Ενσυναίσθηση, παιδοκεντρισμός και αυταρχισμός!

Posted on 24 Αυγούστου, 2015 by mamalydia

Standard

Μετά από ένα άρθρο που είχα ποστάρει πριν λίγο καιρό περί παιδοκεντρισμού (μπορείτε να το δείτε εδώ), είχα διάφορα μηνύματα γονιών που δεν μπορούσαν να καταλάβουν τις διαφορές. Πιο πολύ εννοείται μπερδεύεται ο παιδοκεντρισμός με την ενσυναίσθηση, αλλά υπάρχει και ο αυταρχικός γονιός (που λίγο δύσκολο να μπερδευτείς), αλλά θα γράψω μερικά παραδείγματα και θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω πώς θα αντιδρούσε ένας αυταρχικός γονιός, ένας παιδοκεντρικός και ένας που λειτουργεί με ενσυναίσθηση… Εδώ να εξομολογηθώ πως υπάρχουν φορές που αντιδρώ είτε αυταρχικά (ειδικά κάτι ώρες μεγάλης κούρασης), είτε παιδοκεντρικά, είτε ενσυναισθητικά. Το καλό είναι ότι το γνωρίζω όμως και ζητάω συγνώμη ή απλά τους εξηγώ την κατάσταση αργότερα (ή και τα δύο μαζί). Προσπαθώ να λειτουργώ ενσυναισθητικά. Όσο πάει, τόσο πιο εύκολο γίνεται…

Ο στόχος μας, είναι να έχουμε πάντα τα ραντάρ μας ανοιχτά ώστε να μπορούμε να συμπεριφερόμαστε με ενσυναίσθηση. Έτσι τα παιδιά θα καταλάβουν πως ενδιαφερόμαστε γι αυτά, πως τα ακούμε, τα σεβόμαστε και τα θεωρούμε ίσα με μας. Προσπαθούμε να τα κρατάμε υγιή και ασφαλή, δίχως έλεγχο και αυταρχισμό και τα αφήνουμε ελεύθερα να εκφραστούν, κρατώντας όμως στο νου μας τα δικά μας όρια (δηλαδή να μην καταπατούνται τα δικά μας όρια/ελευθερία, κλπ), εφόσον όμως η ασφάλεια και η υγεία των παιδιών (σωματική και ψυχική) είναι εξασφαλισμένη. Και εκεί βέβαια πολλές φορές μπερδευόμαστε…

Το θέμα της ενσυναίσθησης βέβαια δεν μπορεί να καλυφθεί με ένα δικό μου ποστ. Υπάρχουν έρευνες για την παιδική νοημοσύνη πχ. Δεν μπορείς να περιμένεις από ένα μωρό μικρότερο των 2 ετών να υπακούει πχ σε κάτι, να του βάζεις τιμωρίες ή απλά να του λες όχι για κάτι και να το θυμώνεις που το επαναλαμβάνει. Δεν μπορεί να ΜΗΝ το επαναλάβει. Δεν έχει ακόμη την ικανότητα. Αυτό έχει σχέση με την ικανότητα του λοιπόν. Άρα κάποιος αν θέλει να γνωρίζει επαρκώς τι μπορεί να κάνει και τι όχι ένα μωρό ή παιδί, τι μπορεί και τι δεν μπορεί να καταλάβει, και από ποια ηλικία, τότε πρέπει να διαβάσει. Υπάρχουν επίσης πολλά βιβλία που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς. (Ψάξτε: Alice Miller «Φυλακές της παιδικής μας Ηλικίας», Izabel Filiozat «Στην καρδιά των συναισθημάτων των παιδιών», «Δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς» και γενικά όλα της τα βιβλία, αλλά και το «Aναθρέφοντας τα παιδιά μας αναθρέφουμε τον εαυτό μας» της Naomi Aldort.). Θεωρώ ανεύθυνο να μην διαβάζουμε βιβλία για το μεγάλωμα των παιδιών μας. Διαβάζουμε χίλια δυο βιβλία για το πως να φτιάξουμε ένα φαϊ, ένα πλεκτό, διαβάζουμε στο facebook χίλια δυο άσχετα και ξεχνάμε πως ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που θα κάνουμε τελικά στη ζωή μας, είναι το να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας!

Ας αρχίσουμε τα παραδείγματα  όμως, γιατί εμένα πάντα με βοηθούν να καταλάβω(φαντάζομαι όλους):

Πρώτο παράδειγμα. Στο σούπερ μάρκετ το παιδί μετά από μπάνιο στη θάλασσα μας ακολουθεί βαρεμένο και κουρασμένο καθώς κάνουμε τα ψώνια μας. Περνάμε από τον διάδρομο με τα μπισκότα και βλέπει ένα πακέτο μπισκοτάκια και το θέλει. Του λέμε βιαστικά πως δεν θα το πάρει και να βιαστεί να τελειώνουμε. Βάζει τα κλάματα και μας παρακαλάει να το πάρουμε.

Παιδοκεντρικός γονιός:

«Εντάξει, αφού το θες, πάρ’ το!» (Για δύο λόγους. Για να μην κλάψει το παιδί, αλλά και επειδή είμαστε κουρασμένοι για ολόκληρη ιστορία)

Αυταρχικός γονιός:

«Άσε τις κλάψες και άσε κάτω τα μπισκότα! Πρόσεχε γιατί δεν πρόκειται να ξαναφάς μπισκότο αν συνεχίσεις να κλαις! Τι είναι αυτά τα πράγματα και μας κάνεις ρεζίλι?»

Γονιός με ενσυναίσθηση:

«Αγάπη μου, πείνασες και κουράστηκες από τη θάλασσα ε? Και ήρθαμε στο σούπερ μάρκετ και εσύ βαριέσαι, περάσαμε και από αυτόν τον διάδρομο με όλες αυτές τις λιχουδιές που κι εγώ θα ήθελα να καταβροχθίσω. Λάθος μου. Όμως αυτά τα μπισκότα δεν θα σου κάνουν καλό τώρα. Θες να πάμε στα φρούτα να διαλέξεις ένα λαχταριστό να στο πάρω?»

Προσωπικά, αν δεν συμφωνούσε με τίποτα το παιδί, θα του έλεγα πως θα τα πάρουμε μιας και έκανα εγώ την βλακεία να περάσουμε από εκείνον τον διάδρομο πεινασμένοι (και θα του το έλεγα κιόλας). Θα είχε νιώσει πως το σεβάστηκα και πως το άκουσα. Εκεί είναι η διαφορά άλλωστε…

Άλλο περιστατικό.  Έρχεται η μαμά από τη δουλειά της πτώμα στην κούραση. Πρέπει να φτιάξει βραδινό για τα παιδιά για να τα κάνει μπάνιο και να τα κοιμίσει και τα παιδιά και μετά να χαλαρώσει λίγο. Έλα όμως που αυτά της ζητάνε εξωπραγματικά πράγματα. Δεν θέλουν το αβγό βραστό, αλλά τηγανητό. Γιατί σε εκείνο το πιάτο? Και γιατί έκοψε το μήλο μπουκίτσες και όχι φέτες? Γκρίνιααααα!!!

Παιδοκεντρικός γονιος:

«εντάξει αγάπη μου, ορίστε το τηγανητό αβγό σου!» «ποιο πιάτο θες να σου βάλω?», «μισό λεπτό και θα σου κόψω άλλο μήλο» «μα όλα στα έκανα γιατί δεν ευχαριστιέσαι με τίποτα?»

Αυταρχικός γονιός:

«Αυτό έφτιαξα, αυτό φάε!» «Εεεεεε, τί είναι αυτές οι γκρίνιες μόλις μπήκα στο σπίτι? Όποιος θέλει να φάει και όποιος δεν θέλει να πάει για ύπνο ΤΩΡΑ!»

Γονιός με ενσυναίσθηση:

«Παιδιά, καταλαβαίνω ότι θέλετε χρόνο με την μαμά και γι αυτό μου ζητάτε κάτι διαφορετικό και θέλετε να σας το κάνω. Η μαμά όμως έλειπε όλη μέρα και είναι πολύ κουρασμένη. Αν φάτε αυτό που σας έφτιαξα ακόμη κι αν δεν ήταν αυτό ακριβώς που θέλετε αυτή την στιγμή, ίσως έχουμε λίγο χρόνο να παίξουμε κάποιο επιτραπέζιο ή να σας διαβάσω κάτι πριν να κοιμηθείτε. Όπως με πεθυμήσατε κι εσείς, έτσι σας πεθύμησα κι εγώ, αλλά ο χρόνος που θέλω να περάσω μαζί σας, δεν είναι φτιάχνοντας σας διαφορετικό βραδινό, αλλά παίζοντας μαζί σας. Τι λέτε?»

Η ανάγκη του παιδιού να γεμίσει το ντεπόζιτο χρόνου με τον γονιό του, θα καλυφθεί με ομορφότερο τρόπο. Ταυτόχρονα, ο γονιός βάζει τα όρια του και δείχνει πως θέλει να σεβαστεί την ανάγκη των παιδιών, καθώς κι αυτά θα σέβονται την δική του.

Τρίτο περιστατικό… Παίζουμε επιτραπέζιο. το 8χρονο και το 5χρονο. Εκεί που το 5 χρονο είναι στο τσακ να κερδίσει, της τυχαίνει μια ζαριά που την πάει στην αρχή του παιχνιδιού! Αρχίζει και φωνάζει πως δεν πάει, πως είναι άδικο και πως κέρδισε και δεν την νοιάζει. Το 8χρονο της λέει πως έτσι είναι το παιχνίδι, αλλά το μικρό φεύγει θυμωμένο.

Παιδοκεντρικός γονιός: 

«Μεγάλε, σταμάτα να της την λες σε παρακαλώ. Εσύ θα κέρδιζες κανονικά, αλλά έλα να της πούμε πως κέρδισε γιατί είναι μικρή και δεν καταλαβαίνει!»

Αυταρχικός γονιός:

«Έλα τώρα! Κλαψουρίζεις για το τίποτα? Έτσι είναι τα παιχνίδια, μην κάνεις σαν μωρό. Αν είναι να μην ξαναπαίξουμε!»

Γονιός με ενσυναίσθηση:

«Γιώργο (ο 8χρονος), το ξέρω πως παίζεται έτσι το παιχνίδι, αλλά σκέψου αν ήσουν κι εσύ μικρότερος και σου τύχαινε αυτό δεν θα σου άρεσε καθόλου. Ούτε τώρα μας αρέσει, αλλά μπορούμε να το διαχειριστούμε καλύτερα επειδή είμαστε πιο μεγάλοι. Πάμε να δούμε τώρα τη Ναταλία να της εξηγήσουμε και να της δείξουμε λίγο ενδιαφέρον.»
«Ναταλία μου, ήταν πολύ σπαστικό αυτό που έγινε στο παιχνίδι ε? Ήσουν σχεδόν νικήτρια και μετά ήρθες τελευταία και μάλιστα την αρχή του παιχνιδιού και τώρα σου φαίνεται απίθανο να κερδίσεις ε? Και αυτό σε θύμωσε γιατί πριν ήσουνα χαρούμενη και σίγουρη ότι θα κερδίσεις? Κι εγώ το έχω πάθει αυτό και μου ερχόταν κι εμένα να βάλω τα κλάματα. Είναι δύσκολο να χάνουμε, αλλά θες να πάμε να συνεχίσουμε? Υπάρχει ακόμη περίπτωση να κερδίσεις ξέρεις αν φέρεις άλλη ζαριά.» Και μετά από λίγο, συνεχίσαμε το παιχνίδι. Έφερα κι εγώ ίδια ζαριά που με πήγε στην αρχή του παιχνιδιού. Έδειξα λίγο την δυσαρέσκιά μου αλλά μετά γέλασα. Έφερε και η Ναταλία μια ζαριά που την πήγε δεύτερη και στο τέλος είπαμε πως σημασία έχει που παίξαμε και οι τρεις μαζί!

Τέταρτο περιστατικό. Τα παιδιά μαλώνουν μεταξύ τους και εμείς είμαστε μπροστά. Φωνάζουν και τους μιλάμε λίγο μήπως και βοηθήσουμε την κατάσταση (συνήθως τα αφήνω για να τα βρουν μόνα τους εκτός κι αν ζητήσουν βοήθεια). Λέμε στον 8χρονο πως οι κανόνες του παιχνιδιού είναι όντως, όπως τους λέει το η αδερφή του, αλλά επειδή τους έχουν παραβεί κι άλλη φορά θέλει να τους παραβούν και τώρα. Δεν του αρέσουν αυτά που λέμε οπότε φωνάζει «σταματα να μιλααας!!!» και θέλει να τους αφήσουμε να τα βρουν μόνοι τους.

Παιδοκεντρικός γονιός:

«Εντάξει παιδί μου. Νομίζω πως έχεις δίκιο.» Προσπαθείς να τάξεις στο μικρότερο παιδί κάτι για να του κάνει το χατίρι και προσπαθείς να βρεις τρόπο να μην κλαίει ο μεγάλος.

Αυταρχικός γονιος:

«Για πρόσεχε πως μου μιλάς (φωνάζοντας). Είμαι ο μπαμπάς σου και πρέπει να με σέβεσαι! Τέλειωσε το παιχνίδι πάτε στο δωμάτιό σας!

Γονιός με ενσυναίσθηση:

«Γιώργο, καταλαβαίνω πως νευρίασες που δεν πήρα το μέρος σου. Προτιμάς να μην πάρουμε μέρος στη συζήτηση και να σας αφήσουμε να τα βγάλετε μόνοι σας άκρη? Εντάξει. Αν μας χρειαστείτε πείτε μας.»  Όταν ηρεμήσει λιγάκι… «σε παρακαλώ θα προτιμούσα να μην μου φωνάζεις με αυτόν τον τρόπο γιατί με κάνει να αισθάνομαι πως δεν με σέβεσαι. Όταν είμαστε θυμωμένοι όμως, καταλαβαίνω πως είναι δύσκολο να συγκρατεί κάποιος τα νεύρα του και προτιμώ να εκφράζεσαι και να λες αυτό που νιώθεις παρά να το κρατήσεις μέσα σου. Σιγά σιγά θα ήθελα κι εγώ να μην φωνάζω σε σένα, κι εσύ σε μένα. Θα τα καταφέρουμε. Που θα πάει?»

Δεν υπάρχει περίπτωση ένα παιδί να χάσει τον σεβασμό του για τον γονιό του, όταν αισθάνεται ότι ο γονιός των συναισθάνεται. Πάνω στη λύπη, στον θυμό, την απογοήτευση, την νύστα, την πείνα του, κλπ κλπ… Τα χάδια και τα σ’ αγαπώ και οι αγκαλιές, διαδέχονται η μία την άλλη. Το ίδιο μπορεί και οι φωνές. Αξίζει τον κόπο όμως το παιδί σου να μην φοβάται να εκφραστεί και να σου πει ακριβώς αυτό που νιώθει. Ακόμη και ότι είσαι άδικη και σπαστικιά! Πως θα ξέρεις άλλωστε ότι πειράχτηκε, ότι ένιωσε αδικημένος και πληγωμένος? Πως θα διορθώσεις τον τρόπο σου ή κάποιο παράπτωμά σου αν δεν σου το φωνάξει το παιδί? Είμαστε όλοι ίσοι. Θα κάνουμε τα λάθη μας (όλοι), και θα χαρούμε τα καλά μας (όλοι). Θα καταλάβουμε ο ένας τον άλλον και θα συγχωρήσουμε πιο εύκολα αν μπούμε στη θέση του. Την ώρα που είμαστε κι εμείς θυμωμένοι, κουρασμένοι και αγανακτισμένοι. Με προσπάθεια και  ενσυναίσθηση, που αργότερα μαθαίνουν και τα παιδιά και μας την δείχνουν χίλιες φορές καλύτερα από ότι τους της δείξαμε εμείς! Δυσκολάκι? ΝΑΙ! Θησαυρός το μετά? Χίλιες φορές ΝΑΙΙΙΙ!!!!  

https://mamalydia.wordpress.com <3