Παιδί και Όρια

Το θέμα της οριοθέτησης των παιδιών, για πολλούς γονείς αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα μέσα στην οικογένεια. τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν, ψάχνουν να βρουν τη προσωπική τους ταυτότητα και τη θέση τους μέσα σε αυτήν, δε γνωρίζουν πώς να οριοθετούν το δικό τους χώρο, τι είναι σωστό και τι λάθος , τι επιτρέπετε και τι απαγορεύετε. Αρκετοί είναι οι γονείς που καλούν στη γραμμή καθημερινά ζητώντας καθοδήγηση στην επίλυση προβλημάτων που συνδέονται με την οριοθέτηση των παιδιών τους.
Σίγουρα δεν είναι εύκολη διαδικασία να βάλεις όρια σε ένα παιδί , αλλά για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα οι γονείς να είναι διαθέσιμοι να έχουν υπομονή, κατανόηση και σταθερές συμπεριφορές . Οι περισσότεροι γονείς την οριοθέτηση των παιδιών τους τη συνδέουν με τιμωρίες, απαγόρευση και συνεχή άρνηση όπου αποτελούν κακές πρακτικές, καθώς δεν φέρνουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Τα όρια βοηθούν το παιδί να ανακαλύψει τον κόσμο του, να αυτονομηθεί και να εξελιχθεί ως υπεύθυνο άτομο στη κοινωνία και να χτίσει εμπιστοσύνη για τον εαυτό του, να μεγαλώσει υπεύθυνα, με επιλογές και συναισθηματική ασφάλεια.
Ένα παιδί αισθάνεται ασφάλεια μέσα από τα όρια.
Πώς όμως ένα παιδί θα αποκτήσει όρια;
Οι γονείς «σημαντικοί άλλοι» είναι πρότυπα μίμησης του παιδιού. Όταν οι γονείς παρέχουν ένα σταθερό πλαίσιο, με εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και σταθερές συμπεριφορές τότε το παιδί με πολύ εύκολο τρόπο θα μάθει μιμούμενο τις συμπεριφορές αυτών.
Όρια και ηλικία:
• Μέχρι ενός έτους: Το παιδί σε αυτή τη φάση έχει ανάγκη από τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του τη μαμά και τον μπαμπά. Προσπαθήστε ως γονείς να καλύψετε τις ανάγκες του βρέφους με τροφή, άγγιγμα , αγκαλιά, χαμόγελο, και τη γενική φροντίδα του. Είναι πολύ μικρή η ηλικία για να θέσουμε όρια στο παιδί. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε σε μια αντίδραση του παιδιού όπως για παράδειγμα να αρπάζει και να πετάει διάφορα αντικείμενα κάτω, είναι να του αποσπάσουμε τη προσοχή.
• 1-3 ετών: τα συναισθήματα του παιδιού σε αυτό το διάστημα σταθεροποιούνται. Το παιδί μαθαίνει να εκφράζει τις διαθέσεις του, έχει περιέργεια για όλα όσα το περιβάλουν, σε μεγάλο βαθμό ασκεί έλεγχο στο σώμα του και επιδιώκει να κατακτήσει το κόσμο γύρω του. Χαρακτηριστικό αυτής της ηλικίας είναι η άρνηση τύπου «όχι δεν θέλω να κοιμηθώ από τώρα» η οποία συχνά συνοδεύεται από επίμονο κλάμα, ουρλιαχτά κλπ. Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση η οποία αποτελεί ένδειξη διαφοροποίησης του παιδιού από τους γονείς. Οι γονείς για να βάλουν τα όρια σε αυτή τη φάση πρέπει με σοβαρό ύφος και σταθερή φωνή , κοιτώντας το παιδί στα μάτια να πουν πχ «δε χτυπάμε τα άλλα παιδάκια, ούτε τους παίρνουμε τα παιχνίδια τους ενώ παίζουν ». Όπως επίσης μέσω της μίμησης να του δείξουν να βρει τον τρόπο να αντιμετωπίσει μια κατάσταση.
• 3-5ετών : τα παιδία αναπτύσσουν ορισμένες πλευρές της προσωπικότητας τους, και διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους. Για να μην υπάρξει αρνητική επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού, οι γονείς πρέπει να κρατούν μια στάση που θα χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα, σταθερότητα και να δεν πρέπει να είναι τιμωρητική. Επίσης σε αυτή την ηλικία αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Για να θέσουμε τα όρια σε αυτή τη φάση ακολουθούμε τα εξής βήματα:
1. Εξηγούμε τους λόγους που θέτουμε όρια και απαντάμε σε τυχόν ερωτήσεις των παιδιών.
2. Ακούμε τις ανάγκες και αυτό που θέλει να μας πει το παιδί.
3. Δεν θέτουμε όρια όταν το παιδί είναι θυμωμένο, δίνουμε χρόνο σε αυτό και σε εμάς
4. Δίνουμε εναλλακτικές λύσεις στο παιδί για να μπορεί να διαλέξει και να πάρει αποφάσεις για εκείνο.
5. Σημαντικό είναι να υπάρχει σεβασμός από το κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά και να τηρούνται τα όρια από όλη την οικογένεια.
• 5-11ετών: είναι η περίοδος που εντάσσεται σε κοινωνικές ομάδες, πηγαίνει σχολείο, όπου πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες ,συνυπάρχει με αλλά παιδιά και χρειάζεται να αναπτύξει την ικανότητα για συνεργασία. Για να θέσετε τα όρια σε αυτή τη φάση ακολουθείτε όλα τα παραπάνω βήματα.
Κανείς δε γεννήθηκε μαθημένος να είναι γονιός , τα πρότυπα που δίνουμε στα παιδία έχουν να κάνουν με τα δικά μας βιώματα ως παιδία, το πώς μεγαλώσαμε εμείς από τους δικούς μας γονείς , σε ποια χώρα ζήσαμε με ποια κουλτούρα. Μη ξεχνάμε τα παιδία κάνουν και επαναλαμβάνουν αυτά που εμείς του λέμε και τους δείχνουμε.
Ευαγγελία Πατερδή , Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας - e.paterdi@gmail.com 6980027696