Οικονομική κρίση: Παράγοντας καταστροφής ή καλλιέργειας των ανθρωπίνων σχέσεων;

 Μια εναλλακτική οπτική.

Αντικλείδι

Μιλώντας για οικονομική κρίση αυτό που μας έρχεται αμέσως στο μυαλό σαν γενική εικόνα είναι μεν η διάλυση του τόπου μας, ωστόσο οι άμεσες επιδράσεις που έχουν αντίκτυπο στη δική μας ζωή είναι αυτό που μας πονά και μας προβληματίζει περισσότερο. Οι μειωμένες ευκαιρίες καριέρας, η καταστροφή του εργασιακού μας πλαισίου, οι μηδαμινές ευκαιρίες ανέλιξης, οι ζημιωμένοι τραπεζικοί λογαριασμοί και πάει λέγοντας. Αυτά δηλαδή που βιώνουν χιλιάδες συμπολίτες και συνάνθρωποι μας καθημερινά.

Είναι γεγονός, πως τα παραπάνω είναι αυτά που αποτελούν την μεγάλη  εικόνα!  Αν κάνουμε ένα «zoom» με τον φακό παρατήρησής μας, θα δούμε πως όλα αυτά δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο καθώς επιδρούν άμεσα στο συναισθηματικό μας κόσμο. Οι συνθήκες ζωής αλλάζουν, επομένως θα ήταν αναπόφευκτο να μην αλλάζαμε εμείς οι ίδιοι.

Τα επακόλουθα συναισθήματα;  Απογοήτευση, στενοχώρια, θυμός, ενοχές, απαισιοδοξία και άλλα τόσα, τα οποία  το λιγότερο που προκαλούν είναι έντονες καταστάσεις άγχους και θλίψης. Εδώ είναι που ο φαύλος κύκλος αναπαράγεται, όταν τα συναισθήματα αυτά έχουν με τη σειρά τους άμεσο αντίκτυπο στις ανθρώπινες σχέσεις. Τα άτομα από μόνα τους είτε σε φιλικό είτε σε εργασιακό περιβάλλον βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό. Τα ζευγάρια από την άλλη, σε συνεχείς διαμάχες, εντάσεις, διαφωνίες χωρίς πολλές φορές αυτά να προκαλούνται από ένα συγκεκριμένο παράγοντα· ωστόσο, η όλη εικόνα του μάταιου, του αβέβαιου, του ανώφελου, του ασταθές, είναι αυτά που ακυρώνουν την κάθε θετική σκέψη και την οποιαδήποτε πιθανή παραγωγική κατάσταση. Στις οικογένειες δε, όταν τα ζευγάρια δηλαδή έχουν πλέον αποκτήσει παιδιά, τα πράγματα φαντάζουν ακόμη πιο δυσχερή. Οι δυσκολίες αυξάνονται, οι ευκαιρίες για θετική απόδοση μειώνονται, σχέδια και στόχοι ματαιώνονται, υπάρχοντα καταστρέφονται και πλέον το πλαίσιο δράσης γίνεται όλο και πιο απαιτητικό.

Όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία συν άλλα τόσα, αποτελούν από μόνα τους μια απογοητευτική μαυρόασπρη εικόνα. Πλέον, σ’ αυτά τα περιβάλλοντα, καλλιεργούνται καταστάσεις αποτυχίας και έντονης συναισθηματικής ανισορροπίας. Αναπτύσσονται δεξιότητες που δεν βοηθούν και δεν προστατεύουν τα συστήματα από εξωγενείς καταστάσεις πίεσης και στρες. Αντιθέτως, ασκούν επιβαρυντικό ρόλο ως προς τη διατήρηση, την ισορροπία και την παραγωγικότητα των συστημάτων αυτών τα οποία είτε ονομάζονται άτομα, ζευγάρια, γονείς, οικογένειες. Και δεν είναι λίγα τα διαζύγια που παρατηρούνται στατιστικά λόγω της οικονομικής κρίσης, όπως παρουσιάζεται. Ούτε λίγες οι οικογένειες που διαλύονται, καθώς ούτε μεμονωμένα τα περιστατικά βίας που προκύπτουν από την πολυπλοκότητα των αρνητικών συναισθημάτων και βιωμάτων πολλών ανθρώπων. Τι θα γίνει λοιπόν; Οι επιλογές ίσως τελικά να είναι μόνο δυο. Ή να παραμείνουμε στάσιμοι σε μια κατάσταση που όλο μας επιβαρύνει ή να επενδύσουμε σ’αυτήν με εναλλακτικούς τρόπους. Θα ‘λεγα πως το δεύτερο είναι προφανώς η δημιουργικότερη μας προοπτική.

Υπάρχει επομένως το ενδεχόμενο για κάτι τέτοιο όταν όλα παρουσιάζονται με τόσο αρνητισμό;  Η λύση μπορεί να μην εμφανίζεται φαινομενικά γύρω μας, εντούτοις οι δυνατότητες για αλλαγή υπάρχουν και κρύβονται μέσα μας. Ως ανθρώπινα όντα είμαστε προικισμένοι με ποικιλία αποθεμάτων, τα οποία συχνά δεν μπορούμε να εντοπίσουμε αν δεν βρεθούμε σε δυσάρεστες καταστάσεις. Η λύση δεν είναι να χάνω την ελπίδα λοιπόν, αλλά να κτίζω σ’αυτήν. Φαντάζει ίσως θεωρητικό, ονειρικό και μη επιτεύξιμο. Είμαστε όμως τόσο δυνατοί από τη φύση μας ώστε να μπορούμε την κατάλληλη στιγμή να εκδηλώσουμε όλες τις κρυμμένες αυτές πτυχές του εαυτού μας. Είναι τώρα συνεπώς, αυτή η στιγμή.

Πολλές φορές χωρίς χρήματα, χωρίς ευκαιρίες αποκατάστασης, χωρίς ευνοϊκές δυνατότητες για παροχή υλιστικών αγαθών στις σχέσεις μας, χωρίς την αίσθηση της απόλυτης ξεγνοιασιάς...Όμως με τις άπειρες πρόσφορες πιθανότητες για καλλιέργεια του δικού μας «είναι». Γιατί η δύναμη δεν είναι υλιστική, δεν βρίσκεται έξω από εμάς, αλλά μέσα μας! Είναι η ώρα να ανακαλύψουμε τις δυνάμεις μας για να  μπορέσουμε να επενδύσουμε στις σχέσεις μας. Φωτίζοντας τα αποθέματά μας, δίνουμε περισσότερο νόημα στην ύπαρξή μας.

Κάθε λοιπόν απόθεμα ή αλλιώς κρυμμένη μας δύναμη αποτελεί μια ποσότητα πολύτιμων αγαθών που θεωρούνται ωφέλιμα για τη συνέχεια μιας επίμονης προσπάθειας ως προς την εξεύρεση λύσης σε διάφορες καταστάσεις που μας προβληματίζουν ή ακόμη για την δημιουργία ενός πιο ποιοτικού υπόβαθρου για την ευημερία μας.  Πιθανά αποθέματα του καθενός μπορεί να είναι η αντοχή, η ψυχραιμία, η υπομονή, η επιμονή,  η ευελιξία, η αισιοδοξία, το χιούμορ, η αυτογνωσία, η αυθεντικότητα, η δημιουργικότητα, η προσαρμοστικότητα, η αποδοχή, η εμπιστοσύνη κι άλλα τόσα.

Επιπλέον, είμαστε άξιοι να αναπτύξουμε μεταξύ άλλων, ιδανικές δεξιότητες επικοινωνίας που θα αποτελέσουν προστατευτικό παράγοντα στην ευημερία μας, όπως είναι η διαπραγμάτευση τόσο στον εργασιακό χώρο όσο και στο οικογενειακό μας περιβάλλον. Επίσης, η ενσυναίσθηση είναι ίσως από τις πιο ωφέλιμες δεξιότητες που μπορεί να καλλιεργήσει ο κάθε άνθρωπος αφού προϋποθέτει σεβασμό και κατανόηση προς τη διαφορετικότητα, τις ιδιαιτερότητες και τη ζωή των συνανθρώπων του. Τι να πει κανείς για την αρετή της  αλληλεγγύης που αν δεν προάγεται σε μια κοινωνία, πώς να υπάρχει συλλογικότητα και κοινός αγώνας για μια καλύτερη ανθρωπότητα; Πολλές είναι και οι περιπτώσεις κοινωνικής συνεισφοράς και φιλανθρωπίας που παρατηρούμε σε περιόδους κρίσης, που δεν είναι άλλο κι αυτό από ένα κρυμμένο απόθεμα το οποίο βρισκόταν εσωτερικά σε πολλούς ανθρώπους και που του δίνεται η ευκαιρία να αναδυθεί στην επιφάνεια. Επιπρόσθετα, ο αναστοχασμός είναι η ζωτικής σημασίας δεξιότητα που χρειάζεται να καλλιεργούμε ολοένα και περισσότερο αφού δρα θετικά στην εξέλιξή μας ως άνθρωποι. Κι αντί βέβαια να μας καταπνίγει ο θυμός, το άγχος και η απαισιοδοξία, εκδηλώνοντας απόρριψη στα μέλη της οικογένειας ή στους συντρόφους μας, μάλλον θα είναι η στιγμή που χρειάζεται να δείξουμε περισσότερη φροντίδα σ’αυτούς!

Συνεπώς, κινητοποιώντας τον εαυτό μας προς την παραπάνω πορεία, η πολυπλοκότητα σε μια περίοδο κρίσης που επιφέρει καταστάσεις άγχους κι έντονης συναισθηματικής φόρτισης με όλα τα συνεπακόλουθα, μειώνεται. Και χωρίς αμφιβολία, ο δρόμος αυτός ενδεχομένως να μην είναι εύκολος, αλλά να απαιτεί καλλιέργεια ποικιλίας αποθεμάτων μας και παράλληλα συνδυασμό αυτών, εντούτοις  αν η επιθυμία μας  για θετική αλλαγή στο πλαίσιο που ζούμε είναι πραγματική, χρειάζεται να δράσουμε πρώτοι εμείς: αλλάζοντας τον εαυτό μας, κατά συνέπεια τις σχέσεις μας, κατά συνέπεια ποιος ξέρει, ίσως πιο μακροπρόθεσμα την κοινωνία μας.

Ροδούλα Παπαλαμπριανού
Αντικλείδι , http://antikleidi.com