Οκ... όλα τα παραμύθια έχουν καμιά φορά κάτι, όχι και τόσο όμορφο στην υπόθεσή τους, κάτι που πάει στραβά, κάτι που τέλος πάντων θα δούμε να εξελίσσεται στην πορεία, και μέσα από ένα ωραίο δίδαγμα συνήθως, θα φτάσουμε στο πολυπόθητο «και ζήσαν αυτοί καλά... και εμείς καλύτερα». Γιατί πρέπει να έχει υπάρξει και μια ταλαιπώρια βρε αδελφέ, για να εμπεδώσεις ότι στο τέλος, όλα πάνε καλά και εξελίσσονται πάντα όμορφα... στα παραμύθια, όμως. Γι' αυτό και τα λένε παραμύθια.
Όλα καλά μέχρι εδώ. Και η κοκκινοσκουφίτσα σώθηκε όταν ο κυνηγός σκότωσε τον λύκο. Και τα τρία γουρουνάκια, ρίξανε μπετό και έφαγε τα μούτρα του και πάλι ο λύκος... (χμμ... έναν κάποιον ρατσισμό διακρίνω εδώ για τους λύκους... ή όχι;), και η ωραία κοιμωμένη που τσίμπησε το φιλί από τον όμορφο πρίγκηπα και ξύπνησε από τον αιώνιο λήθαργο, και η σταχτοπούτα που από εκεί που ήταν πλύστρα η καημένη, βρέθηκε να παίρνει τον καλύτερο εργένη της χώρας... καθόλου άσχημα.
Όμως γιατί τόσος πόνος και θανατικό βρε παιδιά με τα κλασσικά παραμύθια των Χριστουγέννων; Γιατί πρέπει παραμονή Πρωτοχρονιάς να βάλω τα κλάματα λες και βλέπω «Το Ημερολόγιο» για χιλιοστή φορά... ενώ στην πραγματικότητα βλέπω το «Κοριτσάκι Με Τα Σπίρτα» με τον ανιψιό μου;
Θυμίζω υπόθεση, για όποιον δηλαδή έχει καταφέρει να την σβήσει από το μυαλουδάκι του. Λέει λοιπόν ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν- Φώσκολος: Κοριτσάκι, πτωχό πλην τίμιο, (χτύπημα της μοίρας, από εδώ και πέρα για τον αναγνώστη "χ.μ.", 1) ορφανό από μάνα και με πατέρα που την κακοποιεί (χ.μ. 2 και 3) είναι έξω στην παγωνιά παραμονή πρωτοχρονιάς, ξεσκούφωτο και ξυπόλυτο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται (χ.μ. 4 και 5), είχε και παντόφλες όταν έφυγε από το σπίτι, αλλά ήταν πολύ μεγάλες και τις έχασε στον δρόμο.
Τι κάνει έξω στο κρύο; Πουλάει σπίρτα σε περαστικούς για να βγάλει χρήματα να τα πάει στο τύραννο πατέρα της (επαιτεία, χ.μ. 6). Ντυμένο με μια φθαρμένη ποδιά (κακόγουστο ντύσιμο, χ.μ. 7) και πεινασμένο (χ.μ. 8). Και με το χιόνι να πέφτει και να της χαλάει τις όμορφες ξανθές μπούκλες (και χαλασμένο μαλλί;; Πόσα να αντέξει πια! χ.μ. 9). Μυρωδιά ψητής χήνας να έρχεται από τα γύρω σπίτια... (πρόκληση, χ.μ. 10).
Βρίσκει μια γωνιά κάπως προστατευμένη από το κρύο ανάμεσα σε δύο σπίτια και χώνεται εκεί γιατί, και να γυρίσει σπίτι, με την υγρασία που έχει, και χωρίς θέρμανση θα είναι χειρότερα (έλλειψη προοπτικής-ελπίδας, χ.μ. 11).
Σκέφτεται να ανάψει σπίρτα για να ζεσταθεί, αλλά, για φαντάσου... είναι υγρά (χ.μ. 12)! Με τα πολλά, καταφέρνει να ανάψει ένα, και πάνω που πήρε την χαρά, αυτό σβήνει (απογοήτευση και εκνευρισμός, χ.μ. 13 και 14).
Ανάβει ένα-ένα και άλλα σπίρτα τα οποία σβήνουν, όμως αρχίζει και έχει σιγά-σιγά την εικόνα και την αίσθηση ενός ζεστού σπιτιού και σε κάθε σπίρτο προστίθεται κάτι: φαγητό στο τραπέζι, χριστουγεννιάτικο δέντρο, κεριά κλπ. Το μόνο ευχάριστο μέχρι στιγμής.
Πάρτε ανάσα όμως γιατί βουτάμε στα βαθιά, μετά έρχεται το... «καλό».
Στην σύντομη διάρκεια που καίει ένα από τα σπίρτα, γίνεται ένας συνειρμός των κεριών με τα αστέρια που πέφτουν, και η μικρή θυμάται την αγαπημένη της νεκρή γιαγιά (απώλεια, χ.μ. 15). Ανάβει όλα τα σπίρτα που απέμειναν μαζί για να κρατήσει ζωντανή την ψευδαίσθηση της γιαγιάς, και πραγματικά η εικόνα ολοκληρώνεται, καθώς η γιαγιά παίρνει μαζί την μικρή στον Παράδεισο.
Την άλλη μέρα, το κοριτσάκι βρίσκεται νεκρό από τους περαστικούς (χ.μ. 1.253)
Βέβαια το τελευταίο, για να πιάσουμε και όλες τις πλευρές, είναι όπως το βλέπει και κανείς. Αν θέλουμε να δούμε και την αισιόδοξη πλευρά, όπως θα έλεγε και ένα τοξοτάκι, θα το πούμε λύτρωση, αν και χωράει πολλή κουβέντα για το εάν και κατά πόσο μπορεί ένα παιδάκι που διαβάζει το παραμύθι να αντιληφθεί κάτι θετικό στον θάνατο, και επίσης αλίμονο, εάν βλέπουμε και οι ενήλικες ως σανίδα σωτηρίας στα προβλήματά μας, το να τινάξουμε τα πέταλα.
Δεν έχω καταλάβει γιατί θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα κλασικά παραμύθια, αλλά εντάξει... αν θες να σου μαυρίζουν την ψυχή παραμονές Πρωτοχρονιάς (που ούτως ή άλλως αν έχεις τάσεις μελαγχολίας, θα εκδηλωθούν, δεν γλιτώνεις), οκ... είναι μια καλή λύση να αποτελειωθείς βλέποντας «Το Κοριτσάκι Με Τα Σπίρτα», περί ορέξεως...
Αλλά θα μου πείτε εδώ, εντάξει, είναι κάπως στενάχωρο το συγκεκριμένο παραμύθι, το ξέρουμε, αλλά μας αρέσει μωρέ και έτσι, και ήταν μια άτυχη επιλογή ως προς τα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια, μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα, δεν λέει κάτι αυτό, ως προς την μελαγχολία τους δηλαδή. Όχι φίλε μου, δεν είναι απλά μια σύμπτωση νομίζω. Και θα στο αποδείξω αμέσως.
Πιάνοντας ένα άλλο κλασικό παραμύθι
Κάρολος Ντίκενς – Χριστουγεννιάτικη ιστορία ή αλλιώς, ο Σκρούτζ και τα πνεύματα των Χριστουγέννων.
Κέντησε πάλι εδώ ο Ντίκενς, και ενέπνευσε και τον χαρακτήρα της τσιγκουνόπαπιας Σκρούτζ Μακ Ντακ της Ντίσνεϊ, που όλοι ξέρουμε, να τα λέμε κι αυτά.
Πάμε να το ξαναδούμε όμως, με μια πιο... πες την και "αρνητικά προδιατεθειμένη ματιά" αν θες, δεν παρεξηγούμαι.
Και μην ξεχνάς, όπως και πριν, όπου χ.μ. = χτύπημα μοίρας.
Αυτήν την φορά είναι παραμονή Χριστουγέννων, και ο γερο-Εμπενέζερ Σκρούτζ δουλεύει μέσα σε ένα παγωμένο γραφείο (κρύο, χ.μ. 1). Λόγω της απέραντης τσιγκουνιάς του (χ.μ. 2), και, παρά το ότι, έχει λεφτά να ζεστάνει, όχι μόνο το γραφείο του, αλλά και το κοριτσάκι με τα σπίρτα από την προηγούμενη ιστορία, αλλά και την οικογένειά της ολόκληρη, δεν δίνει φράγκο για θέρμανση, και έχει και τον καημένο τον φτωχό (χ.μ. 3) υπάλληλό του, να κρυώνει στον χώρο εργασίας του, ενώ δουλεύει ατελείωτες ώρες (χ.μ. 4) για ψίχουλα (χ.μ. 5) και να έχει να αντιμετωπίσει και καθημερινά τις ιδιοτροπίες του αφεντικού του (χ.μ. 6, και όσοι τον νιώθουν, κερδίζουν καραμέλα, που θα την πληρώσουν μόνοι τους).
Όσοι έχουν καταλάβει διαβάζοντας το παραμύθι τι στο καλό δουλειά έκανε ο Σκρουτζ, μπόνους βαθμό από τον ίδιο τον Ντίκενς. Με τα στοιχεία -γραφείο, συνέταιρος και ένας κλητήρας- που αναφέρονται στο κείμενο, θα μπορούσε να είναι από λογιστικό μέχρι γραφείο συνοικεσίων. Σκρουτζ η προξενήτρα... για φαντάσου.
Ο ανιψιός του λοιπόν τον καλεί σε δείπνο την επόμενη μέρα, για να εισπράξει ένα μεγάλο άκυρο, και έπειτα κάποιοι που τον πλησιάζουν και κάνουν έρανο για τους φτωχούς, παίρνουν ακριβώς το ίδιο, και ακριβώς το ίδιο γενναιόδωρα.
Ακόμη και την άδεια, που με το ζόρι έδωσε ο εργοδότης Σκρούτζ, στον υπάλληλό του Μπομπ, την έδωσε άνευ αποδοχών. Έτσι, για να αρχίσουν να συνηθίζουν και στην ιδέα τα Ελληνόπουλα που διαβάζουν το παραμύθι. Ένας πόντος στο παραμύθι μέχρι στιγμής, για τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Βέβαια για ένα ενήλικο Έλληνα, ε, δεν το λες και τονωτική ένεση στην αισιοδοξία του όταν του θυμίζεις τα προβλήματά του, παραμονή Χριστουγέννων.
Με τα πολλά, γυρίζει σπίτι, όπου είναι μόνος και έρημος στους 4 τοίχους ο Σκρουτζ (χ.μ. 7), όπου βλέπει το φάντασμα του νεκρού συνεταίρου του να τον προειδοποιεί για το τι τον περιμένει αν δεν αρχίσει να βλέπει τα πράγματα με άλλο μάτι (χ.μ. 8 για τις ψευδαισθήσεις που μπορεί να σε τρελάνουν, και 9, για ψυχολογικό εκβιασμό).
Αργότερα το βράδυ, έχει την επίσκεψη ενός φαντάσματος (χ.μ. 10, τρόμος που μπορεί να σε αφήσει στον τόπο), το οποίο αντιπροσωπεύει το παρελθόν του, και τον παίρνει μαζί να του δείξει κάποια πράγματα από την παιδική και νεανική του ηλικία (χ.μ. 11, βραδινή απρόοπτη έξοδος με γελοίο ανδρικό νυχτικό), και τα οποία απλά θα του υπενθυμίσουν πόσο χάλια και μοναχικά παιδικά χρόνια έζησε (χ.μ. 12). Επίσης, θυμήθηκε την καλοσυνάτη αδελφή του που πέθανε νέα (χ.μ. 13), την γυναίκα που αγαπούσε να τα μαζεύει και να φεύγει από το σπίτι τους λίγο πριν παντρευτούν λόγω της τσιγκουνιάς του (χ.μ. 14) και την χαρούμενη οικογένεια που έκανε με άλλον άντρα μετά (χ.μ. 15), ενώ εκείνος έμεινε για πάντα μαγκούφης (χ.μ. 16).
Αλλά και το πνεύμα-φάντασμα του παρόντος που ήρθε τη άλλη μέρα, για καλό δεν ήρθε.
Τον πήγε να δει πως περνούσε ο υπάλληλός του τα Χριστούγεννα με την οικογένεια του στο φτωχόσπιτό του (χ.μ. 17 ενοχές, και 18, υπενθύμιση μαγκουφιάς), όπου και είδε τον μικρό άρρωστο αδελφό του υπαλλήλου του, ο οποίος έμελλε να πεθάνει αν δεν δεχόταν την απαραίτητη βοήθεια (χ.μ. 19, ξύπνημα συμπόνοιας από βαθύ ύπνο-ψυχικός πόνος). Επίσης, επισκέφθηκαν και το σπίτι του ανιψιού του, όπου όλοι μαζί απολάμβαναν την ημέρα, χωρίς αυτόν, και μιλούσαν υποτιμητικά πίσω από την πλάτη του, θυμίζοντάς πόσο στραβόξυλο είναι (χ.μ. 20).
Το φάντασμα του μέλλοντος που ήρθε την επομένη, απλά αποτελείωσε αυτό που τα δύο φιλαράκια του είχαν ξεκινήσει τις προηγούμενες μέρες.
Τον πήγε να δει ουσιαστικά τον κόσμο αφού είχε ο ίδιος πεθάνει (χ.μ. 21). Οι γνωστοί του, ακόμη και στην κηδεία του, έλεγαν τα χειρότερα για αυτόν (χ.μ. 22).
Είχε πεθάνει εντελώς μόνος, και τον βρήκαν πολύ αργότερα (χ.μ. 23). Κλέφτες ξάφριζαν το σπίτι του, ενώ πήγαιναν χαμένα και όλα όσα μάζευε τόσα χρόνια, ο σπαγγοραμένος Σκρουτζ (χ.μ. 24). Το γραφείο του είχε περάσει στα χέρια άλλου ιδιοκτήτη (χ.μ. 25) και το μικρό αδελφάκι του υπαλλήλου του είχε πεθάνει (χ.μ. 26).
Τελικά βγήκε και ένα καλό, καθώς όταν επανήλθε στην πραγματικότητα ο γερο-Σκρούτζ, είχε μάθει πια το μάθημα του και άλλαξε συνήθειες. Έδωσε χρήματά και άλλαξε την ζωή του υπαλλήλου του, οπότε έσωσε και τον αδελφό του, δέχτηκε να φάει με τους συγγενείς του (αν και δεν ξέρω κατά πόσο είδαν αυτήν την αλλαγή με καχυποψία, ας το παραδεχτούμε, όσοι σε θάβουν, δεν αλλάζουν άποψη τόσο εύκολα), αλλά τέλος πάντων, έζησε αυτός καλά και εμείς καλύτερα.
Και μην πιάσω καν τον Ρούντολφ και το θέμα μπούλινγκ...
Ο στόχος όλων αυτών που έγραψα, δεν είναι να κάνω κανέναν να μιζεριάσει, ούτε να μισήσει τα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια, περισσότερο από ότι ήδη κάνει ίσως. Όμως πραγματικά, εκεί έξω, υπάρχουν άνθρωποι που δεν περνούν καλά αυτές τις γιορτές, για πολλούς λόγους, που όλοι λίγο πολύ ξέρουμε. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί θα έπρεπε να προσθέτουμε λοιπόν στο κλίμα των εορτών οτιδήποτε άλλο μελαγχολικό, λες και δεν είναι ήδη στην φύση τους. Τα παραμύθια που ανέφερα πιο πάνω, ήταν απλά μια δική μου παρατήρηση.
Αν χρειάζεται να κλείσουμε ακόμη και τα μάτια στην πραγματικότητα έστω και για μία μέρα μόνο, έτσι για να μπορούμε να εστιάσουμε μόνο στα όμορφα και θετικά, θα είναι δηλαδή πολύ εγωιστικό; Δεν το αξίζουμε; Και την επομένη, πάμε πάλι στον αγώνα, στα μικρά και στα μεγάλα της καθημερινότητάς μας.
Κι αν σας έκανα να μισήσετε τα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια, συγχωρέστε με ή δείτε τον σαν μια αφορμή να τα ξαναψάξετε να τα διαβάσετε οι πιο μεγάλοι, μετά από πολύ καιρό, και ποιος ξέρει... ίσως βρείτε εκεί μέσα, περισσότερη κρυμμένη αισιοδοξία, πλην της συγκίνησης, και περισσότερη ελπίδα, που ίσως είναι και ο πραγματικός στόχος των συγγραφέων.
Όμορφα Χριστούγεννα σε όλους!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου