Πόσο σημαντικό είναι ένα σημάδι αναγνώρισης; Ένας βιαστικός χαιρετισμός στο δρόμο, ένα χαμόγελο από τον πωλητή του καταστήματος, ακόμα και ένας μορφασμός αποδοκιμασίας, μια απάντηση στο μήνυμα που δόθηκε και κατ’ επέκταση ένα like στο Facebook ή μια οποιαδήποτε αντίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Είναι σημαντική και απαραίτητη η ανταπόκριση των άλλων στα ερεθίσματα, που στέλνουμε για τη φυσική και ψυχική υγείας μας;
Ο Eric Berne, αφήνοντας την ψυχαναλυτική προσέγγιση που ακολούθησε για αρκετά χρόνια, θεμελίωσε την συναλλακτική ανάλυση, που έφερε μια νέα πνοή στις ήδη προϋπάρχουσες προσπάθειες για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Με τη θεωρία του εισήγαγε τους νέους όρους του «μοντέλου της κατάστασης του εγώ» για την κατανόηση της λειτουργίας των συμπεριφορών και των προσωπικοτήτων, «του σεναρίου ζωής» που εξηγεί το παρόν σε σχέση με το παρελθόν και το πώς οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν κατά την βρεφική ή παιδική ηλικία αναπαράγονται και αργότερα, καθώς και «των παιχνιδιών» που αναφέρεται σε παιχνίδια με κρυφό κίνητρο και προκαθορισμένο αποτέλεσμα τα οποία παίζονται στις καθημερινές μας συναναστροφές. Επίσης, εισήγαγε και έδωσε την ανάλογη βαρύτητα στη έννοια των «χαδιών» βασισμένος σε έρευνες που πραγματοποιήθηκαν και αποδείκνυαν το πόσο αναγκαία είναι για τα βρέφη τα ερεθίσματα που λαμβάνουν από το περιβάλλον αλλά και τα χάδια, τα αγγίγματα και οι αγκαλιές. Υποστήριξε λοιπόν ότι η ανάγκη μας αυτή καθώς μεγαλώνουμε όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά πέρα από τη σωματική επαφή αναζητούμε οποιαδήποτε μορφή κοινωνικής αναγνώρισης. Έτσι μια απλή φιλοφρόνηση, ένας χαιρετισμός, ένας μορφασμός αποδοκιμασίας ακόμα και μια οργισμένη απάντηση λειτουργούν σαν σημάδι ότι το ερέθισμα που στείλαμε είχε αποτέλεσμα και αποδέκτη και έμμεσα έτσι επιβεβαιώνεται η ύπαρξη μας.
Ο Berne επηρεασμένος από τις παρατηρήσεις αυτές ονόμασε αυτού του είδους την αναγνώριση «χάδια» και την ανάγκη μας για αυτήν «πείνα για αναγνώριση» και τα χώρισε σε κατηγορίες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Μίλησε λοιπόν για τα:
Λεκτικά ή μη λεκτικά χάδια, που μπορεί να συναλλάσσονται ή να μεταδίδονται ταυτόχρονα
Θετικά ή αρνητικά που είτε κάνουν τον παραλήπτη να αισθάνεται όμορφα είτε άσχημα
Εξαρτημένα και μη εξαρτημένα όπου τα πρώτα αναφέρονται σε κάτι που κάποιος έκανε ενώ τα δεύτερα σε κάτι που κάποιος είναι.
Στην προσπάθεια του ένα παιδί και ο μετέπειτα ενήλικας να εισπράξει την ποσότητα και την ποιότητα των χαδιών, που θα λειτουργήσουν σαν απόδειξη της ύπαρξης του, είναι διατιθέμενος να δοκιμάσει ή και να τροποποιήσει συμπεριφορές που θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης, μπορεί να δεχτεί ακόμα και αρνητικά χάδια με ευχαρίστηση απέναντι στον κίνδυνο να μην δεχτεί τίποτα. Πραγματικά για τον Berne ορισμένες περιπτώσεις μη λειτουργικών συμπεριφορών βασίζονται στην πείνα για αναγνώριση και στην ανάγκη για την κάλυψή της και η αλλαγή αυτών των συμπεριφορών σε πιο λειτουργικά μοντέλα μπορεί να επιτευχθεί όταν αλλάζει ο τρόπος της αναζήτησης των χαδιών.
Ο καθένας από μας ανάλογα με το περιβάλλον και την κουλτούρα που έχει μεγαλώσει έχει το δικό του ξεχωριστό «προφίλ χαδιών». Υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται να δεχτούν ή να δώσουν χάδια, άλλοι που προτιμούν περισσότερο τα αρνητικά από τα θετικά, κάποιοι που συνηθίζουν να ξεκινούν την κουβέντα τους με ευχάριστες φιλοφρονήσεις και την τελειώνουν με το ακριβώς αντίθετο ενώ αρκετοί έχουν μεγάλη ευκολία στο να μοιράζουν κομπλιμέντα. Επίσης ανάλογη προτίμηση μπορεί να υπάρχει στα λεκτικά ή μη λεκτικά και στα εξαρτημένα ή μη εξαρτημένα. Μέσα μας έχει διαμορφωθεί ένα «φίλτρο χαδιών» που εξετάζει το καθένα από αυτά που εισπράττουμε και ανάλογος του δίνει την απαραίτητη βαρύτητα ή το προσπερνάει. Ένα φίλτρο που είναι πολύ σημαντικό βοήθημα απέναντι στην πληθώρα των ερεθισμάτων που δεχόμαστε καθημερινά από τον κοινωνικό περίγυρο, που όμως σε περιπτώσει που κλείσει τελείως, εμποδίζοντας το οποιοδήποτε χάδι από όπου και αν προέρχεται να περάσει, μπορεί να φέρει την κοινωνική απομόνωση και την απομάκρυνση.
Έτσι λοιπόν, κατά τη συναλλακτική προσέγγιση τα χάδια είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της αναγνώρισης μας σαν ύπαρξη. Μπορούν να μοιραστούν απλόχερα, να ζητηθούν χωρίς να χάσουν την αξία τους, να δοθούν σαν δώρο από εμάς τους ίδιους στον εαυτό μας, απλά μιλώντας με υπερηφάνεια για μας και τα επιτεύγματα μας, ακόμα μπορούν και να απορριφθούν όταν δεν τα χρειαζόμαστε ή δεν πληρούν το προφίλ που έχουμε διαμορφώσει για αυτά.
Άρα ποσό σημαντικό είναι ένα κούνημα του χεριού, μια απάντηση στην ερώτηση ενός περαστικού στο δρόμο, ένα like στο Facebook; Μπορεί και καθόλου μπορεί και πάρα πολύ. Εξαρτάται από το προφίλ χαδιών του ανθρώπου που δίνει το ερέθισμα και την ανάγκη του εκείνη τι στιγμή να κάνει αισθητή την παρουσία του και να αναγνωριστεί σαν ύπαρξη.
____________________
Πηγές: Stewart I., Joines V. (2006) Η Συναλλακτική Ανάλυση σήμερα: Μια νέα εισαγωγή στη Συναλλακτική Ανάλυση. Εκδ. Π. Ασημάκης.
~ maxmag.gr
by Αντικλείδι , http://antikleidi.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου