτίας των αλλαγών στον κύκλο ζωή.
«Τα στάδια εξέλιξης της οικογένειας»Στάδια εξέλιξης της οικογένειας
| Συναισθηματικές διαδικασίες κατά τη μετάβαση |
Αλλαγές που πρέπει να γίνουν κατά τη μετάβαση
| Το νέο άτομο φεύγει από το σπίτι | Αναλαμβάνει την οικονομική και συναισθηματική ευθύνη για τον εαυτό του | α) Διαφοροποίηση από την οικογένεια καταγωγής
β) Ανάπτυξη στενών σχέσεων με συνομήλικους
γ) Απόκτηση εργασίας και εδραίωση στο χώρο εργασίας, καθώς και οικονομική ανεξαρτησία
|
| Το νέο ζευγάρι. Η ένωση δύο οικογενειών μέσω του γάμου | Δέσμευση στο καινούριο σύστημα | α) Διαμόρφωση του συζυγικού συστήματος
β) Αναπροσαρμογή των σχέσεων με την ευρύτερη οικογένεια και τους φίλους ώστε να συμπεριληφθεί ο ή η σύζυγος.
|
| Οικογένειες με μικρά παιδιά | Το ζευγάρι αποδέχεται τα νέα μέλη | α) Προσαρμογή στο συζυγικό σύστημα, στην παρουσία του/των παιδιού/διών
β) Συνεργασία στο μεγάλωμα των παιδιών, σε θέματα οικονομικά και οικιακών υποχρεώσεων
γ) Αναπροσαρμογή σχέσεων με την ευρύτερη οικογένεια, νέοι ρόλοι. Τα παιδιά γίνονται γονείς και οι γονείς παππούδες
|
| Οικογένειες με εφήβους | Ανάπτυξη ευελιξίας στα όρια της οικογένειας ώστε να δοθεί μεγαλύτερη ανεξαρτησία στα παιδιά και να προσαρμοστεί στις αλλαγές – «μεγάλωμα» των γονέων – παππούδων | α) αλλαγές στις σχέσεις γονέα – παιδιού, ώστε να επιτρέπεται στον (στην) έφηβο να είναι μέσα και έξω από το οικογενειακό σύστημα.
β) Οι γονείς – σύζυγοι επικεντρώνονται ξανά σε θέματα καριέρας και σε θέματα ζευγαριού αυτής της ηλικίας
|
| Τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι | Προσαρμογή σε νέους τύπους σχέσεων με τα παιδιά, τα οποία είναι στο στάδιο που μπαινοβγαίνουν με ποικίλους τρόπους στην οικογένεια. | α) Το ζευγάρι μένει χωρίς παιδιά και ξαναδιαπραγματεύεται τη σχέση του
β) Οι σχέσεις ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά γίνονται περισσότερο σχέσεις ενηλίκων προς ενήλικες
γ) Αναπροσαρμογή των σχέσεων σε περίπτωση που τα παιδιά παντρευτούν ώστε να συμπεριληφθούν παιδιά και εγγόνια
δ) Αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας και του θανάτου των γονέων – παππούδων
|
| Οικογένειες στην ώριμη ηλικία | Αποδοχή των αλλαγών στους διαγενεακούς ρόλους | α)Συντήρηση και φροντίδα για την υγεία του κάθε συντρόφου και του ζευγαριού.
β) Νέοι ρόλοι στο οικογενειακό και κοινωνικό σύστημα.
γ) Αναγνώριση της σοφίας και της εμπειρίας των ηλικιωμένων και υποστήριξή τους, με τρόπο που να μην εμποδίζεται και η δική τους δραστηριοποίηση.
δ) Αντιμετώπιση θανάτου του συζύγου, αδελφών και άλλων συνομήλικων. Ευαισθητοποίηση στο θέμα του δικού τους θανάτου.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου