Μου αρέσει πολύ να αφήνω το βλέμμα μου να πλανάται και να παρατηρεί τους ανθρώπους. Καταλαβαίνω ότι όλοι μοιάζουμε μεταξύ μας. Το πρωί συνήθως περπατάμε ανέκφραστοι και βιαστικοί, προσπαθώντας να χωρέσουμε όλες μας τις “υποχρεώσεις“ στην μέρα μας.
Είμαι σίγουρη πως όλοι έχουμε στόχους και όνειρα. Είμαι σίγουρη πως οι περισσότεροι τα έχουμε αναβάλλει προς το παρόν γιατί “οι συνθήκες δεν είναι οι κατάλληλες ακόμα”…
Κάνουμε λες και θα ζήσουμε χίλιες ζωές και μας περισσεύει αυτή εδώ να τη χαραμίσουμε. Μπορεί να περνάμε τη μέρα μας εργαζόμενοι σε μια δουλειά που μόνο βιοποριστικά μας καλύπτει γιατί “και αυτό αρκεί σήμερα” και μετά να ξοδευόμαστε με ανθρώπους, που δεν επικοινωνούμε ουσιαστικά γιατί “έτυχε να τους γνωρίσουμε και κάνουμε παρέα”, καλύπτοντας ο ένας τον κενό χρόνο του άλλου.
Και όταν μένουμε για λίγο μόνοι με τον εαυτό μας, αντί για πληρότητα νιώθουμε μια ανάγκη εκτόνωσης από “την πίεση της ημέρας” και αντί να καταλάβουμε τότε ότι κάτι πάει στραβά με τη ζωή μας, υποκύπτει ο καθένας μας στις κακές του συνήθειες, τρέφοντας έναν σκοτεινό καταπιεσμένο εαυτό του.
Δεν θα ζήσουμε χίλιες ζωές … Ο,ΤΙ ΠΡΟΛΑΒΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΗ! Τα όνειρα και οι στόχοι μας δεν χρειάζεται να περιμένουν τις ”κατάλληλες συνθήκες”, οφείλουμε να πλάσουμε εμείς το ιδανικό περιβάλλον και να τα βάλουμε μέσα. Και πραγματικά, αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε.
Γιατί; Είναι υπέροχο η εργασία μας να μας κάνει να αισθανόμαστε εξελίξιμοι, ενεργοί και χρήσιμοι. Να μας αφήνει στο τέλος της ημέρας μια γλυκιά κούραση και την αίσθηση ότι γίναμε καλύτεροι.
Είναι υπέροχο να συγχρωτιζόμαστε με ανθρώπους που κάνουν την ψυχή μας να χαμογελάει. Με ανθρώπους που μας αρέσει να καθρεφτιζόμαστε στα μάτια τους γιατί εκεί θα βρούμε την πιο κολακευτική μας αντανάκλαση. Με ανθρώπους που θα μας έκαναν να θέλουμε να ζήσουμε χίλιες ζωές.
Είναι υπέροχο να νιώθουμε πληρότητα και βαθιά ευτυχία στο τέλος της κάθε μέρας μας. Και πάνω από όλα, αξίζουμε να νιώθουμε όλα αυτά τα υπέροχα συναισθήματα. Αξίζουμε να ακολουθούμε τα όνειρά μας και να τα πετυχαίνουμε. Και αν δεν το κάναμε μέχρι τώρα αξίζει να μηδενίσουμε το κοντέρ και να αρχίσουμε από σήμερα!
Και σε αυτούς που θα απορήσουν και θα θεωρήσουν ότι δεν ξέρουμε τι κάνουμε, εμείς θα κλείσουμε το μάτι… Και όποιος κατάλαβε, κατάλαβε!
Επειδή ο άνθρωπος ρέπει στην αμεριμνησία και τη νωθρότητα, συνεχώς αναβάλλει τις σοβαρές αποφάσεις του, τις βαθιές τίμιες εκτιμήσεις του, την αυτοκριτική και τους απολογισμούς του, για τότε που δε γίνεται πια να τις απωθήσει. Γιατί έρχεται ένας καιρός, ευτυχώς, που οι εκτιμήσεις τούτες, οι απολογισμοί, οι αυτοκριτικές, δεν αναβάλλονται: Δεν πάει άλλο!
Μια τέτοια κρίσιμη χρονική καμπή είναι και για τη ζωή μιας γυναίκας η μέση ηλικία. Η καμπή τού «δεν πάει άλλο», του «τώρα ή ποτέ». Για να ακολουθήσει η επικίνδυνη όσο και εσφαλμένη εγκατάλειψη στο «ποτέ…» Όλα συνηγορούν σ’ αυτά τα επώδυνα αισθήματα. Τα παιδιά ενηλικιώνονται και αυτονομούνται. Φεύγουν από το σπίτι για σπουδές, για τους δικούς τους έρωτες, για τις δικές τους παρέες, χωρίς να ενδιαφέρονται για τις συμβουλές της, τη φροντίδα της, τα παράπονα της, τις απειλές της. Φεύγουν με τρόπο ήπιο ή με τρόπο εμπόλεμο και εκρηκτικό, ανάλογα- όμως φεύγουν. Οι γονείς της, νεκροί ή γερασμένοι, δεν έχουν πια την ισχύ να επηρεάζουν μυαλό και αισθήματα όπως παλιά. Ο σύζυγος, συχνά, δεν είναι ο άντρας που ερωτεύτηκε. Δοσμένος τώρα στα δικά του μονοπάτια, μπερδεμένος στον δικό του ψυχολογικό χάρτη, έχει γίνει με τον καιρό ένας αδελφός, ένας συγκάτοικος, ένα παθητικό κουτί παραπόνων, ένας αποφασισμένος αντίπαλος, ένας ξένος. Την εγκατέλειψε ίσως από χρόνια, είτε συναισθηματικά είτε και συνολικά, και τον εγκατέλειψε κι αυτή. Οι φίλοι, είτε χαμένοι σε άλλες επιλογές είτε πληκτικά δεδομένοι, δεν μπορούν να βοηθήσουν. Ζουν τα δικά τους βάσανα.
Και τότε μια γυναίκα νιώθει μόνη. Έχει μάλλον το χρόνο να το παραδεχτεί πως είναι μόνη, πως ήταν μόνη από πολύ παλιά.
Anthony Frederick Augustus Sandys, Penelope, 1878
Εγώ θα έλεγα πως είναι ελεύθερη, όμως εκείνη νιώθει πως είναι μόνη. Και αποτυχημένη. Και άδεια. Και κουρασμένη. Διότι η ελευθερία που τώρα επιτέλους — θέλει δε θέλει— της προσφέρεται, την απαλλάσσει μεν από δεκαετιών ασφυκτικά και παραμορφωτικά για την ψυχή καθήκοντα, αλλά τη βρίσκει απροετοίμαστη, απαίδευτη στο να μπορεί να αναγνωρίζει τα πραγματικά της συναισθήματα. Πολύ ανίκανη να τα διαχειρίζεται. Δεν έχει μάθει άλλωστε να ασχολείται με τον εαυτό της, δεν είχε χρόνο ποτέ. Της τον λεηλάτησαν οι άλλοι κι εκείνη αυτονόητα τον παρέδωσε. Κοιτάει τώρα πίσω και βλέπει εκκρεμότητες. Ακρωτηριασμένες επιθυμίες. Ατροφικές απόπειρες. Προδοσίες. Σπανίως είναι ένας άλλος ο προδότης μας. Ο ίδιος ο εαυτός μας είναι που πρόδωσε τον αληθινό εαυτό μας. Και τώρα, στη μέση ηλικία, αναγκάζεται να το υποπτευτεί αυτό. Να πονέσει. Να συντριβεί και να αποφασίσει τελειωτικά: Θα επανορθώσω ή θα αφεθώ στη φθορά; Θα αντλήσω από εμπειρίες, γνώση, αναγεννημένες λαχτάρες, νέα ελευθερία ή θα ακολουθήσει η καρδιά και το πνεύμα μου — τούτα τα εν δυνάμει αιώνια κομμάτια του είναι μου — το μαρασμό που βλέπω πάνω στο σώμα μου και μέσα στον καθρέφτη; Θα παραδοθώ στην ηδονή της τεμπελιάς, της αδράνειας και της γκρίνιας ή θα πετάξω σε ταξίδια ζωής, συναρπαστικά; Θα κλείσω το ημερολόγιο μου ή θα ξεφυλλίσω το τεράστιο βιβλίο της ζωής σε παρακάτω κεφάλαια; Θα νικήσει η τωρινή ευκολία της παραίτησης ή η δύσκολη προοπτική της δράσης; Το εύκολο που με τον καιρό θα γίνεται όλο και πιο επαχθές ή το δύσκολο που με τον καιρό γοητεύει και λυτρώνει; […..]
~~~
Τα χαρτάκια με τις επιθυμίες
Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ γράφει πως Ευτυχία είναι η εκπλήρωση κάποιας παιδικής επιθυμίας. Γι’ αυτό ο πλούτος δίνει τόσο ελάχιστη ευτυχία. Το χρήμα δεν είναι επιθυμία της παιδικής ηλικίας.
Σε μια ομάδα ατόμων πάνω από σαράντα χρόνων έδωσα αυτήν ακριβώς την ερώτηση και ζήτησα να θυμηθούν τον παλιό, παιδικό, νεανικό κόσμο τους και να μου απαντήσουν γραπτά και ανυπόγραφα. Κανένα πρέπει, καμιά εικόνα τους να μην επηρεάσει δηλαδή ένα τόσο σημαντικό και ευαίσθητο ταξίδι στην ενδοσκόπηση. Ελάχιστοι απάντησαν πως είχαν πραγματώσει το παιδικό όνειρο τους. Κι όμως! Ήταν τόσο απλά και εφικτά τα περισσότερα από εκείνα τα παιδικά όνειρα που μου έγραψαν στα χαρτάκια: Ήθελα να γίνω δάσκαλος. Γιατρός. Νοσοκόμα. Πιλότος. Ιεραπόστολος. Μαμά. Τα κράτησα και τα έβαλα στο συρτάρι μου, σ’ ένα φάκελο που γράφει απ’ έξω: Τα χαρτάκια με τις επιθυμίες. Τα κοιτώ με θλίψη, με νοσταλγία, και ξαναθυμάμαι την κουβέντα του Τσέχωφ: «Θεέ μου, πόσο κοντά απ’ την ευτυχία περνάει ο άνθρωπος…» Ακόμα, ο ίδιος ο Φρόιντ είπε: «Πάει καιρός που ανακάλυψα ότι χρειάζεται απλώς λίγο θάρρος για να εκπληρωθούν επιθυμίες, θεωρούμενες μέχρι τότε ανέφικτες».
Λίγο θάρρος! Το έχουμε πει και θα το ξαναπούμε: Καλοσύνη χωρίς δύναμη δεν είναι καλοσύνη. Όποιος φοβάται ζει μισή ζωή.
Ο λόγος όμως που έβαλα την ομάδα να μου γράψει τις παλιές επιθυμίες της δεν ήταν για να τους στενοχωρήσω. Να συγκρίνουν αυτό που τώρα έχουν μ’ εκείνο που τότε ήθελαν, και να απογοητευτούν. Ο λόγος μου ήταν πιο υγιής και ζωηρός από την αυτοκριτική, την αυτομομφή και τη στάσιμη πίκρα. Ήθελα να σκεφτούν μόνοι τους πως ίσως υπάρχει καιρός. Ειδικά τώρα, σ’ αυτή την ηλικία που, επιμένω, είναι επίσης μια ηλικία απελευθέρωσης —γι’ αυτό άλλωστε οι άνθρωποι τρομάζουν τόσο απ’ αυτήν —, μπορούν να επανορθώσουν κάτι απέναντι στον παραπονεμένο, θυμωμένο, αυθεντικό τους εαυτό που κακοποίησαν. Να προσπαθήσουν τώρα να κάνουν κάτι από εκείνο που τότε επιθυμούσαν. Κι αν όχι ακριβώς εκείνο, κάτι παραπλήσιο, συγγενικό, που θα ξεδιψάσει την περιφρονημένη λαχτάρα και θα δώσει χαρά και δύναμη. Χαρά που είναι η γεύση του Παραδείσου.
~~~
The Artist’s Mistress by Charles Sims RA RWS, 1873-1928.
[……] Αν σε ηλικία ώριμη και δύσκολη, μια γυναίκα —αλλά και άντρας, γιατί, ως γνωστόν, η κλιμακτήριος αφορά και στα δύο φύλα, μόνο που οι άντρες κρύβουν πιο συστηματικά και πιο νοσογόνα τα αισθήματα τους και δεν τα μαθαίνουμε – συνεχίζει να υποφέρει επί χρόνια με τα κλασικά συμπτώματα της δυσθυμίας, της κατάθλιψης, της παραίτησης, των ψυχοσωματικών, της υστερίας, κι όλα όσα χαρακτηρίζουν την κλιμακτήριο, είναι επειδή, ξανά, κάτι αρνείται να κάνει για τον εαυτό της σωστά. Θάβει ξανά τη νέα, μεγάλη της ευκαιρία. Είναι που δεν αξιοποιεί τη νέα πρόταση για ζωή αληθινή, ζωή δική της, του πεπρωμένου της, και αυτοπροδίδεται πάλι. Ο εαυτός της, έστω και αργότερα, έστω και μέσα σε γκρίζο σκηνικό, την καλεί σπαραχτικά να συμφιλιωθούν, να συνομιλήσουν, να ενωθούν, να υπερβούν τον χρόνιο διχασμό που τους τυράννησε.
Είναι υπεύθυνη για το πώς θα ανταποκριθεί στην κλήση, πολύ περισσότερο υπεύθυνη από τότε, κατά τη φουρτουνιασμένη της, ερωτευμένη, άπειρη, καταπιεσμένη από γονείς, νιότη. Και το ξέρει. Γι’ αυτό θυμώνει, πικραίνεται, απελπίζεται και το ρίχνει στις διάφορες επιφανειακές φυγές: στα χαρτιά, στο φαγητό, στα ψώνια, στο άψυχο σεξ, στις γελοίες προσωρινές ερωτοδουλειές, στις πλαστικές εγχειρίσεις, στο κουτσομπολιό. Όμως το να φεύγεις απ’ τον εαυτό σου είναι προσπάθεια μάταιη. Όσο του φεύγεις τόσο εκείνος σε αλυσοδένει και σε τραβάει με βία πίσω. Όλο και πιο θυμωμένος.
Και πάλι εσύ αποφασίζεις. Σε όλα και για όλα αποφασίζεις εσύ. Ακόμα και για το θάνατο σου εσύ αποφασίζεις, υποστηρίζουν κάποιες αρχαίες διδασκαλίες. Και ο θάνατος είναι πολλών ειδών. Για να θυμηθούμε εκείνο το εύστοχο: «Πέθανε στα είκοσι του και τον έθαψαν στα ογδόντα πέντε του».
_______________________
~ Τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Ο Παλιάτσος και η Άνιμα», εκδόσεις Ψυχογιός
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στη χώρα μας να αναδύεται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο έντονα, μια νοοτροπία γονέων με μη ρεαλιστικές ή υπερβολικές προσδοκίες. Επιπλέον παρατηρείται το φαινόμενο οι γονείς με υπερβολικές προσδοκίες από τα παιδιά τους να αναλαμβάνουν δράση οι ίδιοι για την εκπλήρωση των προσδοκιών αυτών. Μοιάζει να έχουν μεταβολίσει τον γονεϊκό τους ρόλο σε ένα είδος μάνατζερ που έχει έναν και μοναδικό σκοπό: τη διάκριση του παιδιού τους. Εδώ δεν εννοούμε απλά την επαγγελματική αποκατάσταση που είναι μια παλιά ιστορία και ανέκαθεν ήταν η μεγάλη προσδοκία των ελλήνων γονέων. Εννοούμε την προσδοκία: «να γίνει το παιδί μου κάτι σημαντικό, να ξεχωρίσει». Μιλάμε για την πρωτιά, την αποθέωση, το χειροκρότημα, τα βραβεία. Αναρωτιέμαι μήπως όλο και περισσότεροι γονείς γινόμαστε σαν «τα αμερικανάκια» που κάποτε κοροϊδεύαμε;
Πώς να αναγνωρίσεις ένα γονέα με υπερβολικές προσδοκίες
Τον γονέα με υπερβολικές προσδοκίες θα τον συναντήσεις στο σχολείο του παιδιού του να παραπονιέται στους καθηγητές γιατί το 19 δεν είναι 20, να εποφθαλμιά για την σημαία, για το αριστείο, με εξόφθαλμο το «σύνδρομο της κουκουβάγιας» που βλέπει το παιδί του ως το πιο καλό και το πιο έξυπνο που υπάρχει. Να κοιτάζει υποτιμητικά άλλους γονείς που, άκουσον-άκουσον, έκαναν κάτι για τον εαυτό τους (όπως π.χ που πήγαν ένα ταξίδι) και ταυτόχρονα να ωρύεται: «Τι εγωιστές; Είναι γονείς αυτοί;»
Θα τον συναντήσεις στις αθλητικές ομάδες να μαλώνει με τους προπονητές που δεν αναγνωρίζουν το νέο Ρονάλντο ή τη νέα Κομανέτσι στο παιδί του.
Θα τον αναγνωρίσεις από την μονομανία του να επιζητά στις παρέες του συζητήσεις που αφορούν τα κατορθώματα του παιδιού του και από τις αναρτήσεις του στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης να καμαρώνει για τα βραβεία, τους βαθμούς και τις επιτυχίες του παιδιού του. Οι βαθμοί τετραμήνου και το πτυχίο Lower σε περίοπτη ηλεκτρονική θέση και τα like να πέφτουν βροχή.
Είναι αυτός που από πολύ μικρό θα τρέχει ο παιδί του από διαγωνισμό σε διαγωνισμό, αφού προηγουμένως θα έχει κάνει την σχετική προετοιμασία. Που θεωρεί ότι το παιδί του είναι ο νέος Αϊνστάιν, ο νέος Ευκλείδης, ο νέος Μπαχ ή ο νέος Γκάλης.
Που θεωρεί ότι ένα απλό δημόσιο σχολείο είναι πολύ λίγο για να καλύψει το παιδί του και λαχταρά ένα πρότυπο ή ένα καλό ιδιωτικό. Που η αποκλειστική του ενασχόλησή με το παιδί του αφορά την βελτίωση της επίδοσής του στον τομέα εκείνον στο οποίο ο γονέας-μάνατζερ έχει κάνει την επένδυσή του.
Εδώ δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, δεν υπάρχουν ξέγνοιαστες διακοπές, ανεμελιά. Υπάρχει στοχοπροσήλωση και σαφές σχέδιο δράσης. Υπάρχει πρόγραμμα εκπαίδευσης που μόνο με αθλητή που προετοιμάζεται για αγώνα μπορεί να συγκριθεί. Μόνο που εδώ μετά από κάθε αγώνα ακολουθεί αμέσως ο επόμενος, χωρίς ανάσα.
Οι προσδοκίες των γονέων αυτών είναι προσδοκίες που αφορούν το μετρήσιμο αποτέλεσμα. Η προσπάθεια του παιδιού δεν μπορεί από μόνη της να τους ικανοποιήσει. Η τυχόν αποτυχία χαρακτηρίζεται αυτόματα ως ελλιπής προσπάθεια. Εξάλλου για αυτούς υπάρχουν μόνο νικητές που τα παίρνουν όλα και χαμένοι που δεν παίρνουν τίποτα.
Θυσία ή επένδυση;
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι προσδοκίες των γονέων συνήθως γίνονται συμπεριφορές παιδιών. Όταν λοιπόν ένα παιδί ακούει καλά λόγια μόνο για τις διακρίσεις και τις επιτυχίες του θεωρεί ότι αυτά είναι τα μόνα για τα οποία αξίζει να παλεύει κάτι που αργά ή γρήγορα το οδηγεί στο ανικανοποίητο και στην εξουθένωση. Εν τω μεταξύ οι γονείς – μάνατζερ είναι καλοί και στο μάρκετινγκ: καταφέρνουν και πείθουν τα παιδιά τους ότι όλα γίνονται για το καλό τους. Τα παιδιά τις περισσότερες φορές ταυτίζουν τις προσδοκίες που έχουν για τον εαυτό τους με τις προσδοκίες που έχουν οι γονείς τους για αυτά. Σε περίπτωση μη ικανοποίησης των φιλόδοξων στόχων νιώθουν ενοχοποίηση γιατί δεν κατάφεραν να ευχαριστήσουν τους γονείς που έχουν κάνει τόσες θυσίες για εκείνα. Αναρωτιέμαι όμως για ποιες θυσίες μιλάμε; Θυσία σημαίνει να προσφέρεις κάτι χωρίς να περιμένεις αμοιβή. Οτιδήποτε άλλο είναι απλά συναλλαγή ή επένδυση.
Τι έχει αλλάξει από παλιά όσον αφορά τις προσδοκίες των γονιών
Παλαιότερα οι προσδοκίες των γονέων αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά την επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους, σήμερα αφορούν και την διάκριση. Αφορούν τον πρωταθλητισμό και την αναγνώριση.
Σε επίπεδο διαμόρφωσης χαρακτήρα και συμπεριφοράς οι παλαιότεροι γονείς έλεγαν: «να γίνεις καλός και χρήσιμος άνθρωπος στην κοινωνία». Σήμερα λένε: «Να διεκδικείς αυτό που αξίζεις. Ο κόσμος είναι σκληρός οπότε να είσαι και εσύ σκληρός γιατί θα σε φάνε λάχανο. Να μην μασάς. Κανείς δεν είναι καλύτερος από σένα. Δείξ’ τους τι πραγματικά αξίζεις».
Παλαιότερα οι γονείς έλεγαν στα παιδιά τους: «να κοιτάξεις να μορφωθείς, να μην μείνεις αμόρφωτος σαν εμάς». Σήμερα που τα παιδιά εκείνα μεγάλωσαν και έγιναν μορφωμένοι γονείς έρχονται και λένε με τη σειρά τους στα δικά τους παιδιά: «Σήμερα δεν φτάνει η μόρφωση, πρέπει να ξεχωρίσεις, πρέπει να είσαι ένα βήμα πιο μπροστά από τους άλλους και να αρπάξεις την ευκαιρία όταν σου δοθεί. Πρόσεξε να μαζέψεις όσα πιο πολλά προσόντα μπορείς γιατί ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος».
Γενικεύοντας πάντως θα λέγαμε ότι ενώ παλιά το «απαραίτητο» θεωρούταν «σημαντικό», σήμερα το «σημαντικό» έχει φτάσει να θεωρείται «απαραίτητο». Διαφαίνεται ένας πανικός στο μυαλό των γονέων πίσω από όλα αυτά. Όλα αποκτούν μια χρησιμοθηρική διάσταση. Δεν υπάρχει χρόνος και χρήμα για πέταμα. Οι γονείς για να δικαιολογήσουν αυτές τους τις υπερβολικές προσδοκίες εκφράζουν την υπεραπλουστευμένη πεποίθηση ότι σήμερα που τα περιθώρια να βρεις μια καλή δουλειά έχουν στενέψει ο μόνος τρόπος είναι να ξεχωρίζεις. Θα τους ακούσεις να δικαιολογούν τον εαυτό τους παρουσιάζοντάς τα όλα σαν σημεία των καιρών. Οι περισσότεροι θα σου πουν ότι αφού όλα τα άλλα παιδιά κοιτάζουν να μαζεύουν προσόντα και να κυνηγούν την διάκριση τότε είναι αναγκαστικό να κάνει το ίδιο και το δικό τους παιδί γιατί αλλιώς θα το σύστημα θα το πετάξει έξω.
Αυτό βέβαια είναι μόνο η μισή αλήθεια. Προσωπικά θεωρώ ότι η αιτία των μη ρεαλιστικών προσδοκιών πολλών σημερινών γονέων από τα παιδιά τους δεν οφείλεται μόνο στις δύσκολες συνθήκες που περνάει ο τόπος όσον αφορά την εύρεση καλής εργασίας και του τέρατος της ανεργίας. Οφείλεται και στην νοοτροπία των σημερινών γονέων.
Γονείς με καμία προσδοκία από τον εαυτό τους
Μεγάλο ποσοστό των σημερινών γονέων βασανίζονται από ματαίωση του τύπου: «η ζωή που δεν έζησα». Ένας από τους μεγαλύτερους ψυχολόγους ο Καρλ Γιουνγκ έχει δηλώσει εμφατικά τα εξής: «Το βαρύτερο φορτίο για ένα παιδί είναι η ζωή που δεν έζησαν οι γονείς του». Πολλοί άνθρωποι από την στιγμή που γίνονται γονείς αφήνουν στην άκρη οποιαδήποτε δική τους φιλοδοξία, οποιαδήποτε ενασχόληση που προκαλούσε δική τους ευχαρίστηση και ταυτίζουν τον κόσμο τους με τον κόσμο των παιδιών τους. Οι γονείς αυτοί θα ισχυριστούν ότι είναι εγωιστικό να ασχολούνται με τον εαυτό τους και όχι με τα παιδιά τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι όσο αδειάζει η δική τους ζωή τόσο προσπαθούν να την γεμίσουν με τη ζωή των παιδιών τους. Το πραγματικά εντυπωσιακό με τους γονείς αυτούς είναι ότι οι μεγάλες προσδοκίες τους αφορούν μόνο τα παιδιά τους αλλά όχι και τον εαυτό τους. Από τον εαυτό τους στην ουσία δεν υπάρχουν προσδοκίες και εκεί θεωρώ ότι βρίσκεται το πρόβλημα αλλά και η λύση του.
Όταν ένας ενήλικος άνθρωπος γίνεται γονέας τότε είναι που έρχεται ξανά αντιμέτωπος με το παιδί που κάποτε ήταν ο ίδιος, με τις πληγές του, τα τραύματά του, τους φόβους του και τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες του. Χρειάζεται συνειδητοποίηση και δύναμη από μέρους του για να αναγνωρίσει ότι κάποιες προσδοκίες που έχει για το παιδί του στην ουσία είναι οι ανεκπλήρωτες και απωθημένες προσδοκίες που είχε για τον εαυτό του. Αν δεν συμβεί κάτι τέτοιο τότε τα δικά του «θέλω» θα γίνουν «θέλω» του παιδιού του με τις γνωστές συνέπειες που περιγράψαμε ήδη.
Οι υπερβολικές προσδοκίες μπορεί να φέρουν διακρίσεις. Αλλά….
Εδώ γεννιέται ένα εύλογο ερώτημα: τι είναι αυτό που κάνει πολλούς γονείς να επιλέγουν συνειδητά τις υπερβολικές προσδοκίες παρά το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές οι συγκρούσεις με το παιδί τους είναι επώδυνες; Η απάντηση είναι ότι η εμπειρία έχει δείξει ότι τέτοιου είδους υπερβολικές προσδοκίες έχουν αρκετές φορές καλά αποτελέσματα στην επίτευξη στόχων. Όλοι πιθανότατα έχουμε γνωρίσει γονείς με υπερβολικές απαιτήσεις που έχουν ωθήσει και τελικά καταφέρει τα παιδιά τους να γίνουν αριστούχα ή διακριθέντα σε κάποιο τομέα. Θα μου πείτε: «και τότε που είναι το πρόβλημα;» Το πρόβλημα είναι το κόστος. Τα παιδιά αυτά πληρώνουν ακριβά το τίμημα. Και δεν υπάρχει πιο βαρύ τίμημα για ένα παιδί από να νιώθει ότι το αποδέχονται μόνο βάσει επίδοσης. Τα παιδιά που δεν έχουν άνευ όρων αποδοχή από τους γονείς τους υποφέρουν και προσπαθούν μια ζωή να αποδείξουν την αξία τους. Αργά ή γρήγορα και αναπόφευκτα οδηγούνται στο «ανικανοποίητο» και στη ματαίωση, αδυνατούν να διαχειριστούν την οποιαδήποτε αποτυχία, και πολλές φορές επιλέγουν την εναντίωση και την ρήξη με τους γονείς για να απαλλαγούν από το δυσθεώρητο βάρος που νιώθουν. Ακόμα και στην περίπτωση που οι συγκρούσεις μεταξύ γονιού και παιδιού πάρουν μια ακραία διάσταση ο γονέας αυτός προκειμένου να μην κάνει πίσω και κινδυνέψει η επένδυση θα το τακτοποιήσει μέσα του: «σήμερα το παιδί δεν μπορεί να με καταλάβει, αύριο που θα μεγαλώσει θα εκτιμήσει που θυσίασα μέχρι και την αγάπη του για μένα για το καλό του».
Τελικά να έχουμε προσδοκίες από τα παιδιά μας ή όχι;
Εδώ οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Οι προσδοκίες των γονιών από τα παιδιά τους όχι μόνο δεν επιδρούν αρνητικά αλλά είναι και απαραίτητες για την ωρίμανση, την ενδυνάμωση του χαρακτήρα τους και την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους. Αλλά ποιες προσδοκίες; Οι ρεαλιστικές προσδοκίες που αφορούν εφικτούς για το παιδί στόχους και που κατά κύριο λόγο έχουν να κάνουν με την προσπάθεια (όχι με το αποτέλεσμα) και την καλλιέργεια των ανθρώπινων αξιών, του σεβασμού προς τους άλλους και του ήθους. Πάνω από όλα όμως οι προσδοκίες αυτές των γονέων πρέπει να είναι σε συμφωνία και με τα «θέλω» του παιδιού.
Στα παιδιά αρκεί η αγάπη. Σίγουρα;
Πιθανόν να νομίζουμε ότι η πρώτη ανάγκη των παιδιών είναι η αγάπη. Κάνουμε λάθος, η αποδοχή είναι. Και τα παιδιά λαχταρούν να τα αποδεχόμαστε όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Και μην τα υποτιμάμε τα παιδιά: αργά ή γρήγορα συνειδητοποιούν πότε η αποδοχή αυτή είναι άνευ όρων και πότε θυμίζει κυβάκια ζάχαρης που δίνουμε στα άλογα που νίκησαν σε αγώνα. Και το νου μας: τα άλογα καμιά φορά κλωτσάνε….
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα παιδιά πέφτουν θύματα bullying. Το γράμμα αυτής της μαμάς, μας συγκινεί και μας αφυπνίζει όλους.
Είναι θλιβερό να βλέπουμε μικρά παιδιά να μην σέβονται τη μοναδικότητα ενός ανθρώπου. Η ανθρωπιά είναι κάτι που καλλιεργείται και κάθε γονιός πρέπει να είναι πρότυπο προκειμένου το παιδί του να μεγαλώσει με σωστές αξίες και αρχές.
Το 9χρονο αυτό κοριτσάκι, είναι ένα από τα πολλά θύματα bullying. Η μαμά του, Σάντλει Μακμάρει αποφάσισε να μη μείνει με σταυρωμένα τα χέρια και έγραψε ένα γράμμα από καρδιάς στα παιδιά που εκφοβίζουν την κόρη της.
«Αγαπητά παιδιά που εκφοβίζετε το παιδί μου,
Μπορεί να γίνει ενοχλητική. Το ξέρω. Είμαι μαμά της. Δεν της αρέσει να της λένε "όχι", εκφράζει τις απόψεις της δυνατά και της αρέσει οι κανόνες να είναι έτσι όπως τους θέλει. Είναι πολύ πιθανό να σας πει την ιστορία της ζωής της, είτε θέλετε να την ακούσετε, είτε όχι. Φοράει περίεργα ρούχα που δεν πάνε μεταξύ τους, ενθουσιάζεται με μικροπράγματα και τραγουδάει με κάθε ευκαιρία! Θέλει τόσο πολύ να γίνει φίλη σας που μερικές φορές μπορεί να ξεπερνάει τα όρια, ικετεύει να παίξει μαζί σας και γελάει τόσο δυνατά για να κρύψει την απογοήτευσή της όταν της λέτε όχι. Αυτά μπορεί να είναι πράγματα που σας ενοχλούν. Το καταλαβαίνω.
Για εσάς, το ότι φωνάζει από χαρά όταν χτυπάει το κουδούνι για διάλειμμα, την κάνει περίεργη. Το ότι θα σας πει για ένα αγόρι που μπορεί να της αρέσει, ενώ εσείς θα το λέγατε μόνο στον καλύτερο σας φίλο, την κάνει περίεργη. Το ότι κλαίει σε μία γωνία όταν αισθάνεται πληγωμένη, νομίζετε ότι είναι για να τραβήξει την προσοχή. Γελάτε με το κλάμα της και την προσπερνάτε για να παίξετε ανενόχλητοι.
Μπορώ να πω με σιγουριά ότι αν ήσασταν εσείς στη θέση της, η κόρη μου θα ήταν η πρώτη που θα σας κρατούσε το χέρι και θα σας προσέφερε τη βοήθειά της, ακόμα και αν την λέγατε "περίεργη" μία μέρα πριν. Αν πέφτατε κάτω, θα πήγαινε μαζί σας στο ιατρείο του σχολείου, ακόμα και αν της είχατε βάλει τρικλοποδιά το ίδιο πρωί. Και αυτό γιατί έχει την πιο αγνή ψυχή που θα μπορούσε να έχει ένα παιδί. Είναι ενθουσιώδης και η χαρά της ζωής. Μπορεί να βρει την ευτυχία στο πιο ασήμαντο πράγμα και δε φοβάται να το κρύψει! Μόλις της χαρίσεις ένα χαμόγελο, είναι αρκετό για να σε θεωρεί τον καλύτερο της φίλο. Για μένα, όλα αυτά την κάνουν μοναδική!
Θυμάστε εκείνη τη φορά που την κοροϊδέψατε για το μαρκαδοράκι; Ήταν μία ηλιόλουστη μέρα και είχε πάει να παίξει στην παιδική χαρά. Σας συνάντησε τυχαία και της υποσχεθήκατε ότι αν σας άφηνε να παίξετε στην ησυχία σας, θα της παίρνατε ένα μαρκαδοράκι. Η κόρη μου πάντα ήθελε ένα μαρκαδοράκι, σαν αυτό που της τάξατε και έτσι δέχτηκε. Στην πραγματικότητα όταν γύρισε σπίτι εκείνο το απόγευμα ήταν τόσο χαρούμενη, δεν είχε συνειδητοποιήσει όμως ούτε ότι την είχατε δωροδοκήσει για να μην παίξει μαζί σας, ούτε ότι δεν θα τηρούσατε ποτέ την υπόσχεσή σας. Εκείνη την ημέρα πήρε ένα σκληρό μάθημα που εύχομαι να μην ξεχάσει ποτέ και που μακάρι εσείς να μη χρειαστεί να μάθετε με τέτοιο σκληρό τρόπο. Το να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου.
Πριν ένα χρόνο η κόρη μου είχε αφιερώσει άπειρες ώρες καθισμένη στο τραπέζι της κουζίνας μας, προσπαθώντας να φτιάξει κάρτες Αγίου Βαλεντίνου για τον κάθε έναν από εσάς. Την επόμενη μέρα όλο χαρά έφυγε για το σχολείο, ανυπομονώντας να σας τις δώσει. Μόλις τις πήρατε στα χέρια σας, γελάσατε, τις κάνατε χίλια κομμάτια και τα πετάξατε στον κάδο. Δεν είδατε τότε τον πόνο στο βλέμμα της.
Για πολλούς λόγους που ποτέ δε θα καταλάβω, παρά όλες τις φορές που την πληγώσατε, η κόρη μου σας συμπαθεί. Οι κάρτες αυτές ήταν μία κίνηση από την ίδια για να σας συγχωρέσει για όλα τα άσχημα πράγματα που της έχετε πει και της έχετε κάνει. Ήθελε με αυτήν την πράξη αγάπης να σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα για τον εαυτό σας. Αντί για αυτό, απορρίψατε την καλοσύνη της και την αδειάσατε από κάθε συναίσθημα.
Αφήστε με να σας εκμυστηρευτώ κάτι: αν νομίζετε ότι η κόρη μου δεν είναι φυσιολογική κάνετε λάθος. Η καρδιά μου σπαράζει κάθε φορά που εξαιτίας της σκληρής συμπεριφοράς σας προσπαθεί να καταπιέσει τον εαυτό της για να τη συμπαθήσετε. Εγώ είμαι αυτή που πρέπει να την προστατέψει από ανθρώπους σαν εσάς, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ γιατί δεν είμαι εκεί.
Τι θα λέγατε να παίζατε ένα καινούριο παιχνίδι; Λέγεται "Σταματήστε να κοροϊδεύετε την κόρη μου". Είναι πολύ εύκολο. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να αφήσετε την κόρη μου να είναι ο εαυτός της.
Προσπαθήστε να φανταστείτε πώς είναι κάθε φορά που σε σηκώνει η δασκάλα να πεις μάθημα να φοβάσαι μήπως κάποιος σε πει άσχημο ή χαζό. Φοβάσαι ότι κάποιος θα σου βάλει τρικλοποδιά όταν η δασκάλα δεν κοιτάει. Ψάχνετε ένα φιλικό πρόσωπο να σας βοηθήσει αλλά όλοι σας αποφεύγουν ή το χειρότερο, σας δείχνουν και σας κοροϊδεύουν. Πώς σας φαίνεται αυτό;
Τώρα φανταστείτε για λίγο να σας καλεί κάποιος να παίξετε, να απολαύσετε και εσείς το παιχνίδι όπως κάνουν όλα τα παιδιά και να σας αποδέχονται όπως είστε.
Ειλικρινά εύχομαι να συνειδητοποιήσετε πόσο μοναδική είναι, να παίζεται όλοι μαζί, όχι μόνο για την κόρη μου αλλά και για εσάς, γιατί αυτό είναι ένα μάθημα ζωής. Να σέβεσαι τη μοναδικότητα του άλλου...»
Κάθε βράδυ γίνεται ένα κουβάρι, αγκαλιάζει το μαξιλάρι του και κλείνεται στον εαυτό του. Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί σημαντικά τα περιστατικά κακοποίησης από γονέα σε παιδί, η κρίση έχει δυστυχώς συμβάλει σε αυτό.
Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν πολλές φορές ένα αποκούμπι και ένας από τους ρόλους τους είναι να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά για να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές όταν διαπιστώνουν πως κάτι διαταράσσει την οικογενειακή γαλήνη στα σπίτια των μαθητών τους.
Ο κ. Τερζάκης
Ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Κρήτης, κ. Γιώργος Τερζάκης, αναφέρει στην «Π» πως όταν ένας εκπαιδευτικός διαπιστώνει αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού, ενημερώνει τη διεύθυνση του σχολείου που καλεί τους γονείς για συζήτηση. Υπάρχει επαφή με την Εισαγγελία, ενώ τα σχολεία επισκέπτονται συχνά ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί.
Ο διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου, κ. Νίκος Γιγουρτάκης, αναφέρει πως τα περισσότερα κρούσματα συναντώνται σε μαθητές γυμνασίου, μία, δηλαδή, μεταβατική ηλικία. Παρατηρεί πως η κρίση έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται τα περιστατικά κακοποίησης των παιδιών από τους γονείς τους, ενώ υπάρχουν και μαθητές που παραμελούνται από τον πατέρα και τη μητέρα τους, με οδυνηρές, κάποιες φορές, συνέπειες.
«Η κακοποίηση μπορεί να είναι και συναισθηματική και μάλιστα εδώ τα σημάδια δεν είναι εμφανή στο σώμα του παιδιού, είναι όμως αποτυπωμένα βαθιά στην παιδική ψυχή» αναφέρει η ψυχολόγος, κοινωνιολόγος, υπεύθυνη στο Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων Ν. Ηρακλείου, κ. Μαρία Παναγιωτάκη.
«Στο σχολείο μπορούν να προβλεφθούν δύσκολες καταστάσεις. Έχουμε τη δυνατότητα να προλάβουμε παραβατικές συμπεριφορές και να αναγνωρίσουμε ενδείξεις κακοποιημένων παιδιών. Ευτυχώς, υπάρχουν περιστατικά που φτάνουν στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης χάρη στις σωστές ενέργειες ορισμένων φωτισμένων Δασκάλων – με «Δ» κεφαλαίο. Υπάρχουν λοιπόν εκπαιδευτικοί που αγωνιούν και ρωτούν και ζητούν στήριξη» αναφέρει.
Σημειώνεται πως σε συνεργασία με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ.Θεμελή έχουν γίνει σχετικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς, με σκοπό την ευαισθητοποίησή τους στον εντοπισμό περιστατικών κακοποίησης και κυρίως την απόκτηση γνώσης για τον ορθό χειρισμό της αποκάλυψης του «τοξικού» μυστικού.
«Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς λοιπόν που ζητούν τη βοήθεια του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Ν. Ηρακλείου θέλουν να ενημερωθούν υπεύθυνα και επιστημονικά σε ζητήματα παιδικής κακοποίησης, προκειμένου να ανταποκριθούν επαρκώς στον ρόλο τους. Οι μαθητές, όπως αναφέραμε προηγουμένως, θέλουν ψυχολογική υποστήριξη αντιμετωπίζοντας δύσκολα συναισθήματα και σχέσεις με ανθρώπους ενδεχομένως κακοποιητικές» αναφέρει.
Η κ. Παναγιωτάκη
Τα επικίνδυνα σημάδια
Η κ. Παναγιωτάκη τονίζει πως τα παιδιά στέλνουν τα μηνύματά τους. «Όχι απαραίτητα λεκτικά αλλά οπωσδήποτε υπάρχουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους, αρκεί να είμαστε εκεί με ανοιχτά αυτιά και καρδιά» εξηγεί.
Ένας ευαισθητοποιημένος εκπαιδευτικός, με ενσυναίσθηση και αίσθημα ευθύνης του ρόλου και του λειτουργήματός του, πιθανόν να διαπιστώσει ασυνήθιστη επιθετική συμπεριφορά σε κάποιον/α μαθητή/τρια. Οι εκρήξεις θυμού και η ευερεθιστότητα, η απότομη πτώση στη σχολική επίδοση καθώς και συμπεριφορές που δηλώνουν παλινδρόμηση σε προγενέστερα στάδια ανάπτυξης (π.χ. ενούρηση ή πιπίλισμα δαχτύλου) θα μπορούσαν επίσης να ανησυχήσουν έναν κινητοποιημένο εκπαιδευτικό.
Ως πιθανά «καμπανάκια κινδύνου» θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις συχνές απουσίες από το σχολείο ή τη μακροχρόνια παραμονή στο σχολείο με τη θέληση του παιδιού μετά τη λήξη των μαθημάτων, συμπεριφορά που ενδεχομένως δηλώνει φόβο ή δισταγμό επιστροφής στο σπίτι.
Ένα παιδί που εγκαταλείπει δραστηριότητες που παλαιότερα του προσέφεραν ικανοποίηση και ενίσχυαν την κοινωνικότητά του, που παρουσιάζει ενδείξεις χαμηλής αυτοεκτίμησης, που συμμορφώνεται με φόβο σε εντολές, που έχει τάσεις αυτοκαταστροφής ή που αποφεύγει οποιοδήποτε άγγιγμα, θα μπορούσε να προβληματίσει έναν εκπαιδευτικό που έχει μάθει να «αφουγκράζεται» τους μαθητές του.
Από την άλλη πλευρά, η αδιαφορία και η απουσία ενσυναίσθησης από τη μεριά του γονέα, η αποφυγή επικοινωνίας με το σχολείο όπως και η απορριπτική, απαξιωτική στάση του προς το παιδί, η άρνησή του να δεχθεί υποστήριξη για το παιδί του, προκαλεί ποικιλία ερωτημάτων.
Ο κ. Γιγουρτάκης
«Δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε ενδείξεις σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης όπως ανεξήγητους μώλωπες, μελανιές, κοψίματα, αμυχές, αιματώματα, σχισμένα, λερωμένα ή ματωμένα ρούχα καθώς επίσης δυσκολίες στο περπάτημα, διαταραχές όρεξης κλπ. Έντονα συναισθήματα ντροπής και ενοχής, ξαφνικές αντιδράσεις φόβου, δυσπιστία και ανασφάλεια, ασυνήθιστη –για την ηλικία του παιδιού- σεξουαλική γνώση και ανάλογη συμπεριφορά (εδώ αναφέρομαι σε κριτήρια αναγνώρισης σεξουαλικής κακοποίησης), παραμέληση του εαυτού, καταθλιπτικά συμπτώματα, ακόμα και παραβατικότητα.
Μπορείτε βέβαια εύκολα να αντιληφθείτε ότι η ανίχνευση της συναισθηματικής κακοποίησης είναι ιδιαίτερα δύσκολη συγκριτικά με άλλες μορφές. Εδώ έχουμε να προσθέσουμε τη καθυστέρηση στην ανάπτυξη του παιδιού, τη δυσκολία δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων, την αδυναμία έκφρασης συναισθήματος, το υψηλό επίπεδο άγχους, το φόβο αποτυχίας και διαταραχές στο λόγο και στην συγκέντρωση. Παρόμοια είναι και τα κριτήρια αναγνώρισης της παραμέλησης όπου θα πρόσθετα τα σημάδια έντονης κόπωσης του παιδιού και την έντονη παθητικότητα ή επιθετικότητα» σημειώνει η κ. Παναγιωτάκη.
Σημειώνεται πως το άρθρο 23 του νόμου 3500 του 2006 ορίζει ότι «Εκπαιδευτικός της πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ο οποίος, κατά την εκτέλεση του εκπαιδευτικού του έργου, με οποιονδήποτε τρόπο πληροφορείται ή διαπιστώνει ότι έχει διαπραχθεί σε βάρος μαθητή έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας, ενημερώνει, χωρίς καθυστέρηση, τον διευθυντή της σχολικής μονάδας. Ο διευθυντής της σχολικής μονάδας ανακοινώνει, αμέσως, την αξιόποινη πράξη στον αρμόδιο εισαγγελέα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ή στην πλησιέστερη αστυνομική αρχή».
Επομένως, ο εκπαιδευτικός οφείλει ν΄ ακολουθήσει τη νομοθεσία. Εάν δε, μιλήσει στον ίδιο ο μαθητής, ο εκπαιδευτικός οφείλει να πιστέψει το παιδί και να μην αμφισβητήσει τα λεγόμενά του. Η διερεύνηση της αλήθειας ή μη, καθώς και των ισχυρισμών του μαθητή είναι αρμοδιότητα της Δικαιοσύνης.
Η κ. Παναγιωτάκη αναφέρει πως τα περιστατικά κατά κύριο λόγο βρίσκονται στο σκοτάδι. Η ενδοοικογενειακή βία εντάσσεται στην αφανή εγκληματικότητα. «Βάλτε στον νου σας ένα παγόβουνο και σκεφτείτε ότι βλέπουμε μόνο την κορυφή του. Κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας βρίσκεται ένας τεράστιος όγκος. Στο απόλυτο σκοτάδι. Τα περιστατικά που αποκαλύπτονται είναι εκείνα που παίρνουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης» αναφέρει.
Τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός
«Αρκετά περιστατικά καταγγέλθηκαν χάρη στις σωστές ενέργειες και την ευσυνειδησία ενός εκπαιδευτικού. Κι είναι παρήγορο και ενθαρρυντικό αυτό. Αν βρεθεί ένας εκπαιδευτικός στο δίλημμα και χρειαστεί να «ζυγίσει» τα πράγματα, εύχομαι κι ελπίζω οι αξίες και η ηθική του να τον οδηγήσουν σε ενέργειες υπέρ της προστασίας και της ασφάλειας του παιδιού.
Θα έλεγα λοιπόν στους εκπαιδευτικούς να εφαρμόζουν φυσικά τον νόμο. Να προτάσσουν τον παιδαγωγικό τους ρόλο και να ακούν με την καρδιά τους τα παιδιά. Ιδίως όταν τους πλησιάζουν με συστολή και δισταγμό λέγοντας «κύριε/ κυρία, να σας πω κάτι;». Τα κακοποιημένα παιδιά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αποκαλύψουν τι τους συμβαίνει/συνέβη σε εκπαιδευτικό. Πιθανοί κακοί χειρισμοί του εκπαιδευτικού κατά την προσπάθεια αποκάλυψης ενός παιδιού μπορεί να πληγώσουν, να αποθαρρύνουν και κυρίως να αποκλείσουν οποιαδήποτε προσπάθεια αποκάλυψης στο μέλλον.
Αν λοιπόν βρεθούν σε τέτοια θέση, να μην αμφισβητήσουν τις δηλώσεις του παιδιού, να παραμείνουν ψύχραιμοι, να αποφύγουν τις έντονες εκφράσεις και τους χαρακτηρισμούς προς τον δράστη, να δώσουν χρόνο στο παιδί σε ασφαλή χώρο, να σεβαστούν τα συναισθήματά του, να μην ζητήσουν λεπτομέρειες και αποδείξεις, να μην ρωτήσουν το παιδί γιατί δεν μίλησε νωρίτερα. Επιπλέον, να μη δώσουν υποσχέσεις που δεν πρόκειται να τηρήσουν και να υπογραμμίσουν καθησυχάζοντας τους φόβους του παιδιού ότι δεν ευθύνεται το ίδιο γι αυτήν την κακοποίηση» σημειώνει.
Bullying: Ετοιμο το πρώτο site για παιδιά και γονείς που εκφοβίζονται -Ανώνυμο και ασφαλές [εικόνες, βίντεο]
Το Νοσοκομείο Παίδων, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η ΜΚΟ Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού, συμπράττουν και βοηθούν ουσιαστικά τα παιδιά που φοβούνται.
«Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό» έτσι ονομάζεται το πρώτο διαδικτυακό πρόγραμμα στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τo Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), με τη συνεργασία της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων Π.&Α. Κυριακού και του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ENABLE εφαρμόζουν το καινοτόμο διαδικτυακό πρόγραμμα «Ζήσε Χωρίς τον Εκφοβισμό» με στόχο τη διαχείριση και αντιμετώπιση περιστατικών σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού (school bullying και cyberbullying). Το πρόγραμμα υλοποιείται ως μια ειδικά διαμορφωμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα (www.livewithoutbullying.com) μέσω της οποίας παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών που αντιμετωπίζουν προβλήματα εκφοβισμού λαμβάνουν συμβουλευτική στήριξη συνομιλώντας online, ανώνυμα και δωρεάν με εκπαιδευμένους συμβούλους ή συνομηλίκους τους και μεγαλύτερους μαθητές που έχουν εκπαιδευτεί ειδικά γι' αυτό το σκοπό.
Η διαδικασία είναι απλή και γρήγορη: Όσα παιδιά το επιθυμούν, μπορούν να κάνουν μια δωρεάν εγγραφή στο www.livewithoutbullying.com χρησιμοποιώντας ένα όνομα χρήστη (username) και έναν κωδικό πρόσβασης (password) της αρεσκείας τους. Το όνομα χρήστη δεν ταυτίζεται απαραίτητα με το πραγματικό όνομα του παιδιού-χρήστη, διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο την ανωνυμία του. Παράλληλα, γονείς και εκπαιδευτικοί που το επιθυμούν μπορούν να ενημερωθούν για το φαινόμενο, να ανταλλάξουν απόψεις και να λάβουν συμβουλές από επαγγελματίες ψυχολόγους μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου forum. Για λόγους ασφαλείας και για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών όλες οι συνομιλίες πραγματοποιούνται υπό την επιτήρηση επαγγελματιών ψυχολόγων.
Οι διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο του εκφοβισμού στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία καινοτόμων εργαλείων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες όλων των ομάδων που επηρεάζονται από αυτό.
Οι βασικοί πυλώνες του προγράμματος
1. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα χρησιμοποιείται μια διαδικτυακή πλατφόρμα για την αντιμετώπιση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Online, ανώνυμα και δωρεάν παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών, με βάση την εξοικείωση τους με το διαδίκτυο, μπορούν να κάνουν το επόμενο βήμα: να υπερνικήσουν τον φόβο και την ντροπή και να μιλήσουν ανοιχτά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σε εκπαιδευμένους συμβούλους αλλά και σε συνομηλίκους τους και μεγαλύτερους μαθητές.
2. Η συμβουλευτική συνομηλίκων, μετά από εκπαίδευση και συνεχή εποπτεία επαγγελματιών ψυχολόγων, αποτελεί από μόνη της καινοτομία με πολλαπλά οφέλη καθώς τα παιδιά - σύμβουλοι αναπτύσσουν πολύτιμες δεξιότητες ενώ παράλληλα μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές θετικής επιρροής στον ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο. Η εμπειρία από την αξιοποίηση νεαρών ατόμων ως διαμεσολαβητών συμβούλων για την αντιμετώπιση φαινόμενων εκφοβισμού, έχει εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό. Ενδεικτικά, αναφέρεται η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 8 ετών υποστηρίχθηκαν από αντίστοιχο πρόγραμμα περισσότερα από 600.000 παιδιά, ενώ πάνω από 5.400 μαθητές και φοιτητές εκπαιδεύτηκαν ως σύμβουλοι.
3. Το πρόγραμμα επιδιώκει μια ολιστική προσέγγιση καθώς εξυπηρετεί τις ανάγκες τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων (γονέων και εκπαιδευτικών) υιοθετώντας για κάθε ομάδα έναν ξεχωριστό ψηφιακό χώρο επικοινωνίας.
Δείτε το σχετικό βίντεο
Το ΚΜΟΠ: Το Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού είναι μη κυβερνητική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1977 με σκοπό τη στήριξη ατόμων που απειλούνται ή διαβιούν κάτω από συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών για την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη ανέργων και ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, την ανάπτυξη υποβαθμισμένων περιοχών, την επιστημονική έρευνα και την παροχή τεχνογνωσίας σε θέματα κοινωνικής πολιτικής.
Παραθέτω στοιχεία από την συμπεριφορά των γονέων στο διαδίκτυο που μπορεί μέσω της μίμησης να ξεράσει στην κοινωνία «νταήδες». Είναι οι γονείς που κοροϊδεύουν τον φίλο τους ,τον γείτονα τους ,τον συνεργάτη τους για οποιοδήποτε χαρακτηριστικό του δεν τους μοιάζει .Και όποιος δεν τους μοιάζει είναι άξιος για «κράψιμο» ταπεινός και καταφρονημένος. Είναι οι γονείς που εξευτελίζουν όποιον δε συμφωνεί μαζί τους…Ενδεικτικό της απαξιωτικής τους συμπεριφοράς είναι ότι προσβάλλουν όσους δε γνωρίζουν καλή ορθογραφία κατατάσσοντάς τους αυτόματα στους φασίστες και στους αμόρφωτους .(Το γεγονός ότι οι ίδιοι αδυνατούν να έχουν σωστή σύνταξη σε πέντε γραμμές και χρειάζεται να επιστρατεύσεις την φαντασία σου για να ανακαλύψεις το νόημα του κειμένου τους δεν έχει καμία σημασία). Είναι οι γονείς που πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να ασκούν λεκτική βία στο κάθε δημόσιο πρόσωπο(ηθοποιό ,παρουσιαστή τηλεοπτικής εκπομπής ,πολιτικό, παίχτη ψυχαγωγικού παιχνιδιού κτλ), γιατί έτσι γουστάρουν . Είναι οι γονείς που εισβάλλουν στα προφίλ διαδικτυακών φίλων τους και γράφουν προσβλητικά σχόλια για τους κατόχους τους , θεωρώντας ότι μπορούν να συμπεριφέρονται όπως θέλουν . Είναι οι γονείς που ‘’κράζουν’’ τη διαδικτυακή συμπεριφορά που δεν τους βολεύει ή δεν τους μοιάζει .Στοχοποιούν όποιον δεν είναι διαδικτυακά δραστήριος ( αυτόν δηλαδή που επειδή ΕΤΣΙ ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ δεν κανει αναρτήσεις ,σχόλια, like κτλ)ή διατηρεί «ψεύτικο» προφίλ(πάλι γιατι έτσι γουστάρει…)Ξεχνούν ότι οι ίδιο σπαταλούν ατελείωτο χρόνο από τη ζωή τους για την κατάλληλη selfie και για να παρατηρούν τις ζωές των άλλων από του διάσημου ηθοποιού μέχρι του γείτονα. Σύμφωνα με την πεποίθησή τους όλοι πρεπει να έχουν την ίδια συμπροφορά: Τη δική τους . Είναι η μητέρα που δεν αντέχει να βλέπει όμορφες γυναίκες (συνήθως τα « μπουμπούκια» εισπράττουν τη λύσσα της )και προσπαθεί να τις απαξιώσει αποκαλώντας τες: Ξανθιά γκόμενα, bimbo ,βίζιτα. Αυτές που ορμώμενες από τα κόμπλεξ τους ,γελοιοποιούνται γράφοντας η μία για την άλλη πόσο ξεχωριστές προσωπικότητες είναι και ποσοοοοο πανέμορφες, κοροϊδεύοντας όποια δεν έχει τα «πνευματκά τους «προσόντα» ή το «καταξιωμένο» επάγγελμά τους. .Αυτές οι ‘’κυρίες ‘’κατηγορούν άλλοτε ευθέως και άλλοτε καμουφλαρισμένα πανέμορφα κορίτσια ως γλάστρες ή αμόρφωτες που διαφημίζουν τη σάρκα τους , την ίδια ώρα που μπουκώνουν το διαδικτυακό προφίλ τους με γυμνό κρέας, όσο μπορούν περισσότερο και πιο συχνά γνωρίζοντας ότι είναι ο μοναδικός τρόπος για να σταματήσει αντρικό βλέμμα πάνω τους .Αυθαίρετα, αναγνωρίζουν αποκλειστικά στους εαυτούς τους το δικαίωμα να εκφράζονται όπως επιθυμούν…. Η δικτατορία της μετριότητας!!! Είναι ο πατέρας που νιώθει ανεπαρκής σε όλα και προσπαθεί να προσβάλλει τη γυναίκα να την κράξει όπου μπορει, είτε για την εμφάνισή της είτε για την συμπεριφορά της .Ο,τι δεν ταιριάζει στα γούστα του είναι άξιο προσβολής. Αυτός που αρέσκεται να εξευτελίζει στα μάτια όλων τον άντρα που «δε του γεμίζει το μάτι».: Τον αποκαλεί βαψομαλλια , φλωράκο , μπουχέσα κτλ. Αν υπερτερεί και σε σωματική ρώμη τα « πειράγματά »του εξευτελίζουν και ταπεινώνουν το στόχο-θύμα του. Άνθρωποι ,που δεν αντέχουν τον εαυτό τους ,εκτοξεύουν την κακία τους σε όποιον θεωρούν εύκολο στόχο .Είναι θλιβερή η διαπίστωση ότι οσο υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν καλά μειώνοντας και προσβάλλοντας τον συνάνθρωπό τους με οποιοδήποτε τρόπο και για ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΛΟΓΟ τόσο τα παιδιά τους δύνανται να βασανίζουν άλλα παιδάκια επιδιώκοντάς να τους μοιάσουν . https://www.facebook.com/sofia.tsilivaraki/posts/1777101259035591
