Ντροπαλότητα ή σχολική φοβία;

Γιατί γίνεται ντροπαλό το παιδί μου στο σχολείο; Ντροπαλότητα ή σχολική φοβία

  Στο σημερινό άρθρο της Βασιλικής Λυμπεροπούλου θα ασχοληθούμε με την σχολική φοβία των παιδιών μας. Θα μας εξηγήσει το φαινόμενο που παίρνει σημαντικές διαστάσεις και το οποίο έχει μάλλον αποσιωπηθεί από την κοινωνία της εκπαίδευσης. Τελικά το παιδί μας είναι απλά ντροπαλό ή πάσχει από "σχολική δειλία";  Επιπλέον δίνει απλές συμβουλές στους γονείς για το πως θα αντιμετωπίσουν τη "δειλία" των παιδιών τους...

Της Βασιλικής Λυμπεροπούλου

Ένα φαινόμενο που δεν έχει απασχολήσει όσο θα έπρεπε τους εκπαιδευτικούς είναι τα δειλά παιδιά. Τα παιδιά αυτά, καθώς δεν προκαλούν αναστάτωση στην τάξη, πολλές φορές η συμπεριφορά τους περνά απαρατήρητη. Γι’ αυτό, οι έρευνες για την ντροπαλότητα και τη σχολική δειλία έχουν ξεκινήσει τα τελευταία μόλις χρόνια.  Η δειλία αυτή δεν εμφανίζεται τόσο στο σπίτι ή στην οικογένεια, αλλά κυρίως στο σχολείο.

Τι είναι η (σχολική) δειλία;

Αυτό που πρέπει να διευκρινιστεί είναι η διαφορά μεταξύ ντροπαλότητας και σχολικής δειλίας. Η ντροπαλότητα είναι ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου και μάλιστα κάποιες φορές θεωρείται προτέρημα. Όταν όμως η συμπεριφορά αυτή εμφανίζεται σε μεγάλη συχνότητα και επηρεάζει και άλλους τομείς στη ζωή του παιδιού, τότε πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή. Συγκεκριμένα, πολλά παιδιά ενώ στο σπίτι φαίνονται εξωστρεφή και κοινωνικά, στο σχολείο αλλάζουν εντελώς συμπεριφορά.

Χαρακτηριστικά

1.    Στο σχολείο μιλούν χαμηλόφωνα, ενώ σπάνια επιθυμούν να πάρουν το λόγο, ακόμα και όταν χρειάζονται τη βοήθεια του δασκάλου.

2.    Όταν ρωτάει κάτι ο δάσκαλος είτε δεν σηκώνουν το χέρι για να απαντήσουν, είτε το σηκώνουν πολύ διακριτικά.

3.    Δεν απαντούν όταν τους μιλά κάποιος. Μπορεί να ακούν ό, τι λέει, να ακολουθούν τις οδηγίες που δίνει, αλλά να μην αποκρίνονται με λόγια.

4.    Δεν κρατούν βλεμματική επαφή με το δάσκαλο ή τους συμμαθητές τους, ενώ κάποιες φορές φαίνεται ότι δεν δίνουν σημασία σε αυτόν που μιλάει.

5.    Προσπαθούν όσο μπορούν να περνούν απαρατήρητα.

6.    Δεν κάνουν εύκολα φιλίες, δεν συμμετέχουν στα παιχνίδια με τα άλλα παιδιά ή στις εκδρομές.

7.    Παρουσιάζουν νευρικότητα και αμηχανία (τρώνε τα νύχια τους, κουνούν νευρικά τα πόδια τους).

Ποιες είναι οι αιτίες;

Η αλλαγή αυτή της συμπεριφοράς μπορεί να οφείλεται:

1.    Στον ντροπαλό χαρακτήρα του παιδιού. Μέσα στην οικογένεια το παιδί έχει θάρρος, γνωρίζει καλά τους ανθρώπους γύρω του και η συστολή του περιορίζεται. Γενικά, νιώθει ασφάλεια όταν γνωρίζει το περιβάλλον. Στο σχολείο όμως, αναγκάζεται να αποχωριστεί τα γνωστά του πρόσωπα, βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς «μη δικούς του» ανθρώπους, και γι’ αυτό ντρέπεται.

2.    Στο άγχος της αποτυχίας. Στο σπίτι αλλά και στις εξωσχολικές δραστηριότητες αισθάνεται μια ασφάλεια. Το σχολείο αποτελεί υποχρέωση και ίσως προκαλεί άγχος στο παιδί για το αν θα τα καταφέρει.

3.    Στον υπερπροστατευτικό τρόπο των γονιών ή στην προσκόλληση στους γονείς. Το παιδί δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει μόνο του νέες καταστάσεις και έχει ανάγκη πάντα τους γονείς του. Ο φόβος αυτός παρουσιάζεται έντονα στο σχολείο καθώς εκεί δεν έχει τους γονείς του να «στηριχθεί».

4.    Στη χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού. Το παιδί νιώθει συναισθηματική ανασφάλεια. Αν δεν νιώθει αποδεχτό από τους γονείς, δεν μπορεί να νιώσει αποδεκτό και στο σχολείο.

5.    Σε κάποια αρνητική εμπειρία που έζησε στο σχολείο (τον απέρριψε ο δάσκαλος, τον κοροϊδεύει κάποιος συμμαθητής).

6.    Στις κακές συνθήκες μέσα στην οικογένεια ή σε κάποια τραυματική εμπειρία στην οικογένεια (διαζύγιο, θάνατος). Το άγχος και τα βιώματα που έχει το παιδί στο σπίτι, μεταφέρονται στο σχολείο.

7.    Σε Μαθησιακές Δυσκολίες. Ένα παιδί που ενδιαφέρεται και προσπαθεί να έχει καλές επιδόσεις, αλλά δεν τα καταφέρνει, νιώθει άσχημα και αυτό μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις του στο σχολείο.

Συνεπώς, καταλαβαίνουμε ότι δεν πρέπει να ρίχνουμε το φταίξιμο στο παιδί, αλλά ούτε και στους γονείς. Βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες συνδυάζονται και διαμορφώνουν τη συμπεριφορά κάθε παιδιού.

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Η δειλία από μόνη της δεν αποτελεί φοβία ούτε διαταραχή. Μπορεί όμως να εξελιχθεί σε σχολική φοβία. Αν παρουσιαστεί σχολική φοβία οι συνέπειες είναι πολύ πιο σοβαρές. Μπορεί να εμφανιστούν ψυχοσωματικές διαταραχές, εφιάλτες και γενικά δυσκολίες στον ύπνο. Το κυριότερο είναι η άρνηση του παιδιού να πάει σχολείο. Συνήθως, τις σχολικές ώρες ζητά τους γονείς του και παραπονιέται ότι έχει κάποιο πρόβλημα (πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του κλπ). Οι επιδόσεις του είναι χαμηλές, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η αυτοεκτίμησή του, κάτι πολύ σημαντικό, αν σκεφτούμε ότι ένα δειλό παιδί έχει ήδη χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Παράλληλα, ένα δειλό παιδί μπορεί να γίνει ένας δειλός ενήλικος. Το σχολείο είναι από τους πρώτους χώρους κοινωνικοποίησης. Ο φόβος αυτός, που δημιουργείται στο σχολείο, θα εμφανίζεται όλο και με μεγαλύτερη ένταση όσο μεγαλώνει και πιθανόν να μετατραπεί σε κοινωνική φοβία.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

·         Για να περιοριστεί η ντροπαλή συμπεριφορά/ να ενθαρρυνθεί το ντροπαλό παιδί

i)      Δεν πρέπει να απορρίπτεται την ντροπαλότητα του παιδιού. Την αποδέχεστε ώστε να μη νιώσει άσχημα για αυτό το χαρακτηριστικό του.

ii)     Μην χρησιμοποιείτε χαρακτηρισμούς, όπως «ντροπαλό», «δειλό». Η ταμπέλα αυτή πιθανόν να ενσωματωθεί στην προσωπικότητα του παιδιού και να περιορίσει τα άλλα χαρακτηριστικά να εκφραστούν.

iii)    Μην μιλάτε εκ μέρους του. Ακόμα και όταν δυσκολεύεται να εκφραστεί ή καταλάβετε ότι ντρέπεται αφήστε το να απαντήσει, έστω και μονολεκτικά ή χαμηλόφωνα.

iv)   Καλό είναι να του δίνετε την ευκαιρία να πάρει πρωτοβουλίες και να το επιβραβεύετε άσχετα με το αποτέλεσμα. Αρκεί η προσπάθεια.

·         Για να αντιμετωπιστεί ή να αποφευχθεί η σχολική φοβία

i)      Μπορείτε να ενημερώνετε και να συμβουλεύεστε τους εκπαιδευτικούς για οποιαδήποτε δυσκολία αντιμετωπίζουν τα παιδιά σας. Ακόμα περισσότερο, όταν πρόκειται για κάτι που αφορά το σχολείο. Η συνεργασία εκπαιδευτικού- γονιού αποδεικνύεται καταλυτική για την αντιμετώπιση κάθε προβλήματος.

ii)     Προσπαθήστε να καταλάβετε το λόγο της αλλαγής της συμπεριφοράς του.

iii)    Μην επιτρέπετε στο παιδί να φεύγει ή να μην πηγαίνει σχολείο όταν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος. Αν ξέρει ότι το λυπάστε και του κάνετε το χατίρι, θα το κάνει συνέχεια.

iv)   Καλό είναι να το ενθαρρύνετε να κάνει φιλίες στο σχολείο και να έρχονται οι φίλοι του στο σπίτι ή να πηγαίνει το ίδιο στο σπίτι τους. Μια καλή ευκαιρία είναι ένα πάρτι (π.χ. για τα γενέθλιά του) στο οποίο θα καλέσετε τους συμμαθητές του. Με αυτό τον τρόπο, γίνεται μεν το επίκεντρο (κάτι που αποφεύγει), το εισπράττει όμως θετικά, καθώς του δίνουν ευχές, δώρα κλπ.

v)    Βελτιώστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Το «μπράβο» δεν πρέπει να λέγεται μόνο στις επιτυχίες, αλλά κυρίως όταν καταλαβαίνετε ότι προσπαθεί. Δείξτε του ότι είναι εντάξει μερικές φορές να κάνει λάθη.

vi)   Δείξτε ενδιαφέρον όταν σας μιλάει για τα θέματα που το απασχολούν, ακόμα κι αν τα θεωρείτε ασήμαντα. Να το ενθαρρύνετε να σας μιλάει για την ημέρα του στο σχολείο.

vii)  Είναι καλό να μην συγκρίνουμε το παιδί με τα αδέρφια του ή με άλλα παιδιά. Καθένας έχει τη δική του προσωπικότητα, την οποία μπορεί να βελτιώνει.

viii) Δώστε του χρόνο να ξεπεράσει τη ντροπή του. Αν το πιέσετε, θα του δημιουργήσετε περισσότερο άγχος.

ix)   Πηγαίνετε το παιδί σε εξωσχολικές δραστηριότητες (άθλημα, τέχνη, θεατρική ομάδα).

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ - ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ⃰

Καλό θα ήταν να συμμετέχει όλη η οικογένεια στις δραστηριότητες αυτές, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα οι γονείς τις δυσκολίες του παιδιού. Αν υπάρχουν αδέρφια συμμετέχουν και αυτά.

1)    Κολλάμε στον τοίχο τη φιγούρα ενός παιδιού και το ονομάζουμε (π.χ. ο Αλέξανδρος). Ο γονιός διηγείται στους παίκτες μια δύσκολη κατάσταση που βιώνει ο Αλέξανδρος. Για παράδειγμα, όλοι οι μαθητές παίζουν στο προαύλιο και εκείνος τους παρακολουθεί, αλλά ντρέπεται να πάει να παίξει μαζί τους. Κάθε παίκτης θα γράψει μερικές συμβουλές που θα έδινε στον Αλέξανδρο για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

2)    Μοιράζουμε στους παίκτες μια σελίδα με 10 αγχογόνες καταστάσεις σχετικές με το σχολείο. Για παράδειγμα:

(1)  Ο δάσκαλος μου έκανε παρατήρηση

(2)  Πήρα κακό βαθμό σε ένα διαγώνισμα

(3)  Οι συμμαθητές μου δεν με αφήνουν να συμμετέχω στο παιχνίδι

(4)  Μια συμμαθήτριά μου δεν με κάλεσε στο πάρτι

(5)  Ο δάσκαλος μου ζητάει να πω μάθημα, ακόμα κι αν δεν σηκώνω το χέρι μου,

(6)  Δεν πρόλαβα να κάνω τις εργασίες μου

και άλλα.

Ζητάμε να βάλουν τις παραπάνω καταστάσεις σε μια σειρά, ξεκινώντας από την πιο ανώδυνη. Στη συνέχεια, προτείνουμε λύσεις για κάθε κατάσταση.

⃰ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Χατζηχρήστου, Χ. Εκπαιδευτικό υλικό για Εκπαιδευτικούς και Μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γεωργάς, Δ. (1998). Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα. Ελληνικά Γράμματα

Κακούρος, Ε., Μανιαδάκη Κ.,(2006) Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων, Αναπτυξιακή προσέγγιση. ΑΘΗΝΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ

Κονσόλας, Μ., Νικολάου, Ε. (2009). Το ντροπαλό παιδί. Αθήνα: Γρηγόρης

Χατζηχρήστου, Χ. (2004).Εισαγωγή στη σχολική ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

Χατζηχρήστου, Χ. Εκπαιδευτικό υλικό για Εκπαιδευτικούς και Μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ

Δημοσιεύτηκε 8 hours ago από τον χρήστη Αθανάσιος Αναστασίου

 Πηγή: http://fylada.blogspot.gr/