ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ - ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Δημοσίευση: 03/12/2013

Μέσα από το βλέμμα του εκπαιδευτικού:

Σε μια τάξη με 29 μαθητές, κανείς δεν μπορεί να αντέξει τον Γιώργο. Δεν παρακολουθεί το μάθημα και διαρκώς ασχολείται με κάτι άλλο , παρόλο που τα παιδιά στην τάξη του έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο. Ο Γιώργος είναι ανήσυχος, ενοχλεί τους άλλους με επιθετικές συμπεριφορές,  επιπλέον δεν μένει λεπτό ήσυχος.

Πως βιώνει ο Γιώργος την κατάσταση όμως:

Συνεχώς μου φωνάζουν, κάποιες φορές μάλιστα ούτε μπορώ να μετρήσω πόσες φορές γίνεται αυτό. Στο σχολείο σήμερα δεν έβλεπα την ώρα να τελειώσω. Κουράστηκα πολύ. Είχα λάθη στις περισσότερες ασκήσεις και  θα έπρεπε να τις ξανακάνω στο σπίτι. Πολλές φορές κάνω πράγματα που δεν είναι σωστά, δαγκώνω το μολύβι μου, στριφογυρίζω στη θέση μου και όταν βαριέμαι μιλάω με τον διπλανό μου. Στην πραγματικότητα θέλω να προσέχω, όμως κάτι περίεργο μου συμβαίνει και δεν μπορώ.

    Στο σχολείο:

Την προηγούμενη βδομάδα η δασκάλα μου τηλεφώνησε στην μητέρα μου επειδή είχα θυμώσει στο προαύλιο με τον συμμαθητή μου τον Σπύρο.  Ο Σπύρος την ώρα του μαθήματος με κορόιδεψε   γιατί  δεν ήξερα που να διαβάσω. Τότε κι εγώ του πήρα την γόμα και μαλώσαμε. Η δασκάλα πάλι εμένα κατηγόρησε και με έβαλε τιμωρία. Θύμωσα πάρα πολύ, ώστε στο διάλλειμα  στις σκάλες έβαλα τρικλοποδιά στον Σπύρο. Τώρα όλοι λένε πως είμαι κακό παιδί και έχω άσχημο χαρακτήρα.

                                                                                    Στο σπίτι:

Αν μπορούσα να εξαφανίσω τον αδερφό μου θα το έκανα. Ο  αδερφός  μου με θυμώνει , τα κάνει όλα άψογα. Αυτός έχει φίλους, δεν ξεχνά τις σχολικές ασκήσεις του  και η μαμά μου λέει πως πρέπει να γίνω σαν εκείνον.

                                                                           Ποια είναι η πραγματικότητα;

Τα διάφορα παραδείγματα  διαταρακτικής συμπεριφοράς γεμίζουν τους γονείς με σκέψεις και έντονη ανησυχία, καθώς  παρατηρούν ότι το παιδί τους κατά κάποιο τρόπο διαφέρει από τα υπόλοιπα, αντιδρά πιο παρορμητικά, γίνεται ανεξέλεγκτο όταν θυμώνει, προσβάλλεται εύκολα, δεν μπορεί να παραμείνει για πολύ ώρα σε ένα θέμα, πετιέται διακόπτει την συζήτηση  συνεχώς και αντιδρά έντονα  με πείσμα στις αιφνίδιες αλλαγές.

Όταν η διαταραχή εκδηλώνεται με επιθετικότητα ή αρνητισμό, συνήθως  οι γονείς δεν μπορούν να   επιβληθούν στο παιδί. Νιώθουν συχνά αδύναμοι να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, βιώνοντας το συναίσθημα της απόγνωσης. Υπάρχει συχνά η τάση να αγνοούνται  καταστάσεις ή να δίνεται μικρότερη σημασία. Όμως είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η εδραίωση συμπεριφορών συμβαίνει σε μικρή ηλικία στα παιδιά. Εάν η ανησυχία του παιδιού είναι πολύ ενοχλητική και η έλλειψη συγκέντρωσης σοβαρή, αργότερα θα του δοθεί η διάγνωση ‘’ Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα.’’ ‘’ΔΕΠ-Υ’’

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ, διεθνώς ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder) είναι μια από τις συχνότερες νευροαναπτυξιακές διαταραχές και εμφανίζεται ως δυσκολία στη διατήρηση εστιασμένης προσοχής ή/και υπερκινητική -παρορμητική συμπεριφορά σε βαθμό ασύμβατο με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Τα πυρηνικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ εκδηλώνονται με ποικίλους συνδυασμούς και συνήθως περιπλέκονται με άλλα συναισθηματικά προβλήματα ή διαταραχές συμπεριφοράς. Αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα μάθησης και συμπεριφοράς της παιδικής ηλικίας, παρουσιάζεται στο 5-7% των παιδιών παγκοσμίως. ‘’ΑDHD Hellas’’

                                                           Τα κύρια χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ :

Τα πιθανά συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες.

Συμπτώματα απροσεξίας Συμπτώματα υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας 1. Το παιδί συχνά δεν καταφέρνει να εστιάσει την προσοχή του/της σε λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας στα σχολικά μαθήματα, στη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες. 1. Συχνά κινεί νευρικά τα χέρια ή τα πόδια του ή στριφογυρνάει στην καρέκλα του. 2. Συχνά δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του/της ή να συμμετάσχει σε δραστηριότητες και παιχνίδια. 2. Σηκώνεται συχνά από τη θέση του στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις όπου απαιτείται να παραμείνει καθισμένος. 3.Συχνά φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλάει κάποιος. 3. Συχνά τρέχει τριγύρω ή σκαρφαλώνει σε περιπτώσεις όπου αυτό είναι ανάρμοστο (σε εφήβους ή ενήλικες μπορεί να περιορίζεται σε υποκειμενικό αίσθημα κινητικής ανησυχίας). 4. Συχνά δεν ακολουθεί τις οδηγίες και δεν καταφέρνει να αντεπεξέλθει στα μαθήματα, στις δουλειές του σπιτιού ή στα καθήκοντά του στο χώρο εργασίας (όχι λόγω εναντιωματικής συμπεριφοράς ή έλλειψης κατανόησης των οδηγιών). 4. Συχνά δυσκολεύεται να παίξει ή να ασχοληθεί ήσυχα με ψυχαγωγικές δραστηριότητες. 5. Συχνά δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες. 5.. Είναι συχνά υπερδραστήριος και υπερκινητικός. 6. Συχνά αποφεύγει, αντιπαθεί ή είναι απρόθυμος να ασχοληθεί με δουλειές που απαιτούν παρατεταμένη διανοητική προσπάθεια (όπως σχολικά μαθήματα και μελέτη). 6. Συχνά μιλάει αδιάκοπα. 7. Συχνά χάνει πράγματα που είναι απαραίτητα για δουλειές ή δραστηριότητες (π.χ. παιχνίδια, σχολικές εργασίες, μολύβια, βιβλία ή εργαλεία). 7. Συχνά βιάζεται να απαντήσει προτού ακούσει ολόκληρη την ερώτηση. 8. Η προσοχή του/της διασπάται συχνά από εξωτερικά ερεθίσματα. 8.Συχνά δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του. 9. Ξεχνάει συχνά πράγματα που σχετίζονται με καθημερινές δραστηριότητες. 9. Συχνά διακόπτει τους άλλους ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις.

Η διάγνωση της ΔΕΠΥ είναι πολύπλοκη και απαιτεί τη συλλογή πληροφοριών από διάφορες πηγές, όπως γονείς, γιατρούς και δασκάλους. Για να μπορέσει να γίνει διάγνωση, πρέπει οι γονείς και οι δάσκαλοι να περιγράψουν στο γιατρό τις χαρακτηριστικές συμπεριφορές που παρατηρούν (για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών) και απαιτείται η συνεργασία και του ίδιου του παιδιού, πέρα από την εξέταση από το γιατρό. Τα χαρακτηριστικά  εξελίσσονται και αλλάζουν σε πολλά παιδιά μεγαλώνοντας, πλην όμως τα συμπτώματα παραμένουν σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό ενηλίκων.

Τα αίτια της ΔΕΠ-Υ

 Σήμερα, η ΔΕΠ-Υ θεωρείται ότι σχετίζεται με πολλαπλούς γενετικούς ή άλλους βιολογικούς παράγοντες που προκαλούν ιδιαιτερότητες στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. Η σημαντικότητα του κληρονομικού παράγοντα είναι χαρακτηριστικό στη διαταραχή της ΔΕΠ-Υ. 

Το παιδί με ΔΕΠ-Υ.

ΔΕΠ-Υ και βρεφική ηλικία :

  Στην βιβλιογραφία αναφέρεται ότι οι δυσκολίες στην εγκυμοσύνη και κατά την διάρκεια του τοκετού ενός παιδιού που αργότερα θα διαγνωστεί με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα είναι αρκετές. Όμως η κλινική εμπειρία δείχνει πως αυτό δεν είναι απαραίτητο. Πολλές μητέρες αναφέρουν πως είχαν μια φυσιολογική εγκυμοσύνη, υπάρχουν όμως και άλλες μητέρες που αναφέρουν πως το μωρό τους ήταν ανήσυχο από την μήτρα. Συχνά, από την περίοδο που βρίσκονται στον θάλαμο νεογνών, παραμένουν άγρυπνα , ‘’εξετάζουν’’ τον κόσμο γύρω τους με ανοιχτά τα μάτια, φωνάζουν πολύ και κοιμούνται λίγο. Το μωρό θέλει συνεχώς να ασχολούνται μαζί του και παρόλο που παραμένει άγρυπνο δεν δείχνει να ενοχλείτε.                                            

Στο πρώτο έτος της ζωής του συχνά βάζει τις φωνές όταν δυσαρεστείτε. Πολλά βρέφη δεν επιθυμούν την σωματική επαφή που θα ήθελαν οι γονείς του, επιχειρούν να σταθούν όρθια σε αρκετά μικρή ηλικία και το ελεύθερο τρέξιμο αρχίζει πριν το δωδέκατο μήνα. Όταν το παιδί είναι σε θέση να τρέξει , αρχίζει να χοροπηδά ,να σκαρφαλώνει, είναι πάντα σε δράση και ασχολείται διαρκώς με κάτι καινούργιο. Όταν αποφασίζει να εξερευνήσει τον χώρο, δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τις απαγορεύσεις που θέτουν οι γονείς για την προστασία του.

ΔΕΠ-Υ και προσχολική – νηπιακή ηλικία :

Τα  περισσότερα  παιδιά είναι πρόσχαρα , ευχάριστα με χαρούμενη διάθεση προς τους ανθρώπους. Στα περισσότερα παιδιά η γλωσσική ανάπτυξη αρχίζει από πολύ νωρίς με αποτέλεσμά να μένει έκπληκτη η οικογένεια του. Υπάρχει όμως και ένα ποσοστό παιδιών που καθυστερεί να αναπτύξει λόγο, κάνοντας λάθη προφοράς και διατηρώντας  πολλές νηπιακές λέξεις.

  Πολλά παιδιά στην προσχολική ηλικία και στην μετέπειτα νηπιακή ηλικία δείχνουν πολύ δραστήρια χωρίς να φαίνεται ότι μπορεί να εκτιμήσουν τους κινδύνους , είναι διαρκώς έτοιμα να ριψοκινδυνέψουν. Αρκετές φορές είναι ξεχασιάρικα , δυσκολεύονται να παραμείνουν ήσυχα  ,προκαλούν διάφορα μικροατυχήματα από την απροσεξία τους. Το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι αρχίζουν πολλά πράγματα χωρίς  να τα ολοκληρώνουν.

  Καθώς περνούν τα χρόνια η παρορμητική του συμπεριφορά αυξάνεται και προκαλεί όλο και μεγαλύτερα προβλήματα στους γύρω του. Αναπτύσσει μια σταθερή με πείσμα συμπεριφορά η οποία εκδηλώνεται σε κάθε στιγμή της ζωής του. Κλαίει πολύ και αντιδρά συνεχώς με πείσμα. Όσο πιο μεγάλη η ομάδα που παρευρίσκεται και όσο περισσότερο διαρκεί κάτι , τόσο πιο δύσκολο είναι να παραμείνει ήσυχο το παιδί. Στις ομάδες των συνομήλικων του, ήδη από το νηπιαγωγείο δίνει εντολές στα παιδιά, ότι του προκαλεί δυσφορία το σχολιάζει ανάλογα, εξωτερικεύει πάντα ότι σκέπτεται, κάθεται εκεί που παίζουν τα υπόλοιπα παιδιά και χωρίς να ρωτήσει παίρνει τα παιχνίδια τους. Κατά καιρούς μοιάζει να είναι επιθετικό με τα αλλά παιδιά και από νωρίς γίνεται αισθητό πως το παιδί δεν έχει την δυνατότητα να τηρεί απλούς κανόνες συμβίωσης με τους άλλους. Οι γονείς σε αυτήν την περίοδο , προβληματίζονται για την επάρκεια του να φοιτήσει στην πρώτη τάξη του δημοτικού, συγκρίνοντας το με τα υπόλοιπα συνομήλικα παιδιά.

ΔΕΠ-Υ  και Σχολική ηλικία:

   Στην σχολική ηλικία έρχονται να προστεθούν ορισμένες ακόμα δυσκολίες ,όπως η εκμάθηση της γραφής, της ανάγνωσης που μοιάζει να χρειάζεται πολύ κόπο για τα περισσότερα παιδιά από αυτά. Ακόμα και στην αντιγραφή κάνουν πολύ συχνά λάθη. Οι εργασίες για το σπίτι αρχίζουν σιγά – σιγά να γίνονται  μια διαδικασία που φέρνει έντονες αντιδράσεις στα παιδιά με έντονο κλάμα και ξεσπάσματα θυμού, πολλές φορές συνοδεύεται από ‘’ψυχική κόπωση’’, η οποία συνοδεύεται από τρίψιμο των ματιών και χασμουρητό.

  Από νωρίς φαίνεται ότι  τα παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα  έχουν την τάση να ξεχνούν. Ξεχνούν τα τετράδια τους, τα μολύβια τους, εργασίες που πρέπει να λύσουν. Δεν είναι όμως και λίγες οι φορές που χάνουν τα πράγματα τους. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία στην συγκράτηση και απομνημόνευση πληροφοριών που έχουν να κάνουν με κάποιο θέμα ή γεγονός. Αργότερα στην Δευτέρα και Τρίτη δημοτικού παρουσιάζουν προβλήματα στην ορθογραφία και την αριθμητική, τις πιο πολλές φορές η διάθεση του για μελέτη δεν είναι επαρκείς  και κατά καιρούς διατυπώνονται προβληματισμοί για την ύπαρξη δυσλεξίας.

  Η συνύπαρξη με τα άλλα παιδιά είναι ένα αρκετά μεγάλο πρόβλημα για το παιδί με Δεπ-υ, συνήθως πέφτει πάνω τους κατά λάθος ή συνεχώς τα ενοχλεί με διάφορες μη αποδεκτές συμπεριφορές. Συχνά οι γονείς δέχονται παρατηρήσεις από το σχολικό περιβάλλον ή ακόμα και από άλλους γονείς , υποστηρίζοντας πως τα υπόλοιπα παιδιά επηρεάζονται άμεσα από την ανάρμοστη συμπεριφορά του.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, δεν έχει πάντα όλα  μαζί τα συμπτώματα- συμπεριφορές που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο βαθμός που παρουσιάζονται διαφέρει από άτομο σε άτομο  χρειάζεται πάντα να εξετάζεται σε συνάρτηση με :

• Τις ικανότητες του παιδιού.
• Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
• Το ιστορικό κοινωνικοποίησης και μάθησης.
• Την θέση του στην οικογένεια και την σειρά γέννησης.

Κάθε παιδί είναι όπως ένα αστέρι  στον ουρανό. 

   Κάποιες φορές ίσως να μας φαίνεται ότι  μοιάζουν , όμως στην πραγματικότητα  το κάθε ένα έχει την δική του λάμψη.

ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΛΕΝΑ

Ειδική Παιδαγωγός
Με εξιδείκευση:
Eφαρμοσμένη ανάλυση συμπεριφοράς για παιδιά με ΔΑΔ

Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία)

Ε-mail: elenapapavasileioy@gmail.com

https://www.facebook.com/EidikiPaidagwgos

Πηγή: http://www.nobile.gr/412/diataraxh-elleimmatikhs-prosoxhs-yperkinhtikothta