Η προώθηση της αυτονομίας του παιδιού με ένα ασφαλή τρόπο από τη μεριά των γονέων είναι μια δύσκολα εφαρμόσιμη κατάσταση, εκτός των άλλων και εξαιτίας των συμπληρωματικών αναγκών των ίδιων των παιδιών.
Τα παιδιά από την μια χρειάζονται όρια και περιορισμούς, ώστε να νιώθουν ασφάλεια και σταθερότητα. Από την άλλη, χρειάζονται ελευθερία και αυτονομία: χρειάζονται να αποφασίζουν σε κάποιους τομείς μόνα τους και να αισθάνονται πως έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Είναι πραγματικά δύσκολο για ένα γονιό να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ικανοποίηση των δυο αυτών αναγκών...
Παρόλα αυτά, υπάρχουν τρόποι αποτελεσματικής και ασφαλής παραχώρησης ελευθερίας και επιλογών προς το παιδί, τρόποι που "υπακούν" στις παρακάτω αρχές:
Μην μάχεστε για τα πάντα. Δώστε βάση σε "σημαντικά" θέματα και παραχωρήστε ελευθερία στα "ασήμαντα".
Με τον όρο "ασήμαντα" εννοώ θέματα τα οποία δεν απειλούν την ισορροπία ή τη γενική εικόνα του παιδιού σας. Για παράδειγμα, η εμφάνιση: το ντύσιμο ή το χτένισμα είναι ένα ζήτημα που το παιδί σας μπορεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου, αρκεί φυσικά να μην το παρακάνει με το να γίνεται η εμφάνιση του προκλητική ή ανάρμοστη. Ένα άλλο ζήτημα που μπορεί το παιδί σας να αναλάβει εξ ολοκλήρου, αρκεί η ηλικία του να το επιτρέπει, είναι ο τρόπος διαβάσματος: τι ώρα θα διαβάσει, σε ποιο δωμάτιο του σπιτιού, με ποιο μάθημα θα αρχίσει, πόσα διαλείμματα θα κάνει, κ.α.
Δώστε στο παιδί σας να διαλέξει από "πράγματα" που έχετε νωρίτερα εγκρίνει.
Στο παιδί σας αρέσει σίγουρα να παίρνει αποφάσεις, καθώς έτσι αισθάνεται ικανοποίηση και περηφάνια για τις ικανότητες και τον εαυτό του. Αν εσείς περιορίσετε τις εναλλακτικές επιλογές του σε όσες εγκρίνετε, δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτα. Ίσα ίσα, του δίνετε το προνόμιο να κάνει "έγκυρες επιλογές". Πώς θα το πετύχετε αυτό πρακτικά; Αυτοσχεδιάστε. Για παράδειγμα, μπορείτε να φτιάξετε μια λίστα με τα λαχανικά ή τα φρούτα που θέλετε να τρώει το παιδί σας και να το αφήσετε να διαλέξει κάποια από αυτά. Φτιάξτε μια λίστα με παιχνίδια που εγκρίνετε και δώστε του την επιλογή να αποφασίσει ποιο από αυτά θα του αγοράσετε, κάντε κλειστές και όχι ανοιχτές ερωτήσεις, για παράδειγμα όταν είστε σε ένα εστιατόριο, αντί να τον ρωτήσετε τι θα φάει δίνοντας του το περιθώριο να επιλέξει κάτι που δεν εγκρίνετε, ρωτήστε το αν θα φάει κοτόπουλο ή ψάρι,- επιλογές που καλύπτουν εξίσου τα κριτήρια σας.
Επαινείτε τις αποφάσεις του παιδιού σας.
Επειδή είναι σημαντικό το παιδί σας να αποκτήσει εμπιστοσύνη στην ικανότητα του να λαμβάνει αποφάσεις, επαινείτε το παιδί σας όταν παίρνει μια απόφαση, με την οποία συμφωνείτε. Μην σκέφτεστε πως το παιδί σας θα κακομάθει ή ότι δεν πήρε καμιά σημαντική απόφαση. Στον κόσμο των παιδιών τα απλά και μικρά πράγματα έχουν μεγάλη σημασία και το να αποφασίσει ένα παιδί σωστά για τα ρούχα ή το φαγητό του είναι σαν να αποφασίζει ένας ενήλικας σωστά για την εργασία του.
Μην παίρνετε αποφάσεις για το παιδί σας, αλλά παίρνετε αποφάσεις μαζί με το παιδί σας.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να εξηγείτε στο παιδί σας γιατί μια απόφαση πάρθηκε ή γιατί έγινε μια επιλογή και δεν έγινε κάποια άλλη. Εντάξτε το παιδί σας στη λήψη αποφάσεων και δώστε του στην αρχή τη θέση του παρατηρητή και αργότερα τη θέση του συνεργάτη. Πιάστε χαρτί και μολύβι και σημειώστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε απόφασης, ζητήστε τη γνώμη του παιδιού σας και επιλέξτε από κοινού.
Αφήστε το παιδί σας να μάθει από τα λάθη του.
Δεν εννοώ να αφήσετε τα πράγματα στην τύχη τους, όμως αν έχετε περιορίσει τις επιλογές του παιδιού σας και δεν θεωρείτε κάποια από τις επιλογές που αφήσατε επικίνδυνη για την εικόνα, τη σταδιοδρομία, την υγεία ή τη λειτουργικότητα του παιδιού σας, αφήστε το τελευταίο να πάρει την απόφαση του, όπως και να αναλάβει την ευθύνη της. Μην φοβάστε να εκθέσετε το παιδί σας στα λάθη. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να ξεφεύγει από αυτά και μόνο μέσα από την εξοικείωση μαζί τους, παύει κανείς να φοβάται την ευθύνη και να αποδέχεται την υπευθυνότητα της ζωής του.
Σεβαστείτε το ψυχολογικό χώρο του παιδιού σας.
Το παιδί σας, σας θέλει συναισθηματικά "παρόντες" στη ζωή του. Θέλει να ξέρει ότι μπορεί να σας μιλήσει και να σας εμπιστευθεί. Θέλει να ξέρει ότι θα ακούσετε, θα αποδεχτείτε και θα κατανοήσετε την ιστορία του. Τέλος, θέλει να ξέρει πως θα σεβαστείτε το ρυθμό και τον χρόνο του.
Πολλοί γονείς, στην προσπάθεια τους να σταθούν στο παιδί τους, γίνονται φορτικοί και παρεμβατικοί: ρωτάνε συνεχώς το παιδί τους τι έχει ή προσπαθούν να διευθετήσουν και να "λύσουν" ένα ζήτημα, χωρίς καν να τους έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο. Συνεπώς, προλαβαίνουν τις κινήσεις του παιδιού τους και του στερούν το δικαίωμα να φροντίσει το ίδιο τη ζωή και τον εαυτό του.
Καταλαβαίνω πως είναι επίπονο για ένα γονιό να βλέπει το παιδί του να δυσκολεύεται. Όμως, φανταστείτε την παιδική ηλικία ως προσομοίωση της ενήλικης ζωής. Το παιδί σας θα συναντήσει δυσκολίες και μετέπειτα και μπορεί εσείς τότε να μην μπορείτε να του δώσετε λύσεις ή να αποφασίσετε αντί αυτού και φαντάζομαι πως δεν θα το επιθυμούσατε κιόλας. Αν είναι έτσι, τότε δεν έχετε παρά να σεβαστείτε τον χρόνο και τον ρυθμό του παιδιού σας, φροντίζοντας πάντα να του παρέχετε το μήνυμα πως είστε εδώ για εκείνο, όταν όμως το ίδιο σας το ζητήσει.
Τέλος, να θυμάστε: σκοπός σας είναι η αυτονομία του παιδιού σας.
Καλώς ή κακώς, έχετε διπλό ρόλο: εκείνο του δεσμοφύλακα και εκείνο του απελευθερωτή. Από την μια χρειάζεται να σφίγγετε και από την άλλη να χαλαρώνετε τα "δεσμά", ανάλογα με την περίσταση. Χρειάζεται να είστε δίπλα στο παιδί σας και να "υπακούτε" στις ανάγκες του και δυστυχώς ή ευτυχώς οι ανάγκες των παιδιών φαίνονται μερικές φορές αντιφατικές: από την μια χρειάζονται την ασφάλεια και την καθοδήγηση και από την άλλη την αυτονομία και την ελευθερία. Υπάρχει πάντα τρόπος για συνδυασμό. Σκεφθείτε πως αν ποτέ μια κάμπια χρειαζόταν τη βοήθεια μας στην προσπάθεια της να μεταμορφωθεί σε πεταλούδα, θα χρειαζόταν από εμάς την ελάχιστη δυνατή ώθηση. Διαφορετικά, θα κινδύνευε γιατί αν σπάγαμε εμείς το κουκούλι της αντί για αυτήν, θα την εγκλωβίζαμε σε ένα κύκλο ανημποριάς και εξάρτησης.. Γιατί για να αναπτυχθεί η κάμπια, όπως και κάθε άνθρωπος, χρειάζεται να σπάσει το κουκούλι της μόνη της..
Καλή συνέχεια!!!
Φλώρα Χατζημανώλη, ψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου