Λογικές συνέπειες συμπεριφοράς – Παραδείγματα

Από 

 Παναγιώτα Κυπραίου

 

 Οι λογικές συνέπειες είναι επιλογές που προτείνετε στο παιδί. Διαφέρουν από τις φυσικές συνέπειες στο ότι τις θέτετε εσείς αντί για τη φύση ή την κοινωνία.

Χρειάζεται να επιλέγετε συνέπειες που σχετίζονται άμεσα με την μη αποδεκτή συμπεριφορά.

Για παράδειγμα, αν το παιδί σας παραλείψει κάποια δουλειά, δώστε του να κάνει μια επιπλέον δουλειά. Μην του απαγορεύσετε π.χ. την τηλεόραση. Αν αφήσει ακαταστασία, βάλτε το π.χ. να καθαρίσει επιπλέον δωμάτια. Μην του απαγορεύσετε π.χ. να βγει έξω.

Παραδείγματα λογικών συνεπειών:

• Μπορείς να χαμηλώσεις την ένταση ή να βάλεις ακουστικά ή να ακούσεις ραδιόφωνο στο δωμάτιό σου.

• Χρειάζεται να μαζέψεις τα παιχνίδια σου πριν κοιμηθείς, διαφορετικά θα τα βάλω σ’ αυτό το κουτί στο υπόγειο.

• Αν συνεχίσεις να φοράς τα καλά σου ρούχα, μείνε στο σπίτι και βρες κάτι να κάνεις μέσα.

• Μπορείς να το κάνεις όποτε θέλεις, αλλά πρέπει να έχει τελειώσει πριν επιστρέψω.

Μπορείτε να δώσετε θετικές και αρνητικές συνέπειες.

 Θετικές συνέπειες είναι πράγματα που αρέσουν στο παιδί.
Παραδείγματα θετικών συνεπειών:

• Αφού καθαρίσεις το δωμάτιό σου, μπορούμε μετά να παίξουμε μπάλα.

• Μπορείς να δεις τηλεόραση όταν τελειώσεις τα μαθήματά σου.

• Αν πάρεις καλούς βαθμούς στις εξετάσεις, θα μπορέσεις να περάσεις στη σχολή που θέλεις.

• Θα μπορέσουμε να πάμε βόλτα με το αυτοκίνητο, αφού βάλεις τη ζώνη σου.

• Όταν φορέσεις τα παπούτσια σου, θα πάτε βόλτα με το μπαμπά.

• Μπορείς να φας γλυκό, αφού φας το φαγητό σου.

• Μπορείς να φέρεις τους φίλους σου στο σπίτι αν είστε ήσυχοι και μετά τακτοποιήσετε μόνοι σας.

 Αρνητικές συνέπειες είναι πράγματα που δεν αρέσουν στο παιδί.
Παραδείγματα αρνητικών συνεπειών:

• Αν αργήσεις να έρθεις στο σπίτι το βράδυ, θα στερηθείς τις εξόδους για μία εβδομάδα.

• Αν χάσεις το σχολικό λεωφορείο επειδή άργησες να ετοιμαστείς, θα χρειαστεί να πας με τα πόδια στο σχολείο.

• Αν αφήσεις το ποδήλατό σου έξω από το γκαράζ, δεν θα μπορέσεις να το χρησιμοποιήσεις αύριο.

• Αν αρνείσαι να βοηθήσεις στις δουλειές, τότε κι εγώ θα αρνηθώ να σε βοηθήσω με τα μαθήματά σου.

Είναι σημαντικό να δίνετε έμφαση στις θετικές συνέπειες. Δώστε περισσότερες θετικές συνέπειες παρά αρνητικές.

 Πώς να εφαρμόσετε τις θετικές και αρνητικές συνέπειες

Ας δούμε μερικές οδηγίες για να εφαρμόσετε μια συνέπεια της συμπεριφοράς του παιδιού:

• Εφαρμόστε τη συνέπεια αμέσως μετά την μη αποδεκτή συμπεριφορά του παιδιού. Όχι την επόμενη μέρα ή την επόμενη βδομάδα.

• Να είστε ξεκάθαροι όταν δίνετε οδηγίες. Το παιδί μπορεί να μην καταλάβει ακριβώς τι του ζητάτε. Για παράδειγμα, πείτε «Παρακαλώ φτιάξε το κρεβάτι σου και μάζεψε τα ρούχα και τα παιχνίδια σου.» αντί «Τακτοποίησε το δωμάτιό σου.»

• Δώστε σύντομες και απλές επιλογές. Αποφύγετε τις μακροσκελείς συζητήσεις περί ανευθυνότητας. Δηλώστε τη συνέπεια με μια ή δύο απλές φράσεις.

• Δείξτε σταθερότητα. Κάθε φορά που το παιδί επαναλαμβάνει μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά δώστε παρόμοια συνέπεια, αναφορικά με. Για παράδειγμα, αν η μουσική είναι πολύ δυνατή, προτείνετε στο παιδί να χαμηλώσει την ένταση ή να φορέσει ακουστικά. Δεν είναι αποτελεσματικό τη μια φορά να του πείτε να βάλει ακουστικά και την άλλη να του απαγορεύετε να ακούει μουσική για μια βδομάδα!

• Να είστε συνεπείς. Αν η συμπεριφορά του παιδιού επιφέρει μια θετική ή αρνητική συνέπεια, εφαρμόστε την ανελλιπώς και άμεσα.

Προσοχή στα εξής:

• Αποφύγετε τις απειλές. Οι απειλές τύπου «Αν το ξανακάνεις, θα σου σπάσω το κεφάλι!» ή «Πρόσεχε γιατί θα τις φας!», δεν έχουν διδακτική αξία. Το παιδί που λειτουργεί υπό το κράτος απειλών, δεν μαθαίνει να λύνει προβλήματα. Επίσης ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί στο παρελθόν, μπορεί να σας πάρει στα σοβαρά και να πιστέψει ότι θα το βλάψετε.

• Μην μπερδεύετε τη συνέπεια με τη δωροδοκία. Δωροδοκία είναι μια ανταμοιβή που δίνεται προκαταβολικά. Για παράδειγμα, «Θα σε αφήσω να πας να παίξεις αν τακτοποιήσεις το δωμάτιό σου αργότερα.» Μέσω της δωροδοκίας, το παιδί ανταμείβεται για ακατάλληλη συμπεριφορά αντί να κερδίζει την ανταμοιβή με θετική συμπεριφορά.

• Προσέξτε μήπως δίνετε πολλές αρνητικές συνέπειες και όχι αρκετές θετικές. Είναι σημαντικό να δίνετε έμφαση στις θετικές συνέπειες.

• Μην αφήνετε να συσσωρεύονται πολλές αρνητικές συνέπειες. Το παιδί μπορεί να σας κοροϊδεύει συνεχίζοντας να παρεκτρέπεται, καθώς εσείς προσθέτετε τη μια συνέπεια μετά την άλλη. Και μπορεί τελικά να βρεθείτε σε μια θέση όπου έχετε εξαγγείλει περισσότερες συνέπειες απ’ όσες μπορείτε να εφαρμόσετε. Αν επιβάλλετε πολλές αρνητικές συνέπειες μαζί, π.χ. του στερήσετε τις εξόδους, την τηλεόραση, το τηλέφωνο και το χαρτζιλίκι, λιγοστεύουν πολύ οι συνέπειες που μπορείτε να εφαρμόσετε σε επόμενη περίσταση. Επίσης, το παιδί μπορεί να νιώσει ότι δεν έχει πια τίποτα να χάσει και να συνεχίσει να παρεκτρέπεται.

• Ξεκινήστε με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες. Μην εφαρμόζετε αμέσως πολύ σημαντικές συνέπειες. Γιατί π.χ. αν δώσετε στο παιδί εξαρχής το προνόμιο να κάνει πάρτι στο σπίτι επειδή καθάρισε το δωμάτιό του, μετά θα περιμένει ακόμη περισσότερα για μεγαλύτερες δουλειές. Ή αν εξαρχής του στερήσετε τις εξόδους για 1 μήνα επειδή καθυστέρησε να επιστρέψει στο σπίτι, μετά τι θα κάνετε;

• Μην τα παρατάτε μετά από μερικές προσπάθειες. Οι συνέπειες πρέπει να επαναλαμβάνονται σε σταθερή βάση και για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκειμένου να έχουν μια μόνιμη επίδραση στη συμπεριφορά.

Παναγιώτα Κυπραίου
Ψυχοθεραπεύτρια – Συντονίστρια Σχολών Γονέων

www.psychotherapeia.net.gr

http://parentsgo.kidsgo.com.cy

Το άγχος του γονέα επηρεάζει την ψυχολογία του παιδιού

Το στρες που βιώνουν οι γονείς κατά τα πρώτα χρόνια ζωής των παιδιών τους, μπορεί να αφήσει αποτυπώματα διαρκείας στα γονίδια των αγοριών και των κοριτσιών, είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας και του Ινστιτούτου Ερευνών για το Παιδί και την Οικογένεια.
Τα γενετικά αυτά ίχνη διαρκούν μέχρι την εφηβεία και τελικά επηρεάζουν τον τρόπο έκφρασης των γονιδίων των παιδιών στην μετέπειτα ζωή τους. 

Με αυτόν τον μηχανισμό (ονομάζεται «επιγενετικός» στη βιολογία), το πρώιμο γονεϊκό άγχος προκαλεί μεταβολές στις οργανικές και τελικά στις ψυχολογικές λειτουργίες των παιδιών.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής Γενετικής Δρ Μάικλ Κόμπορ μελέτησαν δείγματα DNA από παιδιά και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όσο μεγαλύτερο ήταν το στρες (κατάθλιψη, οικογενειακό άγχος, οικονομικά προβλήματα κ.α.) μεταξύ των γονέων κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια ζωής ενός παιδιού, τόσο μεγαλύτερο ήταν το ποσοστό μεθυλίωσης στο γενετικό κώδικά (DNA) του, όταν πια το παιδί ήταν έφηβος.

Η μεθυλίωση αποτελεί κεντρικό συστατικό της επιγενετικής, δηλαδή της τροποποιημένης έκφρασης των γονιδίων ενός ανθρώπου μετά τη γέννησή του, υπό την επήρεια του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντός του. 

Κατά την μεθυλίωση, μια χημική ομάδα προσκολλάται σε τμήματα του DNA, λειτουργώντας ως «διακόπτης» που μεταβάλλει την έκφραση και δράση ενός γονιδίου.

Η επιγενετική έρχεται να επαναπροσδιορίσει τις αρχικές εντολές που περιέχει ο γενετικός κώδικας ενός ανθρώπου κατά τη γέννησή του, χάρη στην κληρονομικότητά του.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι, όσον αφορά τις επιγενετικές αλλαγές στα παιδιά, το άγχος της μητέρας παίζει μεγαλύτερο ρόλο από το άγχος του πατέρα τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια, ενώ το άγχος του πατέρα έχει πιο βαρύνουσα σημασία, σε σχέση με το άγχος της μητέρας, κυρίως στα κορίτσια. 

Έτσι, γενικότερα, ο ρόλος του στρες στην μητέρα είναι σημαντικότερος από αυτόν του πατέρα, αναφορικά με τις κατοπινές αλλαγές στα γονίδια των παιδιών τους.

Η μελέτη δείχνει ότι το στρες της μητέρας επιφέρει περισσότερες επιγενετικές αλλαγές στα παιδιά, όταν αυτό υπάρχει κυρίως κατά τη νηπιακή ηλικία των τελευταίων, ιδιαίτερα κατά το πρώτο έτος της ζωής τους. 

Αντίθετα, η επιγενετική επίδραση του πατέρα φαίνεται να είναι μεγαλύτερη κατά την μετα-νηπιακή ηλικία του παιδιού, δηλαδή στον τρίτο ή τέταρτο χρόνο της ζωής των παιδιών.

Όπως εξηγεί ο Δρ Κομπόρ, η νέα έρευνα παρέχει την πρώτη απόδειξη ότι το προσωπικό άγχος των γονιών, κατά τη διάρκεια της προσχολικής περιόδου των παιδιών, «οδηγεί σε διακριτές μεταβολές στο επιγονιδίωμά τους, μετρήσιμες πάνω από μια δεκαετία αργότερα. 

Αυτό κυριολεκτικά μας δείχνει ένα μηχανισμό μέσω του οποίου οι εμπειρίες εισχωρούν στο δέρμα μας, για να μας συντροφεύουν για μια μακρά χρονική περίοδο, ίσως και για όλη την υπόλοιπη ζωή του παιδιού».
Όπως τονίζουν οι ερευνητές, η νέα μελέτη επιβεβαιώνει με βιολογικό τρόπο αυτό που είναι γνωστό από άλλες έρευνες, ότι τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι κρίσιμα για τι θα συμβεί σε ένα άνθρωπο αργότερα στη ζωή του. 

Μεταξύ άλλων, εξηγεί γιατί τα παιδιά από οικογένειες ανώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, που συνήθως έχουν λιγότερο άγχος, διαθέτουν στην μετέπειτα ζωή τους γενικά καλύτερη υγεία.

ΑΠΕ – ΜΠΕ
boro.gr