Το σκοτεινό μονοπάτι της αυτοκαταστροφής

ΓΡΑΦΕΙ H ΖΩΗ ΑΡΓΥΡΗ
Φοιτήτρια στο ΑΠΘ|

Κάθε άνθρωπος σαν άλλοτε λιλιπούτειο πλάσμα έρχεται στη ζωή ενστικτωδώς με κλάματα χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε τι σημαίνει φόβος. Ίσως ακούγεται τραγελαφικό να κυλάνε δάκρυα από το μωρό τη στιγμή που όλοι τριγύρω έχουν ένα χαμόγελο ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους από ευτυχία, όμως είναι η πρώτη απόδειξη ότι ο φόβος αποτελεί ένα από τα ζωτικά συστατικά της ζωής. Αλλαγές, απόρριψη, θάνατος είναι από τις πιο συνηθισμένες αιτίες πρόκλησης αντιδράσεων στο ανθρώπινο σώμα εξαιτίας του φόβου.Πρόκειται για μία φυσική αντίδραση που στραγγίζει κάθε σταγόνα ενέργειας από τον άνθρωπο δίνοντας του μία άποψη του κόσμου σε μαύρο και άσπρο, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται σε πολλές περιπτώσεις σε παθητικά όντα με δυσκολία ανάληψης πρωτοβουλιών και αποφάσεων απόρροια της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Αιχμαλωτίζοντας κάθε ίχνος αυθορμητισμού στη σκοτεινό δωμάτιο απομόνωσης στη φυλακή που οι ίδιοι χτίζουν σε μία απέλπιδα προσπάθεια να έχουν το αίσθημα ελέγχου στη ζωή τους.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις υπονομεύονται από τον άκρατο φόβο για απόρριψη και υψώνονται τείχη αποστασιοποίησης από τους άλλους. Η μοναδικότητα κάθε ανθρώπου παγιδεύεται σε μία απόπειρα «προστασίας’» από το απαίσιο και καταλυτικό αίσθημα της απογοήτευσης και μοναξιάς που η απόρριψη επιφέρει. Στην πραγματικότητα βέβαια, αυτό αποτελεί μια πλάνη του νου καθώς ο φόβος δημιουργεί μία εικονική πραγματικότητα με χρώματα μουντά και αισιόδοξη ματιά μηδαμινή, μην επιτρέποντας στο ιδιαίτερο «είναι» τους να πλησιάσει πολύ κοντά στους άλλους και να αλληλεπιδράσει υγιώς όπως άλλωστε η ανθρώπινη φύση επιβάλλει για μία ισορροπημένη κοινωνική ζωή. Ο πόνος της πιθανής απόρριψης δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να χειριστεί τα συναισθήματα και τις ενδόμυχες επιθυμίες του με αποτέλεσμα να οδηγείται σε ένα φαύλο κύκλο άρνησης, αποστασιοποίησης από το ευρύτερο περιβάλλον, μοναξιάς, απελπισίας και τελικά αυτοκαταστροφής.

Σε αυτό το σημείο θα αναρωτηθεί κανείς : «Βλάπτουν οι άνθρωποι τους εαυτούς τους σκόπιμα και με συστηματικό τρόπο;» (Baumeister,Scher, 1987). Είναι δυνατόν ο άνθρωπος ακούσια να υποσκάπτει την ψυχο-κοινωνική του ευεξία και προσαρμογή στο κοινωνικό περιβάλλον και τελικά να οδηγείται μόνος τους στη δυστυχία; Στα 23 μου χρόνια έχοντας μελετήσει ενδελεχώς τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που ένας νέος ειδικά εκδηλώνει, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως είναι διττός ο ρόλος των συνεπειών της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς καθώς τελικά απειλείται η διατάραξη της κοινωνικής ταυτότητας της ευρύτερης ομάδας στην οποία ανήκουν τα άτομα αυτά παραβιάζοντας τη συνοχή της.

Ασφαλώς, η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά αφορά κυρίως στο ίδιο το άτομο και γεννάται από αυτό. Είναι μία προσωπική επιλογή που θρυμματίζει την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό βλάπτοντας την ύπαρξη του ατόμου είτε ηθελημένα είτε μη. Η αρχική αρνητικά φορτισμένη άποψη που έχει για τον εαυτό του, πολλές φορές ενισχύεται από το έντονο άγχος, τις ενοχές που ενδεχομένως νιώθει και τα αισθήματα απαξιότητας για τη ζωή του. Έτσι σκόπιμα οδηγείται σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές με μακροπρόθεσμη ισχύ. Ωστόσο, δεν είναι πάντα σκόπιμη η πρόκληση βλάβης στον εαυτό του. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες, η στρατηγική που ακολουθεί για την επίτευξη ενός στόχου του, τον οδηγεί στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του και τελικά στην αποτυχία μέσω της υιοθέτησης λανθασμένου τρόπου σκέψης.

Επιπροσθέτως, θα πρέπει να αναφερθούμε και στην περίπτωση ατόμων που αναγνωρίζουν μεν την ύπαρξη κινδύνου και αρνητικών συνεπειών των πράξεών τους χωρίς όμως να τις επιθυμεί. Ουσιαστικά δηλαδή αποδέχεται την πιθανή αρνητική ροπή της συμπεριφοράς του, αντιμετωπίζοντας δυσκολία στο να πάρει λογικές αποφάσεις. Η επιλογή ανθυγιεινών τροφών, η μη συμμόρφωση με τις ιατρικές οδηγίες, η παραβατικότητα ειδικά στους νέους, η μη συμμόρφωση σε κανόνες σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς, η ριψοκίνδυνη απόκλιση συμπεριφορών τεχνολογικής ρουτίνας και οποιαδήποτε κατάχρηση συνιστούν μερικά μόνο από τα παραδείγματα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών που καταδυναστεύουν την ανθρώπινη ψυχή.

Φυσικά, η αιτιολογία που κρύβεται πίσω από την εμφάνιση τέτοιων συμπεριφορών, είναι πολυσύνθετη και χρήζει ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης για να μπορέσει να προσδιοριστεί. Η κάθε περίπτωση είναι μοναδική αλλά σε μία ευρύτερη προσπάθεια κατανόησης του τρόπου σκέψης αυτών των ανθρώπων, πρέπει να καταλάβουμε πως είναι ένας τρόπος να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα καθώς δεν έχουν μάθει πιο συμπονετικούς τρόπους για να ηρεμούν τον ψυχικό πόνο που βιώνουν σε καταστάσεις έντονου άγχους και φόβου. Για το λόγο αυτό, μόνο οι ειδικοί ψυχικής υγείας, μπορούν να τους βοηθήσουν στο να υιοθετήσουν ένα πιο εποικοδομητικό τρόπο στηριζόμενο στον αυτοσεβασμό για την καταπράυνση των σκοτεινών τους ενστίκτων και κατ’ επέκταση να τους προσφέρουν μία σανίδα σωτήριας στην τρικυμία που διαταράσσει την εσωτερική τους γαλήνη και ισορροπία.

http://www.psychorropia.gr/