Το παράδοξο στο συνηθέστερο πρόβλημα της παιδικής ηλικίας «το παιδί μου έχει κακή συμπεριφορά» είναι ότι ο γονιός ο ίδιος είναι το πρόβλημα!
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν οι γονείς με τα παιδιά τους είναι ότι ΘΥΜΩΝΟΥΝ! Οι γονείς θυμώνουν λόγω της κακής συμπεριφοράς του παιδιού τους, βάζουν τις φωνές, τα τιμωρούν και δημιουργούν άσχημη ατμόσφαιρα στο σπίτι. Γιατί όμως θυμώνουν οι γονείς; Πόση δύναμη έχει ένα μικρό πλασματάκι για να μας κάνει να χάσουμε την ψυχραιμία μας και να ξεσπάσουμε;
Οι γονείς χάνουν την ψυχραιμία τους με τα παιδιά τους επειδή ένα κύμα από κάποιο έντονο συναίσθημα, πχ απογοήτευση, θυμός, τους κατακλύζει εκείνη τη στιγμή και δε μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση με διαφορετικό τρόπο.
Οι φωνές και οι τιμωρίες όμως, δε λύνουν το πρόβλημα. Μπορεί να το σταματήσουν για λίγο, αλλά οι φωνές και οι τιμωρίες φέρνουν περισσότερες φωνές και τιμωρίες και κάνουν την κακή συμπεριφορά να χρονίζει.
Οι φωνές και οι τιμωρίες μειώνουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού ενώ ταυτόχρονα καταστρέφουν τη σχέση εμπιστοσύνης με τον γονιό, με αποτέλεσμα να μάθει το παιδί σε μη υγιείς ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας.
Μειώνοντας τις φωνές και τις τιμωρίες, δημιουργώντας υγιή όρια και όρους, αλλά και υιοθετώντας μια στάση συναισθηματικής κατανόησης βοηθάμε τόσο τα παιδιά μας όσο και τους εαυτούς μας να έχουμε εσωτερική ισορροπία, αρμονία και χαρά ζωής.
Πώς όμως λύνεται το παράδοξο ότι ο γονιός είναι το πρόβλημα που δημιουργεί πρόβλημα συμπεριφοράς στο παιδί του;
Οι γονείς έρχονται στο γραφείο μου στεναχωρημένοι, απογοητευμένοι, θυμωμένοι, απελπισμένοι και ζητάνε βοήθεια για το παιδί τους, αλλά σπάνια ζητάνε βοήθεια για τον εαυτό τους. Και όμως, οι καλές σχέσεις με το παιδί και η καλή συμπεριφορά του παιδιού σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την καλή σχέση που έχει ο γονιός με τον εαυτό του και τη συμπεριφορά του προς το παιδί.
1. Αγαπήστε τον εαυτό σας και επενδύστε σε δραστηριότητες που σας κάνουν να νιώθετε όμορφα
Ως γονείς, όσο περισσότερο φροντίζουμε τον εαυτό μας, τόσο πιο ‘γεμάτοι’ είμαστε για να προσφέρουμε απλόχερα στα παιδιά μας. Ωστόσο, διαπιστώνω ότι πολλοί γονείς, κατά κύριο λόγο μαμάδες, δεν επενδύουν στον εαυτό τους, δεν τον αγαπάνε και δεν κάνουν τα όμορφα πράγματα που χρειάζονται στη ζωή τους για να είναι οι ίδιες καλά μέσα τους. Όταν η μαμά φροντίζει τον εαυτό της αισθάνεται ότι έχει αξία και φέρεται καλά η ίδια στον εαυτό της, έχει ενέργεια και υπομονή. Αντίθετα, η κουρασμένη μαμά δεν έχει εσωτερικές πηγές δύναμης και υπομονής να ανταπεξέλθει στα δύσκολα, είναι επικριτική με τον εαυτό της και τα παιδιά της. Οι μαμάδες που είναι συνέχεια κουρασμένες και χωρίς ενέργεια είναι αυτές που τείνουν να φωνάζουν και να έχουν τεταμένη σχέση με τα παιδιά τους. Διαλέξτε λοιπόν όσα σας ταιριάζουν, γυμναστική, πιλάτες, γιόγκα, περπάτημα ή τρέξιμο με μια φίλη, μασάζ, κλπ. και εντάξτε το στο πρόγραμμά σας. Μάθετε να μιλάτε στον εαυτό σας ήρεμα, με σεβασμό, υπομονή και χωρίς διαρκή αρνητική κριτική. Αποδεχτείτε όλα τα συναισθήματά σας και αφήστε χώρο να αγαπήσετε το ποια είστε, ώστε να αποβάλετε τα αρνητικά συναισθήματα.
2. Βάλτε όρια
Βάλτε όρια στον εαυτό σας μέχρι πού μπορείτε, μέχρι ποιο σημείο είστε διατεθειμένη να φτάσετε, πότε πρέπει να πείτε όχι, πότε πρέπει να ξεκουραστείτε. Πέστε στο παιδί τι θέλετε εσείς και όχι τι πρέπει να κάνει αυτό, ώστε να αποφύγετε τη σύγκρουση δυνάμεων και ελέγχου. Είναι προτιμότερο να πείτε «είμαι κουρασμένη, χρειάζομαι ένα τεταρτάκι να ξαπλώσω στον καναπέ να συνέλθω» από το να πείτε «σταμάτα να με ενοχλείς». Έτσι διασφαλίζετε μια βασική ηρεμία. Επίσης, βάλτε στο παιδί όρια για το τι μπορεί να έχει ή τι να κάνει και τηρήστε αυτό που λέτε. Το να λέτε διαρκώς ‘ναι’ για να μη χαλάσετε χατίρι και να είστε ‘καλή μαμά’ δε λειτουργεί, γιατί κάποια στιγμή θα χάσετε την υπομονή σας και θα ξεσπάσετε.
3. Να έχετε προσδοκίες που είναι εξελικτικά σωστές για την ηλικία του παιδιού σας
Αυτό είναι σημαντικό για όλες τις ηλικίες, ισχύει επίσης για παιδιά που είναι αναπτυγμένα (πχ πολύ ψηλά) ή/και ώριμα για την ηλικία τους και οι γονείς περιμένουν περισσότερα απ’ ότι τα παιδιά αυτά μπορούν να κάνουν. Για παράδειγμα, δε μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί να φερθεί σαν ενήλικας στο εστιατόριο, επειδή ακριβώς δεν είναι ενήλικας! Τι μπορούμε να κάνουμε; Να μην το πάρουμε στο εστιατόριο (ή όπου αλλού) ή να αλλάξουμε τις προσδοκίες μας. Θα βάλουμε όρια φυσικά, αλλά θα κατανοήσουμε και το εξελικτικό στάδιο του παιδιού και θα περιμένουμε από αυτό συμπεριφορά ανάλογη με την ηλικία του. Έπειτα, καλό είναι να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μαθαίνουν ποια είναι η καλή και αναμενόμενη συμπεριφορά σε διαφορετικές περιστάσεις, οπότε χρειάζεται να του δείξουμε και να επιβραβεύσουμε τη σωστή συμπεριφορά και όχι να τιμωρήσουμε τη κακή συμπεριφορά.
4. Αγκαλιάστε το μικρό παιδί που κρύβετε μέσα σας
Η συμπεριφορά ενός παιδιού μπορεί να πυροδοτήσει άλυτα θέματα και έντονα συναισθήματα που κουβαλάει η μαμά μέσα της, είτε από την παιδική της ηλικία είτε από την τωρινή της ζωή. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτή η μαμά νιώθει πληγωμένη, απογοητευμένη και έχει κακή συμπεριφορά απέναντι στο παιδί της. Αγκαλιάστε λοιπόν το εσωτερικό σας παιδί, ειδικά αν είναι πληγωμένο, αν είχατε δύσκολη παιδική ηλικία ή θέματα που σας απασχολούν στο παρόν. Δώστε στον εαυτό σας την αγάπη, την αποδοχή και την εκτίμηση που δεν πήρε στο παρελθόν και που επιθυμεί και αξίζει.
5. Περάστε ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας
Η θετική προσοχή είναι απαραίτητο συστατικό για να μεγαλώσει σωστά –από ψυχολογική άποψη- ένα παιδί. Σκέτη η φροντίδα, χωρίς την αγάπη, το συναισθηματικό νοιάξιμο και την προσοχή δεν αρκεί. Τα παιδιά που έχουν ξεσπάσματα κακής συμπεριφοράς συνήθως μας δείχνουν χωρίς λόγια την επιθυμία τους να έρθουν ψυχικά κοντά μας αλλά και να ορίσουν τον εαυτό τους. Δώστε στο παιδί σας χρόνο για να κάνετε ωραία πράγματα μαζί και να έρθετε ψυχικά κοντά.
6. Δώστε χρόνο στο παιδί για παιχνίδι και εξερεύνηση
Μέρος της παιδικής ηλικίας είναι και η εξερεύνηση του κόσμου που περιβάλει το παιδί, εννοώντας τον φυσικό, ψυχικό, πνευματικό, κοινωνικό κόσμο γύρω του… Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσουν τα παιδιά τι γίνεται γύρω τους, πώς λειτουργούν τα πράγματα, να μάθουν να διαχειρίζονται διαφορετικές καταστάσεις γίνεται μέσα από το παιχνίδι και την εξερεύνηση. Αφήστε το παιδί να εκφράσει τη φυσική του περιέργεια και να καλλιεργήσει τη φαντασία του. Με το παιχνίδι και την εξερεύνηση, το παιδί νιώθει δυνατό, ικανό, βελτιώνεται η συγκέντρωση και η προσοχή του και μπορεί και εκφράζει τη χαρά και τη δημιουργικότητά του.
7. Κατανοήστε την οπτική γωνία και το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού σας
Καταργήστε από το λεξιλόγιό σας εκφράσεις όπως «μη φοβάσαι», «μη ντρέπεσαι», «μη θυμώνεις», κλπ. Κάθε φορά που λέτε κάτι τέτοιο, όχι μόνο ακυρώνετε το παιδί σας και τον συναισθηματικό του κόσμο, αλλά του λέτε ότι δεν είναι σωστό αυτό που αισθάνεται. Το ζήτημα όμως είναι ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και έχουν κάποιο λόγο ύπαρξης. Το θέμα είναι πώς τα εκφράζει κανείς, μικρός ή μεγάλος, όχι το αν τα αισθάνεται ή όχι. Δείξτε λοιπόν στο παιδί σας ότι καταλαβαίνετε την οπτική του γωνία και το πώς νιώθει, βοηθήστε το όμως να διαχειριστεί τη συμπεριφορά του και να λύσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει (και το οποίο είναι η πηγή του συναισθήματος).
8. Δημιουργήστε κλίμα σεβασμού και συνεργασίας στην οικογένεια
Πρόκειται για μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο, αφού δε μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη, ωστόσο αξίζει τον κόπο αφού το αποτέλεσμα είναι πολύ θετικό για γονείς και παιδιά! Σεβαστείτε τις απόψεις του παιδιού και τις επιθυμίες του, ακόμα και αν δεν ενδώσετε σε αυτές και δεν του κάνετε το χατίρι! Το να πείτε «καταλαβαίνω ότι δε θες να πας για ύπνο επειδή περνάς ωραία παίζοντας» δε σας κοστίζει τίποτα! Το παιδί αντιλαμβάνεται ότι έχει την κατανόησή σας και ότι συμμερίζεστε τον τρόπο που βλέπει τα πράγματα και την επιθυμία του. Συνεχίζετε, λέγοντας «τι θα γίνει όμως αν δεν πας νωρίς για ύπνο και αύριο έχεις να ξυπνήσεις πρωί για το σχολείο;», οπότε πάλι του δείχνετε σεβασμό αφού το ρωτάτε τη γνώμη του και το βάζετε στη διαδικασία λήψης απόφασης για το τι θα γίνει. Καταλήγοντας με το παιδί στο συμπέρασμα ότι καλό είναι να πάει για ύπνο, το ‘ανταμείβετε’ για τη σωστή του απόφαση και συνεργασία διαβάζοντάς του ακόμα μία ιστορία ή δίνοντάς του την υπόσχεση για περισσότερο παιχνίδι ή για ύπνο πιο αργά το σαββατοκύριακο.
Γράφει η Δρ. Λίζα Βάρβογλη
