Φυσικές και Λογικές Συνέπειες Vs. Τιμωρία και Επιβράβευση Από τη θεωρία στην πράξη… (Μέρος Β’)

Πώς θα εφαρμόσουμε τις Λογικές Συνέπειες; Ακολουθούν ορισμένα βασικά βήματα που χρειάζεται να ακολουθήσουμε για να εντάξουμε τις Λογικές Συνέπειες στην καθημερινή συνδιαλλαγή με τα παιδιά μας:

1.      Δώστε τη δυνατότητα της εκλογής. Ο γονιός προτείνει πιθανές εναλλακτικές λύσεις και δέχεται άκριτα την απόφαση του παιδιού. Μετά, το παιδί κάνει την εκλογή του χωρίς εξωτερικές πιέσεις. Ο τόνος της φωνής του γονιού πρέπει να εκφράζει μία στάση σεβασμού, παραδοχής και καλής θέλησης. Εξίσου σημαντικό είναι και το λεξιλόγιο που θα αποφασίσει να χρησιμοποιήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό που χρειάζεται είναι να γνωστοποιήσετε τις προθέσεις σας και ν’ αφήσετε το παιδί να αποφασίσει πώς θα ανταποκριθεί.

2.      Κατά την εφαρμογή μιας λογικής συνέπειας, δώστε στο παιδί τη βεβαίωση ότι θα έχει την ευκαιρία να αλλάξει την απόφασή του. Συχνά τα παιδιά, όταν τους δίνεται η δυνατότητα της εκλογής, αποφασίζουν να δοκιμάσουν μέχρι πού φτάνουν τα όρια της σταθερότητάς σας. Όταν συμβεί κάτι τέτοιο, πείτε τους ότι η απόφαση εξακολουθεί να ισχύει, αλλά ότι μπορούν να ξαναδοκιμάσουν αργότερα.

3.      Αν η αρνητική συμπεριφορά επαναλαμβάνεται, μεγαλώστε το διάστημα που πρέπει να μεσολαβήσει πριν δώσετε στο παιδί την ευκαιρία να ξαναδοκιμάσει. Αν τα παιδιά συνεχίζουν να φέρονται αρνητικά, δίνουν το μήνυμα ότι δεν είναι έτοιμα να αναλάβουν ευθύνες. Ύστερα από αυτό, ο γονιός δεν πρέπει να χρησιμοποιήσει λόγια, παρά μόνο για να βεβαιώσει ότι το παιδί θα έχει άλλη μια ευκαιρία να προσπαθήσει, και για να καθορίσει το διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρι τότε.

Παρακάτω θα παραθέσουμε ορισμένα παραδείγματα προβλημάτων, συνηθισμένων αντιδράσεων και Φυσικών και Λογικών συνεπειών που είναι ιδιαίτερα συνηθισμένα στην καθημερινότητα των παιδιών.

Πρόβλημα:                                                  

Καθημερινή πρωινή ρουτίνα: ξύπνημα, ντύσιμο, πρωινό, αναχώρηση για το σχολείο.

Συνηθισμένες αντιδράσεις:

Αναλαμβάνετε την ευθύνη για την πρωινή ρουτίνα του παιδιού, δηλαδή το ξυπνάτε πολλές φορές, το ντύνετε, το ταΐζετε, το καλοπιάνετε, το βοηθάτε, γκρινιάζετε, απειλείτε, επιβάλλεστε με τη βία.

Φυσικές και λογικές συνέπειες:

Δώστε στο παιδί ένα ξυπνητήρι και δείξτε του πώς να το χρησιμοποιεί. Πείτε του ότι περιμένετε να αναλάβει την ευθύνη να ξυπνήσει, να ντυθεί, να φάει και να φύγει.

Το πρωινό μπορείτε να το ετοιμάζετε εσείς. Το παιδί όμως αποφασίζει αν θα το φάει. Αν δεν προλάβει να φάει, αφήστε τη φυσική συνέπεια της πείνας να το οδηγήσει στην απόφαση  ότι θα ξυπνάει νωρίτερα για να προλάβει να φάει.

Αν ένα παιδί που χρησιμοποιεί το σχολικό για να πηγαίνει στο σχολείο, το χάσει γιατί άργησε να ετοιμαστεί, η λογική συνέπεια θα είναι να πάει στο σχολείο με τα πόδια (μην το πάτε με το αυτοκίνητό σας).

Πρόβλημα:

Το παιδί δεν θέλει να φάει ορισμένα φαγητά.

Συνηθισμένες αντιδράσεις:

Υπενθυμίζετε, το καλοπιάνετε, τού ζητάτε να δοκιμάσει λίγο, τού ετοιμάζετε ιδιαίτερο φαγητό, χρησιμοποιείτε το γλυκό σαν αμοιβή.

Φυσικές και λογικές συνέπειες:

Ετοιμάστε το φαγητό και φέρτε το στο τραπέζι. Μη γεμίζετε εσείς τα πιάτα των παιδιών ∙ αφήστε τα παιδιά να αποφασίσουν αν  θα φάνε ή όχι. Μπορούν να φάνε ό,τι θέλουν από αυτά που υπάρχουν στο τραπέζι, εφόσον δεν στερούν από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τη μερίδα που τους αναλογεί. Τα παιδιά θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν σερβίρεται άλλο φαγητό πριν από το επόμενο γεύμα.

Πρόβλημα:

Καθαριότητα

Συνηθισμένες αντιδράσεις:

Δίνετε εντολές, υπενθυμίζετε, ντροπιάζετε, ελέγχετε συνεχώς.

Φυσικές και λογικές συνέπειες:

Καθαριότητα δοντιών: Επειδή η δυσοσμία της αναπνοής είναι ιδιαίτερα ενοχλητική και επειδή τα γλυκά περιέχουν συστατικά που μπορεί να βλάψουν τα δόντια, δώστε στα παιδιά την εκλογή: να πλένουν τα δόντια τους ή να μην τρώνε γλυκά, ώσπου να δεχτούν την ευθύνη της καθαριότητας των δοντιών τους.

Λούσιμο: Υπάρχουν δύο ειδών λογικές συνέπειες: Μπορείτε να πείτε στα παιδιά ότι είναι απαράδεκτο να φορούν καθαρά ρούχα με βρώμικο σώμα. Εκείνα θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα φορέσουν καθαρά ή βρώμικα ρούχα. Αν αποφασίσουν να φορέσουν βρώμικα ρούχα, οι συνομήλικοί τους θα ενοχληθούν από τη μυρωδιά και θα τους το πουν. Μπορείτε επίσης, να πείτε στα παιδιά ότι δέχεστε το δικαίωμα να μη λούζονται, αλλά ότι κι εσείς έχετε το δικαίωμα να μην ανέχεστε τη δυσοσμία του άπλυτου σώματος. Αν προτιμούν να μη λούζονται, δώστε τους την εκλογή: ή να μένουν μακριά σας ή να πλυθούν.

Πρόβλημα:

Δουλειές στην κουζίνα

Συνηθισμένες αντιδράσεις:

Υπενθυμίζετε, καλοπιάνετε, απειλείτε, δείχνετε έντονο θυμό, κάνετε εσείς τη δουλειά αντί για το παιδί.

Φυσικές και λογικές συνέπειες:

Το στρώσιμο και το μάζεμα του τραπεζιού, το πλύσιμο των πιάτων και το άδειασμα των σκουπιδιών είναι ορισμένες δουλειές που προσφέρουν στα παιδιά την ευκαιρία να συμμετέχουν μέσα στην οικογένεια. Θα έπρεπε να συζητιούνται και να αποφασίζονται απ’ όλα τα μέλη της οικογένειας. Μια αποτελεσματική λογική συνέπεια για οποιαδήποτε μισοτελειωμένη δουλειά είναι να καθυστερήσετε το γεύμα μέχρι που να τελειώσει αυτή η δουλειά. Αν τα παιδιά δεν ανταποκριθούν ή ξανασυμβεί το ίδιο, μπορείτε να αποφασίσετε να φάτε έξω και να αφήσετε τα παιδιά να αποφασίσουν τι θα κάνουν. Μην απασχολείστε με το ποιος απ’ όλους δεν έκανε τη δουλειά. Αφήστε τα να μοιραστούν μεταξύ τους την ευθύνη που έχουν για να μπορέσει να ετοιμαστεί το φαγητό. Αν τα παιδιά είναι πολύ μικρά για να μείνουν μόνα, φάτε κάτι πρόχειρο, αφού τα παιδιά θα έχουν κοιμηθεί.

Πολλές φορές η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην τιμωρία και τις λογικές συνέπειες δεν διακρίνεται εύκολα. Η αποφασιστικότητα στον τόνο της φωνής σας, η φιλική στάση και η προθυμία σας να δεχτείτε την απόφαση του παιδιού, είναι βασικά στοιχεία των λογικών συνεπειών. Όσο λογική κι αν φαίνεται μια πράξη, αν ο τόνος της φωνής σας είναι σκληρός, αν η στάση σας είναι επιθετική κι αν είστε απόλυτοι στις απαιτήσεις σας, η πράξη σας είναι τιμωρία. Για να είναι αποτελεσματικές οι συνέπειες απαιτείται χρόνος και υπομονή. Η αλλαγή, όμως, στις συνηθισμένες αντιδράσεις σας, θα φέρει και την αλλαγή στις αντιδράσεις των παιδιών σας. Να θυμάστε πάντα να κλείνετε κάθε συνομιλία σας με το παιδί με ένα θετικό μήνυμα που θα δείχνει την εκτίμηση και την αγάπη σας γι’ αυτό.

Πηγή:

Dinkmeyer, D., McKay, G., D., (1976). Parent’s Handbook, American Guidance Service, Inc.

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος

http://nikipsychology.blogspot.gr/2013/11/vs_11.html