Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Σύμβουλος Προσωποκεντρικής Προσέγγισης Λουίζα Βογιατζή
Κάποια στιγμή όλοι την έχουμε συναντήσει: τη δεκατετράχρονη με τα βαμμένα μαύρα μαλλιά, τα σπυράκια στο πρόσωπο και το χαμηλωμένο κεφάλι – που δε θέλει να κοιτάει κανέναν (ενήλικο)- και με το τσατισμένο ύφος. Την προσωποποίηση της οργισμένης εφηβείας. Και όσοι είναι γονείς ή δάσκαλοι την γνωρίζουν πολύ καλά. Ή μήπως όχι;
Ο Γερμανός ψυχολόγος- ειδικός σε θέματα διαπαιδαγώγησης – Jan-Uwe Rogge, χρησιμοποιεί το παράδειγμα του αστακού για να εξηγήσει την εφηβεία και τα «φαινόμενα» της. Ο αστακός είναι το μόνο ζώο στο ζωικό βασίλειο που βιώνει «εφηβεία»: γιατί στον αστακό, πρώτα δημιουργείται η σάρκα και μετά το κέλυφος. Για να επιβιώσει, αποτραβιέται στον βαθύ και σκοτεινό βυθό ώσπου να αποκτήσει το προστατευτικό κέλυφος του. Οποιαδήποτε προσέγγιση κάποιου άλλου ζώου, σε αυτή τη «γυμνή» φάση της ζωής του ισοδυναμεί με απειλή.
Κάπως έτσι είναι και για τον έφηβο. Νιώθει «γυμνός», χωρίς «κέλυφος» και προσπαθεί να προστατευτεί. Είτε αποτραβιέται, όπου και όπως μπορεί, είτε αμύνεται είτε επιτίθεται. Νιώθει την ασφάλεια του να απειλείται διαρκώς, ακόμη και από αγαπημένα του πρόσωπα.
Ακούγεται δραματικό; Ίσως. Φυσικά και δεν το βιώνουν όλοι οι έφηβοι με την ένταση που το περιγράφουμε, όμως είναι αρκετοί αυτοί που το βιώνουν έτσι. Κι αυτό τους κάνει ευέξαπτους, νευρικούς, επιθετικούς, οργίλους. Επιπλέον, για να μείνουμε στο παράδειγμα του αστακού, η δημιουργία του κελύφους είναι αυτό που κάνει τον αστακό ένα γερό, αυτόνομο ζώο που μπορεί να τραφεί και να προστατευτεί μόνο του. Στους έφηβους τώρα, που αυτή η διαδικασία δεν είναι απτή και ορατή αλλά συναισθηματική περισσότερο, η αυτονόμηση πρέπει να γίνει με ένα συμβολικό «κέλυφος», με τη διαφοροποίηση από τους γονείς, τη δημιουργία ταυτότητας και προσωπικών ορίων. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος που οι έφηβοι συγκρούονται με τους γονείς τους.
Κάποιες μελέτες λένε ότι τα κορίτσια στην εφηβεία έχουν κατά μέσο όρο έναν δεκαπεντάλεπτο τσακωμό με τη μητέρα τους κάθε 1,5 μέρα και τα αγόρια έναν εξάλεπτο κάθε 4 μέρες. Όπως και νάναι αυτή η κατάσταση φέρνει γονείς αλλά και όσους έχουν καθημερινά να κάνουν με οργισμένους εφήβους, στα όρια της υπομονής και της αντοχής τους. Κι όμως, αν θέλουν να διατηρήσουν μια καλή σχέση με τους εφήβους τους και να αποφύγουν την κλιμάκωση της οργισμένης συμπεριφοράς είναι υποχρεωμένοι να προετοιμάσουν τον εαυτό τους ώστε να μπορεί να αντιδρά ακόμη και στην μεγάλη ένταση με ψυχραιμία και γονική ωριμότητα. Τι σημαίνει αυτό;
Καταρχήν, παραμείνετε ήρεμοι. Παρόλο που οι οργισμένες επιθέσεις του παιδιού σας μπορεί να σας ταράζουν πάρα πολύ, είναι πάρα πολύ σημαντικό, εσείς να παραμείνετε ψύχραιμοι και να μην αντεπιτεθείτε. Προσπαθείστε να διατηρήσετε συναισθηματική απόσταση και να μην εμπλακείτε στο παιχνίδι δύναμης που έχει αρχίσει ο έφηβος. Αν νιώσετε να σας κυριεύει ο θυμός εκείνη την ώρα, πείτε «λυπάμαι αλλά δεν μπορώ αυτή τη στιγμή, πρέπει να πάω να ηρεμήσω λίγο» και βγείτε από το δωμάτιο. Είναι δύσκολο και χρειάζεται εξάσκηση αλλά είναι αυτό που χρειάζεται για να καταλάβει ο έφηβος τι είναι σωστό και τι λάθος, και πού βρίσκονται τα όρια. Ακόμα και σ’ αυτές τις τόσο τεταμένες στιγμές, από σας μαθαίνει κανόνες συμπεριφοράς που κάποτε θα ενστερνιστεί (ακόμα κι αν τώρα δείχνει να τους απορρίπτει).
Σε μια ήρεμη στιγμή, συμφωνείστε μαζί του μερικούς κανόνες συμπεριφοράς για όταν θυμώνει, όπως π. χ. ότι σε καμία περίπτωση δεν χτυπάμε ανθρώπους ούτε καταστρέφουμε αντικείμενα, ότι προσπαθούμε να μην βρίζουμε, ότι προσπαθούμε πριν ξεκινήσουμε καβγά να αποσυρθούμε για να ηρεμήσουμε, ότι μετά τον τσακωμό καθόμαστε μαζί και προσπαθούμε να βρούμε λύση.
Ακολουθείστε κι εσείς μερικούς απλούς κανόνες:
Αποφύγετε συνειδητά απέναντι στα παιδιά αλλά και στις υπόλοιπες συναναστροφές σας τις βίαιες, οργισμένες, επιθετικές ή πεισμωμένες αντιδράσεις. Μην ξεχνάτε ότι είστε το πρότυπο τους.
Πάνω στην ένταση αγνοείστε τις λεκτικές επιθέσεις (μπορείτε μετά τον καβγά, όταν τα πνεύματα είναι ήρεμα να υπενθυμίσετε ότι δεν τις εγκρίνετε) αλλά παρέμβετε οπωσδήποτε και αδιαπραγμάτευτα για να αποτρέψετε εκδηλώσεις φυσικής βίας.
Συζητείστε μετά την «καταιγίδα» με το παιδί και αναζητείστε λύσεις. Σ΄αυτή τη διαδικασία ακούστε και αναγνωρίστε τα συναισθήματα του, όποια κι αν είναι αυτά: «φαίνεται πως αυτό το πράγμα σε κάνει έξαλλο!», «Τόσο πολύ σε τάραξε αυτό που έγινε, ε;»
Μην χρησιμοποιείτε τιμωρίες, ειδικά όταν δεν έχουν καμία σχέση με το συμβάν. Ακόμη περισσότερο, μην απειλείτε με τιμωρίες που δεν πρόκειται να πραγματοποιήσετε γιατί έτσι καρπώνεστε (κι εσείς και το παιδί) όλη την δυσαρέσκεια που φέρνει η τιμωρία κι επιπλεόν όλη την αδιαφορία που φέρνει η επίγνωση ότι «καλά, άστους να λένε, ποτέ δεν το κάνουν!»
Παραμείνετε σταθεροί σε ο, τι λέτε. Μην κάνετε πίσω σε σημαντικά πράγματα για να «μην τον/την εξαγριώσετε». Τα σταθερά και αδιαμφισβήτητα όρια είναι “must” στην εφηβεία. Διαπραγματευτείτε μόνο εκεί που πιστεύετε ότι πράγματι ένας κανόνας ή μια συμφωνία μπορεί να χρειάζεται προσαρμογή.
Όταν δίνετε υποσχέσεις κρατείστε τες αλλιώς μην τις δίνετε. Ένας έφηβος που έχει απογοητευθεί επανειλημμένα σίγουρα θα πεισμώσει και θα θυμώσει και όχι άδικα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου