Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Σύμβουλος Προσωποκεντρικής Προσέγγισης Λουίζα Βογιατζή
Η εφηβεία των παιδιών είναι για τις περισσότερες οικογένειες μία δύσκολη, εντατική περίοδος. Ως προς την κούραση και την ανησυχία των γονιών μπορεί να συγκριθεί με την περίοδο που το παιδί ήταν νεογέννητο και απαιτούσε από αυτούς μεγάλη ψυχική και σωματική δύναμη για να αντεπεξέλθουν. Η διαφορά είναι ότι εκεί επικρατούσε η χαρά της διαδικασίας σύνδεσης με το παιδί ενώ στην εφηβεία αντίθετα δρομολογείται και μία διαδικασία αποχωρισμού.
Ενώ ως τώρα οι γονείς ήταν οι πρωταγωνιστές στη ζωή των παιδιών τους, ξαφνικά «υποβιβάζονται» (ή έτσι αισθάνονται) σε κομπάρσους, καμία φορά μάλιστα ανεπιθύμητους. Αυτό είναι επώδυνο και συνηθίζεται δύσκολα.
Για να καταλάβει κανείς καλύτερα τι συμβαίνει σε έναν έφηβο, βοηθάει το να ξέρει λίγα πράγματα για τις αλλαγές που γίνονται μέσα του. Αυτές είναι από τη μία οι πιο γνωστές ορμονικές αλλαγές, η έκκριση δηλαδή μεγάλων ποσοτήτων τεστοστερόνης στα αγόρια, οιστρογόνων στα κορίτσια, των ορμονών του φύλου δηλαδή που επιφέρουν την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου.
Η τόσο σφοδρή αλλαγή του σώματος μαζί με την επίδραση που ασκούν αυτές οι ορμόνες στην ψυχική διάθεση επιφέρουν ήδη μεγάλη αναστάτωση στους έφηβους.
Λιγότερο γνωστό είναι ωστόσο ότι οι αλλαγές δεν είναι μόνο ορμονικές αλλά ότι και ολόκληρος ο εγκέφαλος των εφήβων θα μπορούσε παρομοιαστεί με ένα τεράστιο «εργοτάξιο»!
Όλη η χημεία του εγκεφάλου αλλάζει, ο αριθμός των συνάψεων των νευρικών κυττάρων αυξάνεται πάρα πολύ για να ξαναμειωθεί μετά το πέρας της εφηβείας σε πιο «κανονικό» επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο λαμβάνουν χώρα μία σειρά από αλλαγές στον τρόπο σκέψης και αντίληψης των παιδιών, όπως ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της φαντασίας και της αφαιρετικής σκέψης. Οι έφηβοι αρχίζουν να αναπτύσσουν δικές τους ηθικές αξίες μερικές φορές με τόση ορμή που νιώθουν ότι μόνο αυτοί ξέρουν τι είναι σωστό. Όλες αυτές οι ανακατατάξεις στο αντιληπτικό και αξιακό τους σύστημα, τους φέρνουν αντιμέτωπους με τον περίγυρο τους τουλάχιστον για το διάστημα που διαρκεί η σταδιακή προσαρμογή στην πραγματικότητα η οποία τους κάνει σιγά σιγά να αρχίζουν, προς το τέλος πια της εφηβείας να υιοθετούν μια πιο διαλλακτική στάση.
Όπως είναι αναμενόμενο, όλες αυτές οι αλλαγές φέρνουν μεγάλη αναταραχή στις σχέσεις των εφήβων, ειδικά με τους γονείς τους. Αυτό που χρειάζεται να ξέρουν οι γονείς είναι πως ό,τι συμβαίνει, είναι ένα αναγκαίο βήμα στο μεγάλωμα του παιδιού τους και πως, όσο κι αν αυτό μοιάζει να φωνάζει για το αντίθετο, τους έχει τόσο ανάγκη όσο και πριν την εφηβεία αν και με διαφορετικό τρόπο. Ό,τι λέγεται ή γίνεται δεν είναι προσωπική επίθεση ούτε παιχνίδι δύναμης παρά μόνο αν οι γονείς το αφήσουν να γίνει.
Όσο αναγκαία είναι η σταδιακή αυτονόμηση από τους γονείς και η στροφή προς τους συνομηλίκους, άλλο τόσο είναι ταυτόχρονα και η σταθερότητα και η συναισθηματική στήριξη που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς. Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων είναι που θα οδηγήσει στο να βρει το παιδί την δική του ενήλικη ταυτότητα χωρίς να χάσει την τόσο πολύτιμη σχέση με τους γονείς του.
Σημαντικά σ΄ αυτήν την περίοδο είναι:
- Η διατήρηση της επικοινωνίας.
Όμως οι ερωτήσεις όπως «τι έκανες σήμερα στο σχολείο;» δεν αποτελούν πια σημείο επαφής ενώ αντίθετα «ανοίγματα» πάνω σε σκέψεις, γνώμες, συμβάντα, απόψεις των γονιών ελκύουν περισσότερο το ενδιαφέρον των εφήβων.
- Υπευθυνότητα.
Ασφαλώς και μπορεί και πρέπει ένας έφηβος να είναι υπεύθυνος για τις υποχρεώσεις του, τα ρούχα του, το δωμάτιο του, τις μετακινήσεις του, το κατοικίδιο, καθήκοντα που βοηθούν την οικογένεια του. Δεν νοείται αυτονομία χωρίς αυτά.
- Τιμωρία χωρίς λόγο.
Η τιμωρία σαν παιδαγωγικό μέσο –στην παιδική και εφηβική ηλικία- σπάνια έχει θετικό αποτέλεσμα, κι ακόμη κι αν πρόσκαιρα «δουλέψει» μακροπρόθεσμα ζημιώνει τη σχέση.
- Όρια.
Και στην εφηβεία οι γονείς παραμένουν μοντέλα συμπεριφοράς και πρότυπα για τα παιδιά τους και δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφισβητήσουμε ή να εγκαταλείψουμε τις αξίες, τα συναισθήματα και τα όρια μας. Πάνω στη βάση όλων αυτών θα γίνουν διαπραγματεύσεις και προσαρμογές συμπεριφορών.
- Κανόνες.
Η εφηβεία είναι η εποχή που επαναδιαπραγματεύονται και όχι που τίθενται ή εντατικοποιούνται οι κανόνες. Αν αυτό δεν έχει συμβεί ως την ηλικία των 12 ετών είναι σίγουρο ότι δεν θα έχει καμία επιτυχία μετά.
- Εμπιστοσύνη.
Είναι δύσκολο όσο και αναπόσπαστο κομμάτι του γονικού ρόλου στην εφηβεία. Έχοντας επίγνωση ότι δεν μπορούμε πια να είμαστε παντού και πάντα μαζί τους αυτό που μπορούμε να τους δώσουμε για να τους συνοδεύει είναι η εμπιστοσύνη μας.
Ο ρόλος μας είναι αυτός ενός προπονητή του μποξ που προπονεί τον μαθητευόμενο του για δύσκολο αγώνα: φέρνει την μεγαλύτερη δυνατή αντίσταση στα χτυπήματα και προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ζημιά έχοντας σαν βάση ότι πιστεύει σ’ αυτόν και τις ικανότητες του. Βασίζεται σε όλη την προπόνηση που έχουν κάνει μαζί ως τότε και δεν ξεχνάει ποτέ ότι ΔΕΝ είναι ο αντίπαλος!
- Οι έφηβοι έχουν ανάγκη από εμάς:
Να ξέρουν ότι υπάρχουν στον κόσμο τουλάχιστον ένας ή δύο άνθρωποι που πραγματικά πιστεύουν ότι «είμαι πολύ εντάξει, αξιαγάπητος τύπος».
Υπάρχουν σίγουρα ένα σωρό ακόμη επιμέρους θέματα που αφορούν την εφηβεία ωστόσο αυτό που κάνει καλό νομίζω να ξέρουμε σαν γονείς, είναι ότι η εφηβεία δεν είναι ούτε κόλαση που πρέπει να διανύσουμε ούτε χρειαζόμαστε οδηγό επιβίωσης. Πρόκειται για έναν επανακαθορισμό της σχέσης με τα παιδιά μας, που δεν γίνεται με βάση κάποιους γενικούς κανόνες αλλά την δική μας κοινή και προσωπική ιστορία και που σκοπό έχει να μας οδηγήσει στην απαραίτητη αποσύνδεση και επανασύνδεση με καινούργιους όρους. Τα μόνα πράγματα που δεν πρέπει να λείπουν είναι η αγάπη και ο σεβασμός.
«Όταν ήμουν 14, ο πατέρας μου ήταν για μένα τόσο βλάκας που δεν μπορούσα να τον αντέξω. Όταν όμως έγινα 21, με κατέπληξε το πόσα πράγματα είχε μάθει αυτός ο γέρος άνθρωπος μέσα σε 7 χρόνια!» Marc Twain
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου